ការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីតាមប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រនៅកម្ពុជា បានប្រព្រឹត្តទៅចំនួន២០ថ្ងៃហើយ។
គិតត្រឹមថ្ងៃច័ន្ទ ទី១៩ ខែកញ្ញា មានប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ចំនួនជិត២លាន៧សែននាក់ដែលបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតទូទាំងប្រទេស។
មកទល់ពេលនេះ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គជប) ទទួលបណ្ដឹងត្រឹមជាង២០ករណីប៉ុណ្ណោះ ហើយអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាវាយតម្លៃវិជ្ជមានចំពោះស្ថានការណ៍ទូទៅនៃប្រព័ន្ធចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីនេះ។
លោក សំ គន្ធាមី នាយកប្រតិបត្តិនៃគណៈធម្មាធិការអព្យាក្រឹត្យ និងយុត្តិធម៌ ដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងត្រឹមត្រូវនៅកម្ពុជា ហៅថា និកហ្វិក លើកឡើងថាបរិយាកាសជាទូទៅ នៃការចុះឈ្មោះថ្មីនេះ មានភាពល្អប្រសើរ បើទោះជាមានភាពមិនប្រក្រតី និងបញ្ហាបច្ចេកទេសខ្លះកើតឡើងក្ដី។
«ទី១ ប្រព័ន្ធចុះឈ្មោះល្អ អាចទុកចិត្តបាន។ ទី២ ចំនួនអ្នកទៅចុះឈ្មោះមានច្រើនគួរសមដែរ។ ទី៣ ដំណើរការចុះឈ្មោះ នីតិវិធីមិនមានបញ្ហាទេ ទោះជាមន្ត្រីចុះឈ្មោះខ្លះមិនសូវមានជំនាញអី គាត់យឺតយ៉ាវ។ ទី៤ ឧបករណ៍ ដូចកុំព្យូទ័រអីមានភាពរអាក់រអួលច្រើន ហើយបញ្ហាប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត តំបន់ខ្លះមានបញ្ហាបញ្ចូលទិន្នន័យ។ ទី៥ ឃើញពាក្យបណ្ដឹងតិចតួចទេ បើធៀបនឹងចំនួនអ្នកចុះឈ្មោះ ភាពមិនប្រក្រតីដែលគណបក្សដាក់ពាក្យប្ដឹងមានតិចតួចទេ។ ហើយបរិយាកាសទូទៅខាងសន្តិសុខ នៅកន្លែងចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ល្អទេ អត់មានទាហាន ប៉ូលិសអីទៅរំខានទេ»។
លោក សំ គន្ធាមី អះអាងថា ការចុះឈ្មោះតាមប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រថ្មីនេះ អាចគ្រប់គ្រងទិន្នន័យអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតបានល្អជាងមុន បើធៀបទៅនឹងប្រព័ន្ធចុះឈ្មោះចាស់។
«ដោយសារប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រមើលទៅយើងធានាបានឈ្មោះស្ទួន មិនឲ្យមនុស្សម្នាក់ចុះឈ្មោះបាន២ដងទេ អត់មានឈ្មោះក្នុងបញ្ជី២ដងទេ។ ទី២ មានរូបថត និងស្កេនក្រយៅដៃ។ ដូច្នេះ រូបថតគេបិទនៅបញ្ជីបោះឆ្នោត ពេលទៅបោះឆ្នោតមិនអាចអ្នកផ្សេងទៅបោះជំនួសអីបានទេ។ ទី៣ ការគ្រប់គ្រងទិន្នន័យតាមប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រ វាគ្រប់គ្រងបានល្អជាង។ អាមុន សរសេរដៃ វាខុសអក្ខរាវិរុទ្ធ ឈ្មោះអីហ្នឹង»។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោក សំ គន្ធាមី ឲ្យដឹងថា ការផ្សព្វផ្សាយអំពីការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត មិនទាន់ទូលំទូលាយឡើយ។ លោកថាមានពលរដ្ឋនៅតាមបណ្ដាខេត្តខ្លះ មិនទាន់បានដឹងអំពីការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីនេះនៅឡើយ ហើយអ្នកខ្លះទៀតមិនដឹងថាត្រូវទៅចុះនៅកន្លែងណានោះទេ។
នាពេលកន្លងមក បញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោត និងការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត គឺជាបញ្ហាចម្រូងចម្រាសមួយយ៉ាងសំខាន់ចំពោះការបោះឆ្នោតអាណត្តិមុនៗ។
បញ្ហាចម្រូងចម្រាសទាំងនោះរួមមាន ការរកឈ្មោះមិនឃើញ បញ្ជីឈ្មោះប៉ោង និងឈ្មោះស្ទួនជាដើម ដែលជារឿយៗគណបក្សជំទាស់ធ្វើការតវ៉ា ដោយអះអាងថា លទ្ធផលបោះឆ្នោតមានភាពមិនប្រក្រតីច្រើន។
លោកស្រី ម៉េង សុភារី ប្រធាននាយកដ្ឋានកិច្ចការបោះឆ្នោត និងជាមេធាវីរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ យល់ថាប្រព័ន្ធថ្មីនេះគួរឲ្យទុកចិត្តជាងមុន ក៏ប៉ុន្តែលោកស្រីមិនទាន់ហ៊ានវាយតម្លៃថាប្រព័ន្ធនេះ ធានាបាននូវសុក្រឹតភាពភាពដល់កម្រិតណានោះទេ។
«យើងមិនទាន់ធ្លាប់ឆ្លងកាត់ប្រព័ន្ធហ្នឹង ហើយនេះជាលើកទី១ ទាំងសម្រាប់ គជប និងគណបក្សនយោបាយ និងអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត។ យើងមិនទាន់ធានាថាបញ្ជីឈ្មោះហ្នឹង វាត្រឹមត្រូវ១០០%ទេ ប៉ុន្តែយើងមានទំនុកចិត្តជាងបញ្ជីចាស់»។
លោកស្រី ម៉េង សុភារី ឲ្យដឹងទៀតថា មកទល់ពេលនេះ គណបក្សជំទាស់បានដាក់ពាក្យប្ដឹងចំនួន៨ ទៅកាន់គជប ដើម្បីតវ៉ានូវភាពមិនប្រក្រតីនានាដែលគណបក្សនេះរកឃើញ។
«ទី១ រឿងចេញលិខិតបញ្ជាក់លំនៅ។ ទី២ ភ្នាក់ងារយើងកត់សម្គាល់ឃើញជនអន្តោប្រវេសន៍ បានមកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតជាដើម។ ទី៣ មានការហាមឃាត់ប្រជាពលរដ្ឋមិនឲ្យចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតដោយគាត់ប្រមូលរូបថត ដោយគាត់ប្រាប់ថាគាត់អាចយករូបថតហ្នឹងទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតបាន។ គាត់[ពលរដ្ឋ] ទទូចបានព័ត៌មានហ្នឹង ហើយអ្នកខ្លះ អាចមិនទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត»។
ទិន្នន័យរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត(គ.ជ.ប.)ក្នុងឆ្នាំ២០១៦ បង្ហាញថា មានពលរដ្ឋកម្ពុជាជាង៩លាន៦នាក់ដែលគ្រប់អាយុបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់អាណត្តិទី៤ ចំនួន១៦៣៣ឃុំសង្កាត់នៅទូទាំងប្រទេស។ រីឯអ្នកបោះឆ្នោតលើកដំបូង មានចំនួនជាង១លាននាក់។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យគ.ជ.ប. ឲ្យដឹងថាក្នុងអំឡុងពេលនៃការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតរយៈពេល២០ថ្ងៃនេះ គជប ទទួលបានពាក់បណ្ដឹងចំនួនជាង២០ហើយ មកពីគ្រប់ភាគី ទាំងគណបក្សកាន់អំណាច គណបក្សជំទាស់ ប្រជាពលរដ្ឋ និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន។
បណ្ដឹងទាំងនោះរួមមាន ការរារាំងការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត អ្នកចុះឈ្មោះមិនមានសញ្ជាតិខ្មែរ អ្នកមកចុះឈ្មោះមិនគ្រប់លក្ខខណ្ឌ និងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានត្រូវបានរារាំងដោយអាជ្ញាធរជាដើម។
«គជប បានបញ្ជូនមនុស្សទៅស្រាវជ្រាវ ហើយបណ្ដឹងខ្លះយើងដោះស្រាយបានបណ្ដើរៗហើយ។ យើងឃើញថា បណ្ដឹងភាគច្រើន មួយកើតចេញពីការមិនយល់នូវនីតិវិធី។ ទី២ ពាក់ព័ន្ធនឹងការបាត់បង់ភាពអធ្យាស្រ័យរវាងគ្នានិងគ្នា។ ទី៣ គឺពាក់ព័ន្ធនឹងគំនិតនយោបាយពេក»។
ប្រទេសកម្ពុជា នឹងធ្វើការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់នាខែមិថុនាឆ្នាំ២០១៧ខាងមុខ និងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រនៅឆ្នាំ២០១៨។
ដំណើរការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតសម្រាប់អ្នកបោះឆ្នោត បានចាប់ផ្ដើមពីថ្ងៃទី១ ខែកញ្ញានេះហើយនឹងបន្តរហូតដល់ថ្ងៃទី២៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦ខាងមុខ៕
