មេធាវីហ្វីលីពីនតំណាងឱ្យជនជាតិមីយ៉ាន់ម៉ាបានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា ពួកគេបានដាក់ពាក្យបណ្តឹងព្រហ្មទណ្ឌ «ដ៏សំខាន់» ក្នុងទីក្រុងម៉ានីល ប្រឆាំងនឹងប្រមុខរបបយោធា លោក Min Aung Hlaing និងឥស្សរជន៩នាក់ផ្សេងទៀតនៅក្រសួងយុត្តិធម៌។
ពួកគេបានស្នើឱ្យរដ្ឋអាជ្ញាបើកការស៊ើបអង្កេតលើឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាមដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ក្រោមច្បាប់ហ្វីលីពីនដែលដាក់ទណ្ឌកម្ម «ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងច្បាប់មនុស្សធម៌អន្តរជាតិ អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិផ្សេងទៀត»។
ជនជាតិមីយ៉ាន់ម៉ាទាំង ៥ នាក់នេះមកពីរដ្ឋ Chin នៅភាគខាងលិច ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នរស់នៅក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី អង់គ្លេស កាណាដា និងឥណ្ឌា។ ពួកគេស្ថិតនៅក្រសួងយុត្តិធម៌ក្នុងទីក្រុងម៉ានីល។
លោក Romel Bagares មេធាវីម្នាក់ក្នុងចំណោមមេធាវីបានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានថា «នេះជាបណ្តឹងដ៏សំខាន់មួយ ដោយសារនេះជាករណីដំបូងបំផុត ដែលត្រូវបានប្តឹងនៅតុលាការហ្វីលីពីន»។
រដ្ឋមន្ត្រីយុត្តិធម៌ លោក Crispin Remulla បានថ្លែងថា ក្រសួងរបស់លោកនឹង «វាយតម្លៃ» ពាក្យបណ្តឹងដែលលោកបានពិពណ៌នាថាជា «រឿងប្រលោមលោក»។
លោក Remulla បានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាននៅទីក្រុងម៉ានីលថា «ប្រសិនបើវាគ្រប់គ្រាន់ក្នុងលក្ខខណ្ឌទម្រង់ និងខ្លឹមសារ នោះជាពេលដែលយើងនឹងតម្រូវឱ្យជនត្រូវចោទឆ្លើយតបនឹងបណ្តឹងទាំងនេះ»។
ក្នុងចំណោមជនត្រូវចោទមានអភិបាលរដ្ឋ Chin លោក Vung Suan Thang ដែលជាអតីតមន្ត្រីយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា។ អ្នកផ្សេងទៀតកំពុងធ្វើជាសមាជិកយោធា។
ពាក្យបណ្តឹងនេះបានចោទប្រកាន់ថា សមាជិកយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានសម្លាប់គ្រូគង្វាលម្នាក់ និងព្រឹទ្ធាចារ្យព្រះវិហារ ២ នាក់នៅទីក្រុង Thantlang រដ្ឋ Chin ក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១។
ពាក្យបណ្តឹងនោះក៏បានចោទប្រកាន់អ្នកទាំង ១០ ពីការវាយប្រហារដោយចេតនាលើព្រះវិហារ និងការដុតផ្ទះរាប់រយខ្នងនៅក្នុងទីក្រុងដូចគ្នានៅចន្លោះខែសីហា ឆ្នាំ២០២១ និងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២។
ពួកគេក៏ត្រូវបានចោទថា បានរារាំងការផ្គត់ផ្គង់ជំនួយមិនឱ្យទៅដល់ប្រជាជនក្នុងរដ្ឋ Chin នៅក្រោយព្យុះស៊ីក្លូន Mocha ក្នុងខែឧសភា។
ថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏អស្ចារ្យ
ច្បាប់ហ្វីលីពីនអនុញ្ញាតឱ្យកាត់ទោសឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាមដែលបានប្រព្រឹត្តនៅកន្លែងផ្សេង។ ប្រការមួយក្នុងច្បាប់នោះគឺ ជនត្រូវចោទត្រូវតែមានវត្តមាននៅក្នុងប្រទេសហ្វីលីពីន។
យោងតាមលោក Gilbert Andres មេធាវីហ្វីលីពីនម្នាក់ទៀតតំណាងឱ្យជនជាតិមីយ៉ាន់ម៉ា ប្រសិនបើក្រសួងយុត្តិធម៌ហ្វីលីពីនត្រូវសម្រេចលើសំណុំរឿងប្រឆាំងនឹងជនត្រូវចោទទាំង ១០ នាក់នោះ ក្រសួងអាចចេញដីកាទៅអាជ្ញាធរកណ្តាលមីយ៉ាន់ម៉ា ឬតាមរយៈបណ្តាញការទូត។
ការផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលរបស់អ្នកស្រី Aung San Suu Kyi នៅក្នុងរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ២០២១ បានបង្កឱ្យមានប្រតិកម្មយ៉ាងខ្លាំង ហើយឥឡូវនេះរបបយោធាកំពុងប្រយុទ្ធជាមួយគូប្រជែងនៅទូទាំងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។
ការប្រយុទ្ធគ្នាយ៉ាងបង្ហូរឈាមខ្លាំងបំផុតមួយចំនួនក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាបាន និងកំពុងកើតឡើងនៅក្នុងតំបន់ដែលមានអ្នកកាន់សាសនាគ្រិស្តភាគច្រើន រួមទាំងនៅរដ្ឋ Chin ផងដែរ។
លោក Salai Ling ជាដើមបណ្តឹងម្នាក់ក្នុងចំណោមដើមបណ្តឹងទាំង ៥ នាក់ និងធ្វើការនៅអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស Chin បានប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានក្នុងទីក្រុងម៉ានីលថា៖ «នេះជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏អស្ចារ្យមួយ»។
លោកបានថ្លែងក្នុងសម្តីដើមថា «យើងពិតជាសង្ឃឹមថា ជាមួយនឹងសាមគ្គីភាព និងការគាំទ្រពីប្រជាជនហ្វីលីពីន និងប្រជាជនក្នុងតំបន់អាស៊ាន នោះយើងនឹងអាចទទួលបានយុត្តិធម៌ក្នុងទម្រង់មួយចំនួនសម្រាប់អំពើឃោរឃៅដែលប្រជាជនរបស់យើងបានរងទុក្ខ»។
មីយ៉ាន់ម៉ា និងហ្វីលីពីន ជាផ្នែកនៃសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឬអាស៊ាន។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ប្លុកក្នុងតំបន់ក្នុងការដោះស្រាយវិបត្តិមីយ៉ាន់ម៉ាមិនទាន់មានផ្លែផ្កាទេរហូតមកដល់ពេលនេះ។
ហ្វីលីពីនឥឡូវនេះជាកម្មវត្ថុនៃការស៊ើបអង្កេតសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ដោយតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ (ICC) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងឡាអេដែលស៊ើបអង្កេត «ឧក្រិដ្ឋកម្មដែលអាចកើតមានប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ» ក្នុងអំឡុងពេលការបង្ក្រាបគ្រឿងញៀនដ៏សាហាវរបស់អតីតប្រធានាធិបតី Rodrigo Duterte។
កាលពីខែកក្កដា លោកប្រធានាធិបតី Ferdinand Marcos បានថ្លែងថា ប្រទេសហ្វីលីពីន «បានពិភាក្សាជាមួយ ICC រួចរាល់ហើយ» ប៉ុន្តែនឹងបន្តចោទសួរអំពីយុត្តាធិការរបស់សាលាក្តីនេះ៕
