រាជធានីភ្នំពេញ៖ ការស្ទង់មតិថ្មីមួយដែលបានធ្វើឡើងដោយវិទ្យាស្ថានសាធារណរដ្ឋអន្តរជាតិ (International Republican Institute) ដែលជាអង្គការអាមេរិកាំងមួយនោះ ឲ្យដឹងថាចំនួនបីភាគបួន នៃប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ មានការពេញចិត្តចំពោះគោលដៅដឹកនាំប្រទេសរបស់ពួកគេ។ ចំពោះអ្នកទាំងឡាយដែលមិនយល់ស្រប និយាយថា អំពើពុករលួយ គឺជាបញ្ហាខ្លាំងមួយ។
ការស្ទង់មតិដែលបានធ្វើឡើងដោយវិទ្យាស្ថានសាធារណរដ្ឋអន្តរជាតិឬហៅកាត់ថា IRI បានរកឃើញថា ៧៦ភាគរយ នៃប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា មានការពេញចិត្តចំពោះការដឹកនាំប្រទេសដែលពួកគេមានសព្វថ្ងៃនេះ។
ពួកគេបានលើកឡើងពីការរីកចម្រើនផ្នែកហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ មានដូចជា ផ្លូវថ្នល់ សាលារៀន និងគ្លីនិកសុខភាពជាដើម។
វិទ្យាស្ថានIRI ដែលធ្វើការលើកកម្ពស់លិទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានចេញផ្សាយលទ្ធផលនេះក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃសុក្រ។
លោក ចន វីលីស (John Willis) ជានាយកនៃវិទ្យាស្ថាន IRI ដែលវិទ្យាស្ថានរបស់លោកទទួលការឧបត្ថម្ភភាគច្រើនដោយជំនួយពីរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិក ថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះថា៖
«ការស្ទង់មតិនេះ បង្ហាញឲ្យឃើញថា មានការធ្លាក់ចុះពីចំនួន៨២ភាគរយ កាលពីពីរឆ្នាំមុន ក៏ប៉ុន្តែ ចំនួននោះនៅតែខ្ពស់សម្រាប់បទដ្ឋាននៅទូទាំងពិភពលោក»។
លោក វីលីស កត់សម្គាល់ថា ជិត២៥ភាគរយនៃអ្នកដែលបានឆ្លើយតបនឹងការស្ទង់មតិនេះ គិតថា ប្រទេសកម្ពុជា កំពុងត្រូវបានដឹកនាំទៅផ្លូវខុស។
«ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋ២៣ភាគរយ ដែលនិយាយថា ប្រទេសរបស់ខ្លួនកំពុងតែត្រូវបានដឹកនាំទៅផ្លូវ ខុសនោះ ពួកគេភាគច្រើននិយាយថា អំពើពុករលួយ គឺជាបញ្ហាទីមួយ ហើយបន្ទាប់មកគឺភាពគ្មាន ការងារធ្វើ ភាពក្រីក្រ និងបញ្ហាអតិផរណា»។
វិទ្យាស្ថាន IRI បានចាប់ផ្តើមធ្វើការស្ទង់មតិនេះនៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០១០ ដោយសួរសំណួរទៅមនុស្សពេញវ័យចំនួន២.០០០នាក់។
ការស្ទង់មតិនេះ ក៏បានរកឃើញផងដែរថា ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាគិតថាបញ្ហាធំបំផុត ដែលប្រទេសនេះកំពុងប្រឈមមុខ គឺកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ខ្លួនដើម្បីរៀបចំព្រំដែនជាមួយប្រទេសថៃ និងប្រទេសវៀតណាម។
ប្រទេសកម្ពុជាកំពុងតែធ្វើការជាមួយប្រទេសទាំងពីរ ដើម្បីស្វែងរកកិច្ចព្រមព្រៀងមួយអំពីព្រំដែនដែលមានប្រវែងរាប់ពាន់គីឡូម៉ែត្រ។ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ ភាពតានតឹងជាមួយប្រទេសថៃលើបញ្ហាព្រំដែននេះ បានកើនឡើង ហើយ ទាហានរបស់ប្រទេសទាំងពីរ បានស្លាប់នៅក្នុងការប៉ះ ទង្គិចគ្នាអំពីបញ្ហាព្រំដែននេះ។
កសិករខ្លះ បានតវ៉ាអំពីការបាត់បង់ដីរបស់ពួកគេទៅវៀតណាម ដែលនោះជាការចោទប្រកាន់មួយធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់កេរិ៍្តឈ្មោះរដ្ឋាភិបាលក្រុងភ្នំពេញ ដែលមានចំណងពាក់ព័ន្ធយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយ។
«វាជាសំណួរបើកចំហរមួយ យើងគ្រាន់តែចោទសួរថា តាមទស្សនៈរបស់អ្នក តើបញ្ហាធំបំផុត ដែលប្រទេសនេះ កំពុងប្រឈម គឺជាបញ្ហាអ្វី? យើងមិនបានឲ្យជាតម្រុយសម្រាប់ចម្លើយណាមួយទេ។ ដូច្នេះ ពួកគេអាចជ្រើសរើសចម្លើយដោយសេរី។ យើងឃើញថាជាងមួយភាគបីនៃអ្នកដែលបានឆ្លើយនិយាយថាគឺបញ្ហាព្រំដែន»។
ការស្ទង់មតិនេះក៏បានសួរសំណួរអំពីកម្មសិទ្ធិដីធ្លីផងដែរ ដែលជាប្រធានបទដ៏សំខាន់មួយ ក្នុងប្រទេសដែលប្រជាពលរដ្ឋយ៉ាងច្រើនរស់នៅក្នុងតំបន់ជនបទដូចនេះ។
ពាក់កណ្តាលនៃអ្នកផ្តល់ចម្លើយដែលជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងតំបន់ជនបទនិយាយថា ពួកគេមានដីជាកម្មសិទ្ធ មិនដល់មួយហិកតាទេ ហើយភាគច្រើនថា ពួកគេមានការខ្វះខាតទឹកយ៉ាងខ្លាំងសម្រាប់ដំណាំរបស់ពួកគេ។
៧ភាគរយនិយាយថា មានគេព្យាយាមលួចដីរបស់ពួកគេ ក្នុងរយៈពេលបីឆ្នាំកន្លងមកនេះ។ ម្ចាស់ដី និងក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សភាគច្រើននិយាយថា អ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិ និងអ្នកមានអំណាច ជាញឹកញាប់ បង្ខំកសិករឲ្យចេញពីដី ដើម្បីធ្វើការអភិវឌ្ឍន៍។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល មិនអាចទាក់ទងដើម្បីធ្វើការអធិប្បាយអំពីការស្ទង់មតិនេះបានទេក៏ប៉ុន្តែក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស បានត្អូញត្អែរជាប្រចាំថា ប្រទេសកម្ពុជា កំពុងត្រូវបានដឹកនាំទៅរកផ្លូវខុស។
ពួកគេនិយាយថា រដ្ឋាភិបាលគ្មានភាពអត់ធ្មត់ចំពោះការរិះគន់ ហើយប្រើប្រាស់តុលាការ និងគំរាមកំហែង ដើម្បីបំភ័យអ្នករិះគន់ទាំងនោះ។
ការរកឃើញរបស់វិទ្យាស្ថានIRI បង្ហាញថា សម្រាប់ពេលឥឡូវនេះ ការព្រួយបារម្ភទាំងនោះ មានឮតិចជាងនៅក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាដែលខំរកស៊ីចិញ្ចឹមជីវិត៕
ប្រែសម្រួលដោយ លី ម៉ូរីវ៉ាន់
