រដ្ឋាភិបាល កេនយ៉ា (Kenya) បានបង្កើតក្រុមមេធាវីដែលមានចំនួន១០រូប ដើម្បីផ្តល់ប្រឹក្សាដល់រដ្ឋាភិបាល ស្តីពីថាតើត្រូវឆ្លើយតបទៅនឹងសេចក្តីសម្រេចកាលពីថ្ងៃច័ន្ទ របស់តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ។ តុលាការ បានឲ្យដឹងថា ជនជាតិ កេនយ៉ា ឆ្នើមៗចំនួន៤រូប ដោយរាប់បញ្ចូលទាំង ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តីមួយរូបផង ត្រូវតែទទួលការកាត់ទោស ចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ តាមការចោទប្រកាន់។ មានការពិភាក្សាស្តីពីការបង្កើតរចនាសម្ព័ន្ធមួយ នៅក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការរបស់ កេនយ៉ា ដើម្បីដោះស្រាយជាមួយជនជាតិ កេនយ៉ាដទៃទៀត ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាមានតួនាទី នៅក្នុងអំពើហិង្សាក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០០៧-២០០៨របស់ប្រទេសនេះ។
លោក ហ្គីធូ មីហ្គៃ (Githu Muigai) អគ្គរដ្ឋអាជ្ញា បានបង្ហើបឱ្យដឹងថា រដ្ឋាភិបាល កេនយ៉ា ប្រហែលជាពិចារណាអំពីការជំទាស់សេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ ឬហៅកាត់ជាភាសាអង់គ្លេសថា ICC ដោយឈរលើហេតុផលថា សកម្មភាពរបស់តុលាការ ICC ប៉ះពាល់ដល់អធិបតេយ្យភាពរបស់ កេនយ៉ា។
លោក មីហ្គៃ និយាយសំដៅទៅលើសំណុំរឿងមួយ ដែលរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកបានដាក់ជូនទៅតុលាការ ICC កាលពីខែមីនាមុន និងបណ្តឹងឧទ្ធរណ៍ជាបន្តបន្ទាប់ ដោយជំទាស់ទៅនឹងភាពអាចទទួលយកបាននៃរឿងក្តីទាំងនោះ។ លោក ផ្តល់ទឡ្ហីករណ៍ថា ប្រទេស កេនយ៉ា មានការទទួលខុសត្រូវជាចម្បង និងមានលទ្ធភាពក្នុងការដោះស្រាយ រឿងក្តីព្រហ្មទណ្ឌ។
អនុលោមតាមលក្ខន្តិកៈក្រុងរ៉ូម (Rome Statute) សន្ធិសញ្ញាដែលបានបង្កើតតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ រដ្ឋទាំងឡាយ អាចជំទាស់ទៅនឹងភាពអាចទទួលយកបាននិងដែនយុត្តាធិការទៀតផង។
«បញ្ហា បន្តកើតមាននៅឡើយ ទាក់ទងទៅនឹងបទប្បញ្ញតិរបស់លក្ខន្តិកៈក្រុង រ៉ូម ហើយរដ្ឋាភិបាលកេនយ៉ា នឹងផ្តល់ប្រឹក្សាខាងផ្លូវច្បាប់ ទៅលើសំណួរថាតើបញ្ហាទាំងនោះ នឹងត្រូវអនុវត្តបន្តទៅទៀតដែរឬទេ»។
លោក បាននិយាយទៀតថា ជនសង្ស័យទាំងបួនរូប ដែលបីរូប ជាសមាជិកជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាល កំពុងត្រូវបានតំណាងក្នុងនាមជាបុគ្គលឯកជនរបស់ពួកគេ ហើយថា នៅក្នុងពាក្យសំដីរបស់លោក «រដ្ឋាភិបាល មិនអាចនិយាយជំនួសពួកគេ ស្តីពីថាតើពួកគេនឹងធ្វើឬមិនគួរធ្វើនោះទេ»។
ការអត្ថាធិប្បាយរបស់លោក មីហ្គៃ ត្រូវបានធ្វើឡើងមួយថ្ងៃបន្ទាប់ពីតុលាការដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុង ឡាអេ បានសម្រេចថា រឿងក្តីទាក់ទងនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ នឹងអនុវត្តបន្តសម្រាប់ករណីរបស់ លោក អ៊ូហ៊ូរុ កេនយ៉ាតតា (Uhuru Kenyatta)ឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តីនិងរដ្ឋមន្រ្តីហិរញ្ញវត្ថុ លោក វីលៀម រុតូ (William Ruto) រដ្ឋមន្រ្តីកសិកម្មនិងឧត្តមសិក្សា លោក ហ្រ្វង់ស៊ីស ម៉ូថូរ៉ា (Francis Muthaura) ប្រធានសេវាកម្មស៊ីវិល និងលោក ចូស្សូ សាង (Joshua Sang) អ្នកអត្ថាធិប្បាយវិទ្យុ។
លោក កេនយ៉ាតតា និង រុតូ ជាបេក្ខជនប្រធានាធិបតីនៅក្នុងការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខ ដែលនឹងត្រូវធ្វើឡើងមុនខែមីនាឆ្នាំក្រោយ។
ជនសង្ស័យពីរូបទៀត លោក ម៉ូហាមេដ ហ៊ូសេន អាលី (Mohammed Hussein Ali) អគ្គនាយកប្រៃសណីយ៍និងស្នងការប៉ូលីស និង លោក ហែនរី កូសហ្គេយ (Henry Kosgey) រដ្ឋមន្រ្តី ឧស្សាហូបនីយកម្មដែលត្រូវបានផ្អាកពីដំណែងជាបណ្តោះអាសន្ន ត្រូវបានបដិសេធចោល។
លោក មីហ្គៃ និយាយថា ជនសង្ស័យចំនួនបួននាក់ដែលនៅសល់ នឹងប្តឹងឧទ្ធរណ៍ទៅលើសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ ICC។
នៅឯសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយក្នុងទីក្រុង ឡាអេ លោក ល្វីស៍ ម៉ូរេណូ អូកាមប៉ូ (Luis Moreno-Ocampo) ប្រធានរដ្ឋអាជ្ញានៃតុលាការ ICC បាននិយាយថា រដ្ឋាភិបាល កេនយ៉ា មានសិទ្ធិជំទាស់ជាមួយតុលាការ។
«ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី នៅក្នុងការជំទាស់ភាពអាចទទួលយកបាន ដំបូង អ្នកត្រូវតែបង្ហាញថា សំណុំរឿងនៅកេនយ៉ា ជារឿងក្តីរបស់មនុស្សដដែល សម្រាប់ហេតុការដដែល សម្រាប់ឧក្រិដ្ឋកម្មដដែល ហើយបន្ថែមពីនេះទៀត អ្នកត្រូវតែបង្ហាញថា វាជាសំណុំរឿងក្តីពិតប្រាកដមួយ»។
នេះមានន័យថា តុលាការ ICC ត្រូវតែផ្តល់ភាពជឿជាក់ថា ប្រទេស កេនយ៉ា មានរចនាសម័្ពន្ធច្បាប់សមរម្យ មានសមត្ថភាព សេចក្តីប្រាថ្នា និងភាពសុចរិត ក្នុងការកាត់ទោសជនសង្ស័យដដែល ចំពោះបទចោទប្រកាន់ដដែល។
កាលពីថ្ងៃច័ន្ធ លោក មីហ្គៃ អគ្គរដ្ឋអាជ្ញា និយាយថា លោក បានស្នើសុំឱ្យមានការជួបប្រជុំ ជាមួយគណៈកម្មការសេវាកម្មតុលាការរបស់ប្រទេស កេនយ៉ា ដើម្បីបង្កើតអង្គភាពតុលាការជាន់ខ្ពស់ពិសេសមួយ ដែលនឹងដោះស្រាយទាំងស្រុងជាមួយរឿងក្តីអំពើហិង្សាក្រោយការបោះឆ្នោត។
ហើយ ក្រុមមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាល បានផ្តល់ទឡ្ហីករណ៍ថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីរបស់ប្រទេស កេនយ៉ា បានពង្រីកសមត្ថភាពរបស់ប្រទេសនេះ ដើម្បីកាត់ទោសជនសង្ស័យក្នុងអំពើហិង្សាក្រោយការបោះឆ្នោត។
ប៉ុន្តែ ប្រភពមួយពីអង្គការសង្គមច្បាប់កេនយ៉ា (Law Society of Kenya) បានប្រាប់វីអូអេថា រចនាសម្ព័ន្ធទាំងនេះ នឹងត្រូវតែត្រៀមរួចជាស្រេច ហើយដាក់ឲ្យដំណើរការយ៉ាងពេញលេញ មុនពេលការជំទាស់ត្រូវបានលើកឡើង ដែលមិនមែនជាការឆ្លើយតបទៅនឹងសេចក្តីសម្រេចនោះទេ។
នៅចុងឆ្នាំ២០០៧និងដើមឆ្នាំ២០០៨ ប្រទេសនេះ បានផ្ទុះឡើងអំពើហិង្សាខាងជាតិសាសន៍ បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសដំណែងប្រធានាធិបតីប្រកបដោយជម្លោះយ៉ាងជូរចត់ កាលពីឆ្នាំ២០០៧។ ប្រជាពលរដ្ឋជាងបីសែននាក់ ត្រូវបាត់បង់ទីជម្រកនៅក្នុងអំពើហិង្សានេះ ហើយប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ១ពាន់ ៣០០នាក់ផ្សេងទៀត ត្រូវបានសម្លាប់។
ដោយមានជំនួយពី លោក កូហ្វី អាន់ណាន់ (Kofi Annan) អ្នកសម្រុះសម្រួល និងជាអតីតអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ លោក អ៊ឹមវៃ គីបាគី (Mwai Kibaki) និង លោក រ៉ាលៀ អូឌីងហ្គា (Ralia Odinga) គូប្រកួតប្រជែងសម្រាប់ដំណែងប្រធានាធិបតី បានបង្កើតរដ្ឋាភិបាលចែករំលែកអំណាចមួយ ដែលបានធ្វើការជាមួយគ្នា ទោះបីជាកើតមានឡើងភាពតានតឹងក៏ដោយ។ លោក អូឌីងហ្គា បានប្រកាសថា លោក នឹងឈរឈ្មោះសម្រាប់ដំណែងប្រធានាធិបតី នៅក្នុងការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខ៕