[កំណត់និពន្ធ៖ អស់ពេលមួយឆ្នាំហើយ ដែលលោក Hidehisa Haronouchi បានបំពេញបេសកកម្មនៅភ្នំពេញ ក្នុងនាមជាឯកអគ្គរាជទូតជប៉ុនប្រចាំព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ក្នុងកាលវេលាដ៏សំខាន់នៃវត្តមានជប៉ុនក្នុងការជួយផ្ដល់ការគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ និងបច្ចេកទេសដល់កំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត ចំពេលដែលការវិវត្តនយោបាយនៅប្រទេសកម្ពុជានាពេលថ្មីៗនេះបានប្រព្រឹត្តឡើងចុះយ៉ាងលឿនរហ័ស។ ក្នុងការឆ្លើយឆ្លងតាមសារអេឡិចត្រូនិកមួយជាមួយលោក អូន ឆេងប៉រ នៃ VOA លោកឯកអគ្គរាជទូត Hidehisa Horinouchi បាននិយាយអំពីវត្តមានជប៉ុននៅកម្ពុជា បញ្ហានយោបាយនៃប្រទេសនៅតាមដងទន្លេមេគង្គមួយនេះ និងការបន្តផ្ដល់ជំនួយបោះឆ្នោត។ តទៅនេះគឺជាខ្លឹមសារនៃបទសម្ភាសន៍នេះទាំងស្រុងជាភាសាខ្មែរ។]
VOA៖ តើជប៉ុនយល់យ៉ាងណាដែរទៅលើចំណងទាក់ទង និងតួនាទីរបស់ខ្លួននៅប្រទេសកម្ពុជា តាំងពីព្រឹត្តិការណ៍នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ១៩៩១ មកទល់នឹងពេលបច្ចុប្បន្ន?
Hidehisa Horinouchi៖ ទំនាក់ទំនងរវាងជប៉ុន និងកម្ពុជាបានអភិវឌ្ឍនៅលើវិស័យជាច្រើន ចម្រុះគ្នា តាំងពីឆ្នាំ១៩៩១មក។ ផ្អែកលើចំណងមិត្តភាពជាយូរលង់រវាងប្រទេសយើងទាំងពីរ នៅឆ្នាំ២០១៣ នាយករដ្ឋមន្ត្រី Shinzo Abe និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានសម្រេចដំឡើងកម្រិតឋានានុក្រមនៃទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីទាំងសងខាងប្រទេសទៅជា«ភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ» ហើយក៏បានធ្វើផងដែរ ក្នុងការសម្របសម្រួល និងចាប់ដៃជាសហប្រតិបត្តិការលើបញ្ហាតំបន់ ក៏ដូចជាបញ្ហាអន្តរជាតិនានាផងដែរ។
ក្នុងក្របខណ្ឌនៃភាពជាដៃគូខាងលើ ជប៉ុន និងកម្ពុជាបានពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យជាច្រើន រួមមានកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត ការកសាងសំណង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវ័ន្ត រួមមានផ្លូវថ្នល់ ស្ពាន កំពង់ផែជាដើម ក៏ដូចជាការបោសសម្អាតគ្រាប់មីន និងគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះ ព្រមទាំងការលើកកម្ពស់ការវិនិយោគ។
យើងសង្ឃឹមជឿជាក់ថា ការបើកឱ្យដំណើរការកាលពីខែកញ្ញានូវការហោះហើរត្រង់ដែលភ្ជាប់ប្រទេសជប៉ុនមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា និងការត្រៀមបើកការិយាល័យកុងស៊ុលជប៉ុនមួយកន្លែងទៀតក្នុងខេត្តសៀមរាប នៅខែមករាឆ្នាំ២០១៨ខាងមុខ នឹងផ្ដល់ជាកម្លាំងរុញច្រានឱ្យមានសន្ទុះនៃទំនាក់ទំនងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងការផ្លាស់ប្ដូរទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជន និងប្រជាជន រវាងប្រទេសទាំងពីរឱ្យបានកាន់តែខ្លាំងក្លាថែមទៀត។
ក្នុងរយៈកាលប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងទៅថ្មីៗនេះ កម្ពុជាសម្រេចបានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចដ៏គួរឱ្យកត់សម្គាល់ ហើយបានលូតលាស់មានគុណវុឌ្ឍិជាប់ជាប្រទេសមានចំណូលមធ្យមកាលពីឆ្នាំទៅមិញ។ យើងស្ថិតក្នុងមតិទស្សនៈដូច្នេះថា ការរីកចម្រើនលូតលាស់នេះសម្រេចទៅបាន អាស្រ័យទទួលបានពីកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់កម្ពុជាក្នុងការដឹកនាំអភិវឌ្ឍប្រទេស ក្នុងឥរិយាបថបើកទូលាយជាមួយសហគមន៍អន្តរជាតិ និងក្រោមរបបដឹកនាំតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ។
VOA៖ ទំនាក់ទំនងចិន និងកម្ពុជាមានលក្ខណៈជិតស្និទ្ធណាស់ក្នុងពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ តើលោកយល់យ៉ាងដែរទៅលើទំនាក់ទំនងខ្មែរចិន? ហើយតើអ្វីទៅជាតួនាទីរបស់ជប៉ុនក្នុងការធ្វើតុល្យកម្មជាមួយវត្តមានចិននៅកម្ពុជា?
Hidehisa Horinouchi៖ ពួកយើង(ជប៉ុន) មិនស្ថិតក្នុងតួនាទីណាមួយក្នុងការបញ្ចេញមតិយោបល់លើទំនាក់ទំនងរបស់កម្ពុជាជាមួយប្រទេសនានាផ្សេងទៀតនោះទេ។ យើងគ្រាន់តែសង្ឃឹមថា រាល់ជំនួយពីសំណាក់ម្ចាស់ជំនួយនីមួយៗនឹងផ្ដល់ជាវិភាគទានដល់ការអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជា។
ជំនួយផ្លូវការសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ (ODA) របស់ជប៉ុន បាននិងកំពុងគ្របដណ្ដប់លើបញ្ហានានានៃការអភិវឌ្ឍនៅទីនេះក្នុងប្រទេសកម្ពុជា រួមមានការផ្គត់ផ្គង់ទឹក សុខភាពមាតានិងកុមារ ការអប់រំសិក្សាធិការ វិស័យគមនាគមន៍ កសិកម្ម ការបោសសម្អាតផ្ទៃដីគ្របដណ្ដប់ដោយគ្រាប់មីន ការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនៃបរិយាកាសវិនិយោគ និងការលើកកម្ពស់នៃគុណភាពប្រព័ន្ធច្បាប់ ដែលរួមមានកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត និងការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្សលើវិស័យជាច្រើន។
ជប៉ុនបានផ្ដល់ជាវិភាគទានក្នុងការងារពង្រឹងមូលដ្ឋានគ្រឹះផ្នែកសង្គមសេដ្ឋកិច្ច តាមរយៈចំណងសហការជាមួយតួអង្គអភិវឌ្ឍជាច្រើន ដោយប្រើប្រាស់នូវបច្ចេកវិទ្យា និងបទពិសោធន៍របស់ជប៉ុនជាប្រយោជន៍ដល់ការងារជំនួយនានា។ នេះហើយគឺជាគុណតម្លៃដ៏វិសេសនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់ប្រទេសជប៉ុន។
ជាឧទាហរណ៍ ស្ពានគីហ្សូណា និងស្ពានត្សឺបាសា (អ្នកលឿង) ត្រូវបានកសាងឡើងក្រោមជំនួយរបស់ប្រទេសជប៉ុនដើម្បីជានិម្មិតរូបនៃចំណងមិត្តភាពរវាងជប៉ុន និងកម្ពុជា ហើយត្រូវបានបោះពុម្ពលើសន្លឹកធនប័ត្រ៥០០៛របស់កម្ពុជាទៀតផង។
កម្ពុជាបានសម្រេចកំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាបន្តបន្ទាប់ក្នុងអត្រាជាមធ្យមប្រចាំឆ្នាំ ៧% និងបានកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រយ៉ាងលឿនរហ័ស ក្នុងរយៈកាល២០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ យើងមានមោទនភាពដែលជប៉ុនបានដើរតួនាទីចូលរួមចំណែកក្នុងការសម្រេចបានសមិទ្ធផលទាំងអស់នេះ។
យ៉ាងណាក្ដី កម្ពុជាក៏កំពុងពើបប្រទះនឹងបញ្ហាប្រឈមថ្មីៗមួយចំនួន រួមមានការរន្ថើនឡើងនៃបញ្ហាបណ្ដាលមកពីការធ្វើនគរូបនីយកម្មនៅទីក្រុងភ្នំពេញ និងភាពខុសគ្នាដាច់ស្រឡះរវាងតំបន់ទីក្រុង ទីប្រជុំជន និងតំបន់ជនបទចុងកាត់មាត់ញក។ ជប៉ុនបន្តអនុវត្តនូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើការងារអភិវឌ្ឍ ក្នុងបន្ទាត់ក្របខណ្ឌនៃគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍដាក់ចេញដោយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាខ្លួនឯង។
VOA៖ បញ្ហានៃការបង្ក្រាបផ្នែកនយោបាយនាពេលថ្មីៗនេះនៅប្រទេសកម្ពុជា ដែលរួមមានការរំលាយបក្សប្រឆាំងធំបំផុតរបស់ប្រទេស បាននាំឱ្យអ្នករិះគន់ជាច្រើនគោះជួងប្រកាសអាសន្នអំពីអាយុជីវិតនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅប្រទេសមួយនេះ។ ចុះជប៉ុនយល់យ៉ាងណាទៅវិញ?
Hidehisa Horinouchi៖ យើងមានក្ដីបារម្ភដែលវាឈានទៅដល់ការរំលាយគណបក្សជំទាស់មួយដែលទទួលបានការគាំទ្រពីប្រជាជនកម្ពុជាក្នុងចំនួនមួយ កាលពីពេលបោះឆ្នោតកន្លងទៅ។ យើងបានបញ្ចេញនូវក្ដីបារម្ភរបស់យើងជាបន្តបន្ទាប់ ប្រាប់ទៅរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ បន្ទាប់ពីមានការចាប់ខ្លួន និងឃុំខ្លួនមេដឹកនាំនៃគណបក្សជំទាស់ កាលពីខែកញ្ញា ឯកឧត្តម Iwao HORII អនុរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកិច្ចការបរទេសរបស់ជប៉ុន បានមកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា កាលពីខែតុលា។ លោកអនុរដ្ឋមន្ត្រី HORII បានបង្ហាញនូវក្ដីបារម្ភរបស់លោកអំពីការកើនឡើងនៃភាពតានតឹងក្នុងស្ថានការណ៍នយោបាយកម្ពុជា និងស្នើឱ្យមានដំណោះស្រាយលើរាល់បញ្ហាដោយកិច្ចខិតខំរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាខ្លួនឯង។
នៅក្នុងជំនួបជាមួយឯកឧត្តម ប្រាក់ សុខុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសនិងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែវិច្ឆិកា លោករដ្ឋមន្ត្រី NAKANE បានបង្ហាញផងដែរនូវក្ដីបារម្ភ អំពីការរំលាយក្រុមជំទាស់មួយដែលទទួលបានការគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាជាច្រើនកុះករ ក្នុងការបោះឆ្នោតនាពេលកន្លងទៅ ហើយបានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបង្ហាញនូវការធានាថា ការបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំក្រោយ នឹងត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងមាគ៌ាមួយ ដែលនឹងឆ្លុះបញ្ចាំងយ៉ាងសមរម្យ អំពីឆន្ទៈរបស់ប្រជាជន។
វាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ភាគីពាក់ព័ន្ធនានា រួមមានទាំងគណបក្សកាន់អំណាច និងគណបក្សជំទាស់ ក្នុងការបង្កើតនូវកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងនានាដើម្បីរៀបចំការបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំក្រោយក្នុងមាគ៌ាមួយ ដែលនឹងឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីឆន្ទៈរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា។ ជាមួយនឹងចំណាប់អារម្មណ៍ជាពន់ពេក ជប៉ុននឹងបន្តតាមដានយ៉ាងជិតដិតទៅលើដំណើរវិវឌ្ឍទៅនៃស្ថានការណ៍ ហើយនឹងផ្ដល់នូវការលើកទឹកចិត្តដែលចាំបាច់ដល់ភាគីពាក់ព័ន្ធនានា។
VOA៖ បន្ទាប់ពីការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ម្ចាស់ជំនួយនានារួមមាន សហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក បានសម្រេចផ្អាកការផ្ដល់ជំនួយដល់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.)។ តើជប៉ុនដែលនៅបន្តផ្ដល់ជំនួយដល់ គ.ជ.ប. មានជំហរយ៉ាងដូចម្ដេចដែរ?
Hidehisa Horinouchi៖ ក្នុងការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ដែលត្រូវបានរៀបចំកាលពីខែមិថុនាកន្លងទៅ ជំនួយរបស់ប្រទេសជប៉ុនដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវប្រតិបត្តិការចុះឈ្មោះ រៀបចំបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោត និងរាប់សន្លឹកឆ្នោត បានផ្ដល់ជាវិភាគទានដល់ការលើកកម្ពស់នៃជំនឿទុកចិត្តទៅលើដំណើរការបោះឆ្នោត។
វាស្ថិតក្នុងសារៈសំខាន់ក្រៃលែង ដែលត្រូវមានការបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំក្រោយ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីឆន្ទៈនៃប្រជាជនកម្ពុជា។ ប្រទេសជប៉ុននឹងបន្តតាមដានដំណើរវិវត្តនៃស្ថានការណ៍យ៉ាងជិតដិត ជាមួយនឹងចំណាប់អារម្មណ៍ជាខ្លាំងបំផុត។ យើងនឹងបន្តការសន្ទនាជាមួយនឹងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងនៅបន្តផ្ដល់ជំនួយដល់កំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត។
ក្នុងនាមជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសផ្សេងទៀត ដែលបានធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាបន្តបន្ទាប់ ដើម្បីធានាឱ្យមានការកសាងសន្តិភាព និងដំណើរការកសាងជាតិរបស់កម្ពុជាជប៉ុនសង្ឃឹមយ៉ាងពិតៗថា ប្រជាជនកម្ពុជាខ្លួនឯងនឹងត្រួសត្រាយផ្លូវមួយដែលល្អប្រសើរបំផុត ឆ្ពោះទៅកាន់អនាគត និងការអភិវឌ្ឍរបស់ខ្លួនដោយខ្លួនគេ៕
