ជំនួបជាមួយកម្មករ-កម្មការិនីនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះគឹជាការសំណេះសំណាលលើកទី៤៩ និងជាលើកចុងក្រោយរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ជាមួយកម្មករ-កម្មការិនីក្នុងវិស័យកាត់ដេរ មុននឹងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តអាណត្តិទី៦ ត្រូវធ្វើឡើងនាថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ខាងមុខ។
រយៈពេលជាង១០ខែនៃការជួបសំណេះសំណាលនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីចំណាយថវិការដ្ឋអស់យ៉ាងហោចណាស់ជាង៣លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីចែកឲ្យកម្មករ-កម្មការិនីរោងចក្រជិត៧សែននាក់ នៅទូទាំងប្រទេស។
គេហទំព័ររបស់ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តី ដែលតែងផ្សព្វផ្សាយស្ទើររាល់គ្រប់សកម្មភាពរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី បញ្ជាក់ថា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ចាប់ផ្តើមចេញជួបកម្មករលើកដំបូងនៅថ្ងៃទី២០ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧ ដែលរហូតមកដល់ថ្ងៃទី៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨នេះ មានចំនួន៤៩លើក។ ក្នុងនោះលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីបានជួបជាមួយកម្មករ-កម្មការិនីចំនួនជិត៧សែននាក់ ក្នុងចំណោម កម្មករ-កម្មការិនីសរុបប្រមាណជាជាង៨សែននាក់នៅទូទាំងប្រទេស។ ក្នុងជំនួបម្តងៗ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន តែងផ្តល់អំណោយជាថវិកាចំនួន២ម៉ឺនរៀល ឬ ស្មើនឹង៥ដុល្លារអាមេរិក ដល់កម្មករ-កម្មការិនីម្នាក់ៗ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ដែលកាន់អំណាចជាង៣០ឆ្នាំមកហើយនោះ បានអះអាងថា លោកនឹងបន្តជួបកម្មករ-កម្មការិនីឡើងវិញ ក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិនៅថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា។ អំឡុងការជួបសំណេះសំណាលជាមួយកម្មករ-កម្មការិនីរាប់សិបដងនោះ លោកមិនដែលភ្លេចអំពាវនាវឲ្យកម្មករ-កម្មការិនីទាំងអស់បោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនោះទេ។
ថ្លែងទៅកាន់កម្មករ-កម្មការិនីជាង២ម៉ឺននាក់ ក្នុងស្រុកអង្គស្នួល ខេត្តកណ្តាល នាថ្ងៃទី៤ ខែកក្កដា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីបញ្ជាក់ថា៖
«ការបន្តដំណើរជួបជាមួយកម្មករនឹងបន្តធ្វើ ដែលពូបាននិយាយថា នឹងធ្វើក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំទៀត ក៏ប៉ុន្តែបើសិនជាថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដាខាងមុខនេះ បែរជាគណបក្សប្រជាជនចាញ់ឆ្នោត ពូពុំមានឱកាសធ្វើនាយករដ្ឋមន្រ្តីតទៅទៀតទេ ដូច្នេះដំណើរការជួបគ្នាគឺមិនអាចជួបបានតទៅទៀតទេ។ អាហ្នឹងគ្រាន់តែបញ្ជាក់ទុកជាមុន។ ប៉ុន្តែសង្ឃឹមថា ក្មួយៗនឹងបោះឆ្នោតឲ្យពូ ឲ្យគណបក្សប្រជាជន ដើម្បីពូមានលទ្ធភាពដឹកនាំប្រទេសបន្តទៅទៀត»។
រាល់ពេលដែលលោក ហ៊ុន សែន ចុះជួបកម្មករ-កម្មការិនីតាមរោងចក្រម្តងៗ លោកតែងបានបង្ហាញនូវភាពស្និទ្ធស្នាលជាមួយកម្មករ-កម្មការិនី តាមរយៈការអនុញ្ញាតឲ្យពួកគេឱប និងថើប ព្រមទាំងរូបស៊ែលហ្វ៊ី ជាដើម។
ក្រៅពីការចុះជួបកម្មករ-កម្មការិនីស្ទើរតែរៀងរាល់សប្តាហ៍ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីក៏តែងចុះចែកសញ្ញាបត្រដល់និស្សិត កាត់ឫសសីមាវត្តអារាម សម្ពោធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធស្ពានថ្នល់ជាដើម ដែលរាល់ដំណើររបស់លោកទាំងនោះ តែងមានការចំណាយថវិកាគ្រប់ពេល។
ការចំណាយសម្រាប់ចុះជួបកម្មករ-កម្មការិនី និងចែកលុយរហូតដល់ជាង៣លាន៤សែនដុល្លារក្នុងរយៈពេលជាង១០ខែនេះ ត្រូវបានលោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លើកឡើងថា ជាការចំណាយដោយប្រើប្រាស់ថវិកាជាតិ ប៉ុន្តែលោកថា លោកមិនបានដឹងអំពីចំនួនលម្អិតនៃការចំណាយនោះទេ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក សុខ ឥសាន បានរុញឲ្យសួរទៅក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យក្រសួងនេះគឺលោក គឹម សុភៈ និងលោក មាស សុខដេរសាន មិនទទួលទូរស័ព្ទ រហូតដល់ល្ងាចថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ។
លោក ង៉ែត ជូ អ្នកជំនាញផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ប្រាប់ VOA ថា ការចុះចែកលុយចំនួន២ម៉ឺនរៀលទៅដល់កម្មករគឺជាការបង្ហាញពីទឹកចិត្តរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំ ហើយមិនមានផ្តល់ផលចំណេញណាមួយដល់កម្មករនោះទេ។ លោកបន្ថែមថា រដ្ឋាភិបាលគួរយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការបង្កើនការពង្រឹងចំណេះ និងជំនាញដល់កម្មករ-និយោជិតដើម្បីឲ្យពួកគេអាចបំពេញការងារកាន់តែប្រសើរជាងមុន។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«យើងគួរតែងាកមកប្រើប្រព័ន្ធដែលមានជាលក្ខណៈស្ថាប័នក្នុងការជួយពង្រឹងសមត្ថភាព ជួយពង្រឹងចំណេះដឹងជំនាញរបស់កម្មករ ដើម្បីឲ្យគាត់អាចបំពេញការងារបានប្រសើរជាងមុន យ៉ាងហោចណាស់ ឬក៏ផ្តល់នូវការអប់រំផ្នែកខាងបំណិនជីវិតអី ទាក់ទងជាមួយការរស់នៅក្នុងទីក្រុង។ គាត់គួររៀបចំអនាម័យយ៉ាងម៉េច? ការហូបចុកយ៉ាងម៉េច? វាសុវត្ថិភាពអីអីចឹង។ ខ្ញុំគិតថា ជួយគាត់បានច្រើនជាង ជាជាងយើងជួបពួកគាត់ ហើយជូនប្រាក់គាត់ហ្នឹង»។
កាលពីដើមខែមករា ឆ្នាំ២០១៤ កម្មកររាប់ម៉ឺននាក់បានធ្វើបាតុកម្មទាំងក្នុងរោងចក្រ និងតាមដងផ្លូវ ដើម្បីទាមទារឲ្យមានការដំឡើងប្រាក់ឈ្នួល។ បាតុកម្មដែលធ្វើឡើងលើកំណាត់ផ្លូវវេងស្រេងនាពេលនោះ ត្រូវរងការបង្ក្រាបយ៉ាងហិង្សាពីសំណាក់កងទ័ពពិសេសនៃកងពល៩១១ ដែលគេស្គាល់ថា ជាទ័ពជំនិតនឹងលោក ហ៊ុន សែន។ ការបង្ក្រាបហ្វូងបាតុករដោយការបាញ់ប្រហារនោះបានបណ្តាលឲ្យបាតុករបួននាក់ស្លាប់ ម្នាក់បាត់ខ្លួន និង២៣នាក់ផ្សេងទៀតរងរបួស។
លោក មាស នី អ្នកសិក្សាពីការអភិវឌ្ឍសង្គម និងជាអ្នកវិភាគនយោបាយឯករាជ្យ លើកឡើងថា ការចុះជួបកម្មករស្ទើរតែរៀងរាល់សប្តាហ៍នេះ ជាការបង្ហាញថា គណបក្សកាន់អំណាចកំពុងព្យាយាមទាក់ទាញការគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋ ខណៈការបោះឆ្នោតកាន់តែខិតជិតមកដល់។
លោកបញ្ជាក់ថា៖
«គណបក្សប្រជាជនពិតជាបានដឹងអំពីអារម្មណ៍របស់កម្មករពីមុន អីចឹងនៅពេលនេះគឺសំខាន់ គឺការជួបដើម្បីទិញទឹកចិត្តកម្មករ ឬក៏ការបញ្ចុះបញ្ចូលកម្មករទាំងអស់ហ្នឹងឲ្យអាចបំភ្លេចរឿងចាស់ និងងាកមកគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនវិញ។ អានេះរឿងមានតែប៉ុណ្ណឹង»។
លោក មាស នី បន្ថែមថា ការចុះជួបដោយមានផ្តល់លុយ និងអំពាវនាវឲ្យមានការបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សរបស់លោកបែបនេះក៏បានបង្ហាញពីការប្រកួតប្រជែងមិនស្មើភាពរវាងគណបក្សកាន់អំណាច និងគណបក្សនយោបាយចំនួន១៩ផ្សេងទៀត ដែលកំពុងត្រៀមខ្លួនប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតនេះផងដែរ។
លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាច បានប្រាប់ VOA នៅសប្តាហ៍នេះថា ការចែកលុយទៅឲ្យកម្មករ-កម្មការិនីម្នាក់២ម៉ឺនរៀលនោះជាមនោសញ្ចេតនារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី និងថា ជាវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ។ លោកបន្ថែមថា អ្នករិះគន់សកម្មភាពរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីក្នុងការចុះចែកអំណោយផ្សេងៗដល់ប្រជាពលរដ្ឋ គឺជាអ្នកដែលមានគំនិតបែបប្រឆាំង។
លោកបញ្ជាក់ថា៖
«សូមជម្រាបអស់លោកអ្នកវិភាគ ឬមួយក៏អ្នកដែលនិយាយ គេហៅថា មិនប្រកបទៅដោយសតិអារម្មណ៍ឯករាជ្យ ឬមួយក៏សតិអារម្មណ៍សត្យានុម័តនោះ គាត់ចាំតែធ្វើអីក៏គាត់ថាខុសដែរ។ បើមិនជឿ សម្តេចអត់មានចែកអី គេថា ដល់ទៅប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលហើយ ទៅដៃទទេរ! អត់ដឹងសុខទុក្ខប្រជាពលរដ្ឋ! អត់ដឹងសុខទុក្ខកម្មករនិយោជិត! អាហ្នឹងគាត់ថា អីចឹងទៀតហើយ! ដល់ទៅមានទៅ គាត់មិនសរសើរ មិនលើកទឹកចិត្ត គាត់មិនអបអរសាទរ វាទៅជារឿងជំទាស់។ អាហ្នឹងហើយវាជាសតិអារម្មណ៍ គេហៅថា ប្រឆាំងហ្នឹងណា៎»។
ការចុះជួបកម្មករ-កម្មការិនីរោងចក្រជាបន្តបន្ទាប់នេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគណបក្សប្រឆាំងដឹកនាំដោយលោក កឹម សុខា និងលោក សម រង្ស៊ី ទទួលបានសំឡេងគាំទ្រជាង៤០ភាគរយ នៅទូទាំងប្រទេស។ ក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រឆ្នាំ២០១៣និងការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ឆ្នាំ២០១៧ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិទទួលបានកៅអីតំណាងរាស្រ្តរដ្ឋសភាចំនួន៥៥ និងគ្រប់គ្រងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ចំនួនជាង៥ពាន់។
ការណ៍នេះធ្វើឲ្យគណបក្សកាន់អំណាចរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ដែលដឹកនាំប្រទេសជាង៤០ឆ្នាំមកហើយនោះ មានការបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង ក្រោយពេលខ្លួនបានបាត់បង់ប្រជាប្រិយភាពទៅគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ នៅពាក់កណ្តាលខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក៏ត្រូវបានតុលាការកំពូលរំលាយទៅតាមបណ្តឹងរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ ដោយចោទថា គណបក្សនេះបានឃុបឃិតជាមួយបរទេស រៀបចំគម្រោងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលជាគណបក្សកាន់អំណាចអស់រយៈពេលជាង៤០ឆ្នាំមកហើយនោះ។ ចំណែកមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់ និងតំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្គ្រោះជាតិចំនួន១១៨នាក់ត្រូវបានព្យួរសិទ្ធិមិនឲ្យធ្វើនយោបាយ ម្នាក់ៗចំនួន៥ឆ្នាំ ស្របពេលដែលលោក កឹម សុខា ដែលជាប្រធានគណបក្សនេះ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនទៅឃុំក្នុងពន្ធនាគារត្រពាំងផ្លុង ចំណែកលោក សម រង្ស៊ី ដែលជាមេដឹកនាំមួយរូបទៀត បាននិរទេសខ្លួនទៅរស់នៅឯបរទេស។
បើទោះបីជាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវបានរំលាយក្តី ក៏គេនៅតែឃើញគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បន្តការប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការដឹកនាំ និងបង្កើនការយកចិត្តប្រជាពលរដ្ឋជាបន្តបន្ទាប់។
ក្នុងខ្សែអាត់សំឡេងបែកធ្លាយមួយដែលត្រូវបានបញ្ជាក់ថា ជាសំឡេងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ក្រោយការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនោះ លោក ហ៊ុន សែន បានណែនាំទៅកាន់មន្រ្តីរបស់លោកឲ្យមានការប្រុងប្រយ័ត្នការងើបប្រឆាំងណាមួយ ដែលអាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់គណបក្សរបស់លោក។ ក្នុងនោះ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានណែនាំឲ្យមន្រ្តីក្រោមឱវាទ ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយរាល់បញ្ហារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ កុំឲ្យមានការថ្នាំងថ្នាក់ បើទោះបីជាគណបក្សសង្រ្គោះជាតិត្រូវបានរំលាយហើយក្តី។
លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានប្រាប់ឲ្យមន្រ្តីរបស់លោកទាក់ទាញកម្មករ-កម្មការិនីឲ្យគាំទ្រគណបក្សរបស់លោក។ លោកនិយាយយ៉ាងដូច្នេះ៖
«ខ្ញុំកំពុងច្បាមនូវមុខសញ្ញាកម្មករ ដែលខ្ញុំគិតថា វានឹងអាចធ្វើឲ្យក្នុងជួរកម្មករប្រែពណ៌ ដែលមុននេះគឺបងប្អូនយើងតែងតែគិតថា កម្មករជាកម្លាំងគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំង ក៏ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញទេ ឥឡូវនេះគឺស្ថានភាពក្នុងជួរកម្មករមានការប្រែពណ៌ហើយ»។
ការបោះឆ្នោតអាណត្តិនេះកំពុងត្រូវបានស្ថាប័នជាតិ និងអន្តរជាតិធំៗមួយចំនួនយល់ឃើញថា ជាការបោះឆ្នោតដែលមិនមានភាពសេរី និងយុត្តិធម៌ បន្ទាប់ពីគណបក្សប្រឆាំងដែលមានអ្នកគាំទ្រជាង៤០ភាគរយនៅទូទាំងប្រទេស ត្រូវបានតុលាការកំពូលរំលាយកាលពីឆ្នាំ២០១៧។
សហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបបានប្រកាសដកខ្លួន ឈប់គាំទ្រការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ដោយថា ការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះជាការបោះឆ្នោតដែលមិនមានភាពស្របច្បាប់។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន និងមន្រ្តីរបស់លោកតែងអះអាងថា ការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិគឺធ្វើឡើងទៅតាមច្បាប់ រីឯគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) ដែលលែងមានសមាជិកមកពីគណបក្សប្រឆាំង បានអះអាងថា ខ្លួនរៀបចំការបោះឆ្នោតទៅតាមច្បាប់កម្ពុជា ដែលមានចែងជាធរមាន។
ទាំង គ.ជ.ប. និងរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន សុទ្ធតែបានប្រកាសថា ការបោះឆ្នោតនឹងនៅតែប្រព្រឹត្តទៅតាមការគ្រោងទុក បើទោះជាមិនមានវត្តមានរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មិនមានការចូលរួមសង្កេតការណ៍របស់ក្រុមសង្គមស៊ីវិល និងមិនមានការទទួលស្គាល់លទ្ធផលការបោះឆ្នោតដោយបណ្តាប្រទេសកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យធំៗមួយចំនួនក៏ដោយ៕
