អង្គការសិទ្ធិមនុស្សមួយដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិកបានរិះគន់រដ្ឋាភិបាលទីក្រុងភ្នំពេញថា អត់មានភាពអៀនខ្មាស់នៅពេលតុលាការកម្ពុជាបន្តចាត់ការសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌរបស់ក្មេងប្រុសជំទង់ម្នាក់ ដែលត្រូវម្តាយអះអាងថា មានជំងឺអូទីហ្សឹមឬជំងឺរវើរវាយ និងភាន់វិញ្ញាណ។
ប្រតិកម្មរបស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានលើកពេលប្រកាសសាលក្រមសំណុំរឿងរបស់ក្មេងប្រុស កាក់ សុវណ្ណឆ័យ ដែលគ្រោងធ្វើកាលពីថ្ងៃពុធ។ តុលាការក្រុងភ្នំពេញពន្យល់ថាការលើកពេលប្រកាសស្រាលក្រមដល់ក្មេងប្រុសដែលសង្គមស៊ីវិលចាត់ទុកជាថាកុមារនោះ គឺដោយសារតុលាការជាប់រវល់។
នាយករងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch ប្រចាំតំបន់អាស៊ីលោក Phil Robertson ថ្លែងកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ជាភាសាអង់គ្លេសនិងត្រូវប្រែសម្រួលជាខេមរភាសាតាមសារអ៊ីមែលមួយតាមន័យដើមថា៖ «ការយកសុវណ្ណច្ឆ័យអាយុ១៦ឆ្នាំ និងមានជំងឺរវើរវាយមកផ្តន្ទាទោសដោយសារតែទំនាក់ទំនងនយោបាយឪពុកគាត់បង្ហាញពិភពលោកថាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន គ្មានការអៀនខ្មាស់អីបន្តិចសោះក្នុងការតាមប្រមាញ់ក្រុមជំទាស់ផ្នែកនយោបាយរបស់គាត់»។
លោកបន្ថែមក្នុងន័យដើមថា៖ «វាជារឿងគួរឲ្យអស់សំណើចនិងមិនអាចទទួលបានយកបានទេដែលអំឡុងពេលសវនាការអយ្យការ និងតុលាការបានបដិសេធសេចក្តីត្រូវការរបស់ក្មេងប្រុសដែលមានពិការភាពព្រមទាំងការវាយតម្លៃខាងសុខាភិបាលដើម្បីបញ្ជាក់ពីតម្រូវការនានារបស់ក្មេងប្រុសនោះ»។
កុមារ កាក់ សុវណ្ណច្ឆ័យ ដែលជាកូនប្រុសលោក កាក់ កុម្ភារ អតីតសមាជិកក្រុមប្រឹក្សារាជធានីភ្នំពេញមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែមិថុនា ហើយបញ្ជូនទៅតុលាការក្រោមបទចោទ «ញុះញង់បង្កឲ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម» និងបទ«ប្រមាថអ្នករាជការសាធារណៈ» បន្ទាប់ពីកុមាររូបនោះបានបង្ហោះសាររិះគន់រដ្ឋាភិបាលតាមប្រព័ន្ធតេឡេក្រាម។
នៅក្នុងសវនាការកាលខែកញ្ញាមេធាវីការពារក្តីឲ្យកុមារកាក់ សុវណ្ណច្ឆ័យបានស្នើសុំគ្រូពេទ្យជំនាញចូលរួមក្នុងសវនាការ ដើម្បីពិនិត្យស្ថានភាពកូនក្តី ដែលម្តាយរបស់កុមាររូបនេះបានលើកឡើងថាកូនប្រុសរបស់ខ្លួនមានជំងឺអូទីហ្សឹម (autism) ឬជំងឺរវើរវាយនិងភាន់វិញ្ញាណ។ ប៉ុន្តែចៅក្រមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានបដិសេធសំណើនេះ និងបានបន្តនីតិវិធីសវនាការ។
លោក Phil Robertson បានកត់សម្គាល់ពីប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជាដែលលោកចាត់ទុកថា«លែងយកជាការបាន»នៅពេលមានការពន្យារពេលនៃការប្រកាសសាលក្រមដោយលើកហេតុផលថា «រវល់»នោះ។
លោកថ្លែងបន្តតាមន័យដើមថា៖ «ការពិតគឺថាសុវណ្ណច្ឆ័យ ត្រូវបានឃុំខ្លួនចាប់តាំងពីខែមិថុនាមកដោយគ្មានការផ្តល់កន្លែងស្នាក់នៅឲ្យសមរម្យពាក់ព័ន្ធនឹងពិការភាពរបស់គាត់ដូចដែលច្បាប់អន្តរជាតិតម្រូវឲ្យមាន។សុវណ្ណច្ឆ័យគួរតែត្រូវបានដោះជាបន្ទាន់និងឥតលក្ខខណ្ឌ ហើយបទចោទប្រកាន់ដែលគ្មានបានការនោះគួរតែត្រូវបានទម្លាក់ចោល»។
ប៉ុន្តែរដ្ឋលេខាធិការនិងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌លោក ជិន ម៉ាលីន ប្រកែកថាតុលាការបានធ្វើទៅតាមនីតិវីធីច្បាប់ត្រឹមត្រូវហើយថាក្មេងប្រុសនោះគ្មានលិខិតបញ្ជាក់ពីគ្រូពេទ្យថាមានជំងឺរវើរវាយ ឬភាន់វិញ្ញាណនោះទេ។
លោកបានប្រាប់វីអូអេថា៖ «ការលើកឡើងនេះជាការចោទប្រកាន់ដោយគ្មានមូលដ្ឋានហើយដែលមិនផ្អែកលើទិដ្ឋភាពច្បាប់ទាល់តែសោះដែលជាទម្លាប់របស់គេតាំងពីដើមមក។ មែនទែនទៅ ករណីសំណុំរឿងនេះគឺផ្អែកទៅលើមូលដ្ឋានច្បាប់នីតិវិធីច្បាប់ត្រឹមត្រូវ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ទីពីរការអះអាងមានជំងឺអូទីហ្សឹមអីនោះគឺមិនមានលិខិតពេទ្យណាបញ្ជាក់ថាកុមារនេះ មានជំងឺអូទីហ្សឹមនោះទេ។វាគ្រាន់តែជាការអះអាងរបស់មេធាវីនិងសាច់ញាតិ។ ហើយតាមអ្វីដែលសមត្ថកិច្ចគេពិនិត្យមើលទៅលើបុគ្គលិកលក្ខណៈ និងស្ថានភាពជាក់ស្តែងគឺដូចជាមិនមានអីខុសប្រក្រតីនោះទេ ហើយកុមារនេះគឺមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការប្រព្រឹត្តបទល្មើស។ អ៊ីចឹងដំណើរការនៃការចោទប្រកាន់តាមផ្លូវតុលាការគឺផ្អែកទៅលើអង្គហេតុនិងអង្គច្បាប់»។
ម្តាយបង្កើតកុមារកាក់សុវណ្ណច្ឆ័យ អាយុ៤៣ឆ្នាំបានបញ្ជាក់ថា កូនប្រុសគាត់ធ្លាប់ទទួលបានការពិនិត្យពីគ្រូពេទ្យដែលថា មានជំងឺអូទីហ្សឹមនោះ។ ប៉ុន្តែដោយសារការផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅញឹកញាប់ លិខិតបញ្ជាក់របស់គ្រូពេទ្យក៏បានបាត់ទៅ។
អ្នកស្រីកត់សម្គាល់ថាក្នុងសវនាការកន្លងមកមេធាវីការពារក្តីក៏សុំឲ្យខាងគ្រូពេទ្យពិនិត្យកូនគាត់ដែរតែតុលាការបានជំទាស់។ អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «ខាងមេធាវីគាត់សុំឲ្យពេទ្យធ្វើតែខាងតុលាការគាត់អត់ឲ្យហ្មង»។
នាយិកាមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាអ្នកស្រី ចក់ សុភាព ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃសុក្រនេះថាតុលាការមិនគួរបន្តនីតិវិធីឃុំខ្លួន និងជំនុំជម្រះក្តីរបស់កុមារកាក់ សុវណ្ណច្ឆ័យ តាំងពីដើមទីមក បើយោងទៅតាមស្ថានភាពកុមារដែលជាអនីតិជន ហើយមានជំងឺអូទីហ្សឹមផងនោះ។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖«ខ្ញុំនិយាយដដែលៗ ពាក់ព័ន្ធនឹងលក្ខខណ្ឌដែលកុមាររូបនេះជាអនីតិជន ហើយទី២ មានស្ថានភាពជំងឺអូទីហ្សឹមទៀតហើយដែលលក្ខខណ្ឌទាំងអស់នេះឧត្តមផលប្រយោជន៍ទៅលើកុមារគួរតែត្រូវបានគិតគូរតាំងពីដំបូងនៃដំណាក់កាលនីតិវិធីនៃការចោទប្រកាន់ហើយនិងចាប់ខ្លួននិងការឃុំខ្លួន» ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថាតុលាការគួរតែពិនិត្យពិច័យឲ្យបានលម្អិតជាពិសេសខាងផ្នែកសេរីភាពបញ្ចេញមតិដោយអ្នកស្រីយល់ថាការបង្ហោះសារក្នុងតេឡេក្រាមមិនទាន់អាចចាត់ទុកថាជាការការបង្ហោះជាសាធារណៈនោះទេ។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «ករណីចោទប្រកាន់មកលើកុមារនេះមិនគួរកើតឡើងនោះទេហើយយើងដឹងហើយ ដំណើររឿងឈានដល់ការចាប់ខ្លួនកុមារនេះគឺដោយសារការទំនាក់ទំនងតាមបណ្តាញឯកជនទៅទៀត។ តាមរយៈតេឡេក្រាមមែនទែនមិនមែនជាការសន្ទនាឬក៏ការបង្ហោះសារជាសាធារណៈហើយបើទោះបីជាបង្ហោះសារជាសាធារណៈតុលាការគួរតែពិនិត្យពិច្ច័យឲ្យបានយកចិត្តមែនទែនចំពោះសេរីភាពបញ្ចេញមតិ»។
នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលរបស់អង្គការលីកាដូលោក អំ សំអាត លើកឡើងថាតុលាការគួរអនុញាតឲ្យកុមារសុវណ្ណច្ឆ័យបានទទួលការព្យាបាលហើយថាតុលាការក៏គួរពន្លឿននីតិវិធីប្រកាសសាលក្រមដល់កុមាររូបនោះឲ្យបានឆាប់ព្រោះការបន្តឃុំខ្លួនយូរអាចនឹងប៉ះពាល់សិទ្ធិរបស់កុមាររូបនោះនិងផ្ទុយពីក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ។
លោកអំ សំអាត បញ្ជាក់ថា៖ «នៅក្នុងក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌការឃុំខ្លួនទៅលើកុមារអាយុពី១៦ទៅក្រោម១៨ឆ្នាំការឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្នយ៉ាងយូរបំផុតបួនខែក៏ប៉ុន្តែការពន្យារពេលនៃសវនាការនេះធ្វើឲ្យការឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្នហ្នឹងគឺមានរយៈពេលយូរទៅទៀតដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ទៅដល់សិទ្ធិរបស់គាត់ហើយចំណុចហ្នឹងហើយដែលនាំឲ្យមានការរិះគន់ជាបន្តទៅទៀត»។
បើតាមអង្គការលីកាដូកុមារ សុវណ្ណច្ឆ័យ ធ្លាប់ត្រូវបានបដិសេធក្នុងការដោះលែងឲ្យនៅក្រៅឃុំកាលពីថ្ងៃទី៣ ខែសីហាឆ្នាំ២០២១ ហើយគិតត្រឹមពេលនេះគាត់ត្រូវបានឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគាររយៈពេល១១១ថ្ងៃហើយ។
កុមាររូបនេះក៏ធ្លាប់ជាគោលដៅនៃការវាយប្រហារដោយអំពើហិង្សាផងដែរក្នុងនោះមានហេតុការណ៍ក្នុងខែមេសាឆ្នាំ២០២១នៅពេលដែលមានការគប់ដុំឥដ្ឋចំក្បាលរបស់គាត់បណ្ដាលឲ្យរងរបួសព្រមទាំងត្រូវដេរព្យាបាលរបួស៕
