ភ្ជាប់​ទៅ​គេហទំព័រ​ទាក់ទង

ព័ត៌មាន​​ថ្មី

​វៀតណាម​និង​ហ្វីលីពីន​​ដោះស្រាយ​​បម្រាម​ចិន មិន​ឱ្យ​​​នេសាទ​ក្នុង​ដែន​សមុទ្រ​ដែល​មាន​ជម្លោះ


រូបឯកសារ៖ ក្រុមល្បាត​ឆ្នេរសមុទ្រចិន​បើកនាវា​សំដៅ​ក្រុមនេសាទ​ហ្វីលីពីន​ពេលមាន​ការប្រឈម​មុខដាក់គ្នា​ក្នុងតំបន់​ទឹករាក់​ Scarborough ក្នុង​ដែនសមុទ្រ​ចិនខាងត្បូង​ ដែលតំបន់នោះ​គេអាច​ហៅឈ្មោះ​ សមុទ្រ​ហ្វីលីពីន​ខាងលិច ​ថ្ងៃទី២៣​ ខែកញ្ញា​ ឆ្នាំ២០១៥​។
រូបឯកសារ៖ ក្រុមល្បាត​ឆ្នេរសមុទ្រចិន​បើកនាវា​សំដៅ​ក្រុមនេសាទ​ហ្វីលីពីន​ពេលមាន​ការប្រឈម​មុខដាក់គ្នា​ក្នុងតំបន់​ទឹករាក់​ Scarborough ក្នុង​ដែនសមុទ្រ​ចិនខាងត្បូង​ ដែលតំបន់នោះ​គេអាច​ហៅឈ្មោះ​ សមុទ្រ​ហ្វីលីពីន​ខាងលិច ​ថ្ងៃទី២៣​ ខែកញ្ញា​ ឆ្នាំ២០១៥​។

រៀង​រាល់​ឆ្នាំ​ ចាប់ពី​ឆ្នាំ១៩៩៥​មក​ រដ្ឋាភិបាល​ក្រុង​ប៉េកាំង​ តែង​ប្រកាស​ផ្សាយ​ដំណឹង​បម្រាម​នេសាទ​មួយ​រយៈ​លើ​ផ្ទៃ​សមុទ្រ​ស្ទើរ​ពាក់​កណ្ដាល​ក្នុង​ដែនទឹក​សមុទ្រ​ចិន​ខាងត្បូង​ដែល​មាន​ជម្លោះ។ ដូចគ្នា​ដែរ​ ជា​រៀង​រាល់​ឆ្នាំ​ ប្រទេស​ផ្សេងៗ​ដែល​ប្រជែង​ទាមទារ​អធិបតេយ្យភាព​លើ​ដែន​ទឹក​នោះ​ដែរ​ នៅតែ​បន្ត​ឱ្យ​ទូក​នេសាទ​របស់​ខ្លួន​ចូល​នេសាទ​តាម​អំពើ​ចិត្ត​រៀងៗ​ខ្លួន។

កង​ល្បាត​ឆ្នេរសមុទ្រ​ចិន​ បាន​និយាយ​ថា ​បម្រាម​ដែល​មាន​សុពលភាព​តាំងពី​ថ្ងៃ​ទី១​ ខែ​ឧសភា​ឆ្នាំ​នេះ​ នឹង​ត្រូវ​ពង្រឹង​ការអនុវត្ត​បន្ថែម​ទៀត​ ប៉ុន្តែ​ក្រុម​អ្នក​តាម​ដាន​ស្ថានការណ៍​នយោបាយ​សមុទ្រ​ចិន​ខាងត្បូង​ រំពឹង​ថា​អាជ្ញាធរ​ចិន​នឹង​ចាប់​តែ​ទូក​នេសាទ​ជនជាតិ​ចិន​ដែល​បាន​ចុះបញ្ជី​និង​បំពាន​បម្រាម​នេះ​តែ​ប៉ុណ្ណោះ។

ចិន​អាច​នឹង​ចាត់វិធានការ​ធូរស្រាល​ជាង​មុន​ចំពោះ​ទូក​មក​ពី​ហ្វីលីពីន​ កោះ​តៃវ៉ាន់​ និង​វៀតណាម​ ពីព្រោះ​ចិន​ខ្លួនឯង​ក៏​ចង់​កសាង​ទំនាក់ទំនង​ក្នុង​តំបន់​អាស៊ី​ និង​បញ្ចៀស​ការ​ពង្រឹង​តួនាទី​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក(ស.រ.អា.)​ ​ក្នុង​តំបន់​សមុទ្រ​ជម្លោះ​នេះ។​

ក្រុម​អ្នក​វិភាគ​ជឿ​ថា ​កោះ​តៃវ៉ាន់​ និង​ហ្វីលីពីន ​ដែល​ជា​សម្ព័ន្ធមិត្ត​របស់​ស.រ.អា.​ ក៏​បាន​ចាត់​ទុក​ផ្នែក​ទាំង​អស់​ ឬ​ផ្នែក​ខ្លះ​នៃ​តំបន់​បម្រាម​នេះ​ជា​ដែន​ទឹក​របស់​ខ្លួន​ផង​ដែរ។ វៀតណាម​ក៏​បាន​ទាមទារ​ដូចគ្នា​នេះ​ដែរ​ និង​បាន​បង្កើន​ទំនាក់​ទំនង​កាន់តែ​ស្និទ្ធ​ជាមួយ​រដ្ឋាភិបាល​ទី​ក្រុង​វ៉ាស៊ីនតោន​ចាប់តាំង​ពី​ឆ្នាំ​២០១៦។

ចិន​កំពុង​ប្រាប់​ប្រទេស​ផ្សេង​ទៀត​ពី​បម្រាម​រយៈពេល ​៣ ខែ​ របស់​ខ្លួន​ឱ្យ​កាន់តែ​ទូលំទូលាយ​និង​ជា​ការ​ក្រើន​រំឭក​ប្រទេស​ទាំងនោះ​ឲ្យដឹង​ថា​ចិន​ក៏​ទាមទារ​អធិបតេយ្យ​ភាព​លើ​ដែន​ទឹក​នោះ​ដែរ។ នេះ​បើ​តាម​សំដី​របស់​អ្នកវិភាគ។

លោក​ ជេ បាតុងបាកាល (Jay Batongbacal) សាស្ត្រាចារ្យ​ផ្នែក​កិច្ចការ​សមុទ្រ​អន្តរជាតិ​នៃ​សាកល​វិទ្យាល័យ​ហ្វីលីពីន​ បាន​និយាយ​ថា៖

«មកទល់​ពេលនេះ​ យើង​មិនទាន់​ឃើញ​មាន​ការពង្រីក​ការអនុវត្ត​បម្រាម​នេះ​ឲ្យ​ប្រាកដ​ប្រជា​តាម​ប្រទេស​នីមួយៗ​នៅឡើយ​ ជាពិសេស​ការអនុវត្ត​បម្រាម​នេះ​លើ​ប្រទេស​ផ្សេង។ យ៉ាង​ហោច​ណាស់​ ខ្ញុំ​គិត​ថា​ គឺ​ត្រូវ​មាន​ការ​កត់​ត្រា​ការអនុវត្ត​យុត្តាធិការ​លើ​ផ្ទៃ​ដែន​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង​ទាំងមូល»។

បម្រាម​បណ្ដោះអាសន្ន​ប្រចាំ​ឆ្នាំ

ដែនសមុទ្រ​ចិន​ខាងត្បូង​ ដែល​ស្ថិតនៅ​ខាងលើ​ខ្សែ​ស្រប​ទី​ ១២ ​ខាងជើង​ខ្សែ​អេក្វាទ័រ​ រួម​នឹង​ផ្លូវទឹក​ផ្សេងទៀត​ដែល​ស្ថិត​ក្រោម​ការគ្រប់គ្រង​របស់​ចិន​ នឹង​ត្រូវ​ស្ថិត​ក្រោម​ការ​ឃ្លាំមើល​ប្រចាំ​ ២៤ ម៉ោង​ក្នុង​មួយ​ថ្ងៃ​ហើយ «ប្រសិនបើ​មាន​ការរំលោភ​បំពាន​ណាមួយ​នោះ​ នឹង​មាន​ការ​ឆ្លើយតបក្នុង​ពេល​ហ្នឹង​តែ​ម្ដង»។ នេះ​បើ​តាម​ការ​ស្រង់​សំដី​ពី​កង​ល្បាត​ឆ្នេរ​ចិន​ ចុះផ្សាយ​ក្នុង​ទីភ្នាក់ងារ​សារព័ត៌មាន​រដ្ឋ Xinhua របស់​ចិន។

សារព័ត៌មាន​ដដែល​នេះ​ ក៏បាន​រាយការណ៍​បន្ត​ថា​ បម្រាម​នេសាទ​នៅ​រដូវ​ក្ដៅ​នឹង​ជួយ «លើកកម្ពស់​និរន្តរភាព​ជលផល​ដែនសមុទ្រ​ និង​ប្រព័ន្ធ​អេកូឡូស៊ី​សមុទ្រ»។

ប៉ុន្តែ​បើ​យោង​តាម​សំដី​របស់​លោក​ ធឺមសាក់ ឆាលឺមប៉ាឡានុប៉ា (Termsak Chalermpalanupap) អ្នកស្រាវជ្រាវ​ជំនាញ​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​នៃ​វិទ្យាស្ថាន​ ISEAS Yusof Ishak ក្នុង​ប្រទេស​សិង្ហបុរី​ បាន​និយាយ​ថា​ ដែន​សមុទ្រ​ហ្នឹង​ មាន​ការ​នេសាទ​ហួស​កម្រិត​ស្រាប់​ទៅ​ហើយ​ ជាពិសេស​កប៉ាល់​នេសាទ​ជាច្រើន​អាច​ចូល​ទៅ​ដល់​ដែន​ទឹក​នោះ​ ហើយនេសាទ​និងអាច​បង្កកផល​នេសាទ​ទាំងនោះ​ទុក​ មុន​ពេល​ត្រឡប់​មក​ដីគោក​វិញ។

ដែនសមុទ្ រ​៣,៥ លាន​គីឡូម៉ែត្រ​ការ៉េ​ លាត​សន្ធឹង​ពី​កោះ​ Borneo ខាងជើង​ទីក្រុង​ហុងកុង​និង​ផ្ដល់​ទិន្នផល​ត្រី ១៦,៦ លាន​តោន​ក្នុង​មួយឆ្នាំៗ​ ជាពិសេស​ឧស្សាហ​កម្ម​នេសាទ​នេះ បាន​ផ្ដល់​ការងារ​ដល់​មនុស្ស​ ៣,៧ លាននាក់​ដល់​ប្រទេស​ក្បែរ​ដែនទឹក​នេះ។​ នេះ​បើ​យោង​តាម​ទិន្នន័យ​របស់​ស្ថាប័ន​ National Geographic។

ប្រទេស​ទាមទារ​ក្នុង​ជម្លោះ​ដែន​សមុទ្រ​នេះ​ គិត​ថា​ដែនសមុទ្រ​ផ្ដល់​ផល​ប្រយោជន៍​ដល់​ផ្លូវ​នាវាចរណ៍​ និង​ក្រោម​សមុទ្រ​សម្បូរ​ដោយ​ឧស្ម័ន​និង​ប្រេង។

សុខដុមនីយកម្ម​នៅ​ពេល​មាន​បម្រាម​នេសាទ​របស់​ចិន

ប្រទេស​ផ្សេងៗ​ ស៊ាំ​នឹង​បម្រាម​រាល់​ឆ្នាំ​របស់​ចិន​ស្រេច​ទៅ​ហើយ។

កាលពី​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​កន្លងទៅ​ ប្រទេស​មួយ​ចំនួន​បាន​ផ្ដល់​ដំណឹង​ស្ងាត់ៗ​ដល់​នាវា​នេសាទ​របស់​ខ្លួន​ពី​របៀប​ចូល​ទៅ​នេសាទ​ក្នុង​ដែន​ទឹក​សមុទ្រ​ដោយ​មិន​ឲ្យ​ចិន​អាក់​អន់​ចិត្ ត​គឺ​ចូល​ទៅ​នេសាទ​ដោយ​មិនបាច់​រំឭក​រឿង​ទាមទារ​ដែន​អធិបតេយ្យ​អ្វី​ឡើយ។ វិធីសាស្ត្រ​នេះ ត្រូវ​គេ​រំពឹង​ថា​នឹង​បន្ត​អនុវត្ត​ដដែល​ក្នុង​ឆ្នាំ​នេះ​ បើ​ទោះជា​មានការ​បំភ័យ​ថា​មាន​ការ​ពង្រឹង​ការអនុវត្ត​បម្រាម​ក៏ដោយ។

លោក​ Shih Chin-yi ប្រធាន​ផ្នែក​នៃ​ទីភ្នាក់ងារ​ជលផល​កោះ​តៃវ៉ាន់​ ក៏​បាន​ប្រកាស​ប្រាប់​នាវា​នេសាទ​ខ្លួន​អំពី​បម្រាម​របស់​ចិន​ឆ្នាំ​នេះ​ផង​ដែរ។ លោក​ Shih ក៏បាន​បញ្ជាក់​ប្រាប់​ថា​ ស្ថាប័ន​លោក​ ក៏បាន​គិតគូរ​ក្នុង​ការ​បង្កើន​ជលផល​ក្បែរ​ឆ្នេរ​តៃវ៉ាន់​ ក៏ដូចជា​នៅ​ក្នុង​តំបន់​ប៉ែក​និរតី​នៃ​សមុទ្រ​ចិន​ខាង​ត្បូង​ដែរ។

លោក​ Shih បាន​បន្ថែម​ថា៖​

«យើង​ក៏​បាន​ជូន​ដំណឹង​អំពី​បម្រាម​នេះ​ដល់​អ្នកនេសាទ​នា​ពេល​កន្លង​មក​ដែរ គឺថា​ក្នុង​អំឡុង​ពេលនេះ​ចិនដីគោក​បាន​ហាម​ប្រាម​ការ​នេសាទ​ចាប់​ត្រឹម​ពី​បណ្ដោយ​ខាងជើង​ខ្សែស្រប​ទី១២​រហូត​ដល់​ដែន​សមុទ្រ​លឿង​ និង​ជ្រោយ​ Bohai»។

ចិន​ក៏បាន​អះអាង​ថា​ខ្លួន​មាន​អធិបតេយ្យភាព​លើ​ដែនដី​គ្រប់គ្រង​ស្វយ័ត​កោះ​តៃវ៉ាន់​ផង​ដែរ​ ដែល​ការណ៍​នេះ​បន្ថែម​ឱ្យ​ជម្លោះ​ដែន​ដី​កាន់តែ​ឡើង​កម្ដៅ​ឡើង។ ប្រទេស​នីមួយៗ​ តែងតែ​ឃ្លាំ​មើល​ការកំណត់​ព្រំប្រទល់​សមុទ្រ​ដែល​កំណត់​ដោយ​ភាគី​ផ្សេងៗ​ទៀត​ ហើយ​កោះ​តៃវ៉ាន់ ​ក៏បាន​កំណត់​តំបន់​ហាមប្រាម​ផ្ទាល់ខ្លួន​ផង​ដែរ។

វៀតណាម​ដែល​ជា​ប្រទេស​រិះគន់​ខ្លាំង​ជាង​គេ​ក្នុង​ជម្លោះ​ដែនសមុទ្រ​លើ​សកម្មភាព​របស់​ចិន​ បាន​តវ៉ា​ប្រឆាំង​បម្រាម​កាលពី​ថ្ងៃអាទិត្យ។ អ្នកនាំ​ពាក្យ​ក្រសួង​ការបរទេស​ទីក្រុង​ហាណូយ​ បាន​និយាយ​ថា​បម្រាម​នេះ​បាន​រំលោភ​អធិបតេយ្យភាព​ដែនដី​ប្រជុំកោះ​ Paracel របស់​វៀតណាម​ និង​ប្រឆាំង​នឹង​កតិកា​សញ្ញា​ដែនសមុទ្រ​របស់​អង្គការ​សហប្រជាជាតិ។ នេះ​បើ​តាម​គេហទំព័រ​សារព័ត៌មាន​ Hanoi Times ។

ហ្វីលីពីន​ជាទូទៅ​ក៏​បាន​ប្រកាស​ជូន​ដំណឹង​អំពី​បម្រាម​នេះ​បែប​មិន​ផ្លូវការ​ដល់​ទូក​នេសាទ​ខ្លួន​ ដើម្បី​ជា​ការ​ជៀសវាង​ការ​បង្ក​ជម្លោះ​ជា​មួយ​ចិន​ ឬ​ការ​ទទួលស្គាល់​ថា​ចិន​មាន​សិទ្ធិ​ប្រកាស​ប្រាប់​បម្រាម​នេះ។​ នេះ​បើ​តាម​សំដី​អ្នក​សិក្សា​ផ្នែក​នយោបាយ​ក្នុង​ប្រទេស។ ចិន​ និង​ហ្វីលីពីន​ផ្ដើម​ស្រុះស្រួល​គ្នា​ចាប់តាំង​ពី​ឆ្នាំ​ ២០១៦​ ខណៈ​ពេល​ដែល​ចិន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​មាន​ទូក​នេសាទ​ហ្វីលីពីន​មួយ​ចំនួន​ក្នុង​ដែន​ទឹក​ដែល​មាន​ជម្លោះ។

លោក​ Termsak Chalermpalanupap អ្នកស្រាវជ្រាវ​នៃ​វិទ្យាស្ថាន​ ISEAS Yusof Ishak ក្នុង​ប្រទេស​សិង្ហបុរី​បាន​និយាយ​ថា ពេល​និយាយ​រឿង​កប៉ាល់​ប្រទេស​នីមួយៗ​ចូល​ដែនដី​សមុទ្រ​៖

«ខ្ញុំ​គិត​ថា​ប្រទេស​ទាំងនោះ​ចេះ​តែ​ទ្រាំ​ទទួលយក​នូវ​អ្វី​ដែល​ប្រទេស​ផ្សេង​ធ្វើ​ដាក់​ទៅវិញ​ទៅមក​ និង​សង្ឃឹម​ថា​នឹង​មិន​ការ​បុក​ពន្លិច​គ្នា​ ឬ​ចាប់​គ្នា​ឡើយ»។

ទំនាក់​ទំនង​ជាមួយ​ប្រទេសជិតខាង​ និង​តួនាទី​របស់​ស.រ.អា.

ព្រុយណេ​ និង​ម៉ាឡេស៊ី​ ក៏បាន​ទាមទារ​ចំណែក​ខ្លះ​នៃ​ដែន​សមុទ្រ​នេះ​ដែរ​ គឺ​នៅ​ប៉ែក​ខាង​ត្បូង​នៃ​ខ្សែ​ស្រប​ទី ១២។ ប្រទេស​ដែល​ទាមទារ​ទាំង​អស់​សុទ្ធតែ​មាន​កម្លាំង​យោធា​ខ្សោយ​ជាង​រដ្ឋាភិបាល​ក្រុង​ប៉េកាំង។

ប្រទេស​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍​ដែល​ទាមទារ​ទាំងអស់​អាក់​អន់​ចិត្ត​ចំពោះ​សំណង់​ចាក់​ដី​បំពេញ​សមុទ្រ​របស់​ចិន​ និង​បាន​ឃ្លាំ​មើល​ការ​ធ្វើ​ការ​តាំង​ទី​យោធា​របស់​ចិន​តាំងពី​ឆ្នាំ២០១០។ ការ​ចាក់​ដី​បំពេញ​កោះ​ នឹង​សម្រួល​ការសាងសង់​ឃ្លាំង​យន្តហោះ​ចម្បាំង​ និង​កសាង​ប្រព័ន្ធ​រ៉ាដា​ ក៏ដូចជា​គាំទ្រ​ដល់​ការ​នេសាទ​ និង​ការ​រុក​រក​ប្រេង។

ការ​អាក់​អន់​ចិត្ត​របស់​ប្រទេស​ទាំងអស់​នេះ​ ញ៉ាំង​ឲ្យ​មាន​វត្តមាន​កង​ទ័ព​ជើង​ទឹក​ស.រ.អា.​ ជា​ញឹកញាប់​ក្នុង​ដែន​សមុទ្រ​ចិន​ខាងត្បូង​ ដែល​ការណ៍​នេះ​ក៏បាន​ធ្វើឲ្យ​ចិន មិន​សប្បាយ​ចិត្ត​ផង​ដែរ។ ទីក្រុង​វ៉ាស៊ីនតោន​មិនបាន​ទាមទារភាព​ជា​ម្ចាស់​នៃ​ចំណែក​ណាមួយ​នៃ​ដែន​ទឹក​នេះ​ឡើយ។

អ្នក​ស្រី យ៊ុន ស៊ុន (Yun Sun) សហការី​ជាន់ខ្ពស់​នៃ​កម្មវិធី​អាស៊ី​ខាងកើត​នៃ​មជ្ឈមណ្ឌល​ Stimson Center ដែល​ជាស្ថាប័ន​ផ្ដល់​ប្រឹក្សា​យោបល់​ក្នុង​រដ្ឋធានី​វ៉ាស៊ីនតោន និយាយ​ថា រដ្ឋាភិបាល​ក្រុង​ប៉េកាំង​ សង្ឃឹម​នឹង​កសាង​ទំនាក់ទំនង​ជាមួយ​រដ្ឋាភិបាល​ប្រទេស​អាស៊ី​ទាំងអស់​ដើម្បី​ទប់ទល់​នឹង​ឥទ្ធិពល ​ស.រ.អា.។ ​

ដើម្បី​កសាង​ទំនាក់ទំនង​ជាមួយ​ប្រទេស​ទាំងអស់​ រដ្ឋាភិបាល​ទីក្រុង​ប៉េកាំង​ ​កំពុង​ពិភាក្សា​ជាមួយ​បណ្ដា​ប្រទេស​ក្នុង​សមាគម​ប្រជាជាតិ​អាស៊ី​អាគ្នេយ៍(អាស៊ាន)​ ដោយ​រាប់បញ្ចូល​ទាំង​ប្រទេស​ទាមទារ​ចំនួន​បួន​ លើ​ការ​ចុះហត្ថលេខា​លើ​ក្រម​ប្រតិបត្តិ​ក្នុង​សមុទ្រ​ចិន​ខាងត្បូង​ឲ្យបាន​កាន់តែ​ឆាប់​ត្រឹម​ឆ្នាំ ២០២០​ ដើម្បី​បង្ការ​កុំ​ឲ្យ​មាន​ឧបទ្ទវហេតុ​កប៉ាល់​នានា៕

ប្រែ​សម្រួល​ដោយ​ កោះ​ សុគន្ធី

XS
SM
MD
LG