គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ហៅកាត់ថាគ.ប.ម បង្ហាញការខកចិត្ត និងចាត់ទុកការអនុម័តរបស់រដ្ឋសភាគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត ដែលស្នើដោយលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន មិនបានលើកស្ទួយដំណើរការលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឡើយ ប៉ុន្តែវាជាការរឹតត្បិតអ្នកដែលមិនបានទៅបោះឆ្នោត។
កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែមិនថុនា ឆ្នាំ២០២៣ រដ្ឋសភាដែលគ្រប់គ្រងទាំងមូលដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានអនុម័តសេចក្តីព្រាងវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតទាំងស្រុង ដែលច្បាប់នេះនឹងកំហិតសិទ្ធិឈរឈ្មោះរបស់អ្នកនយោបាយ និងធានាថាមន្រ្តីគណបក្សជំទាស់នឹងទៅបោះឆ្នោតនាខែកក្កដាខាងមុខ បើទោះមិនមានវត្តមានរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន។
បើតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ចុះថ្ងៃទី២៣ ខែមិថុនា ការវិសោធនកម្មច្បាប់នេះនឹងធ្វើឱ្យ«លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យកាន់តែរួមតូច» ព្រមទាំងនាំឱ្យមាន«ភាពភ័យខ្លាច ភាន់ច្រឡំ» និងមានឥទ្ធិពលលើការសម្រេចចិត្តលើអ្នកបោះឆ្នោតផងដែរ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលបញ្ជាក់ថា៖«គ.ប.ម យល់ឃើញថាការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះ គឺជាការប្រើប្រាស់អំណាចនីតិបញ្ញត្តិជាឧបករណ៍ ដើម្បីយុទ្ធសាស្ត្រកេងចំណេញនយោបាយរបស់គណបក្សកាន់អំណាច ដើម្បីបង្ក្រាប បំបាក់ រឹតត្បិតកម្លាំងគណបក្សដែលជាគូប្រកួត»។
គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានបន្ថែមថា៖ «គ.ប.ម យល់ឃើញថាច្បាប់នេះ គឺនៅមានមន្ទិលនិងភាពមិនប្រក្រតីជាច្រើន ទាក់ទងទៅនឹងនីតិវិធីនៃការកំណត់លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យហេតុផល និងការគ្រប់គ្រងទិន្នន័យឈ្មោះអ្នកដែលខកខានមិនបានទៅបោះឆ្នោត។ ការហាមឃាត់មិនឱ្យឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោតរហូតដល់ទៅរយៈពេល១០ឆ្នាំ ដោយសារការការខកខានមិនបានទៅបោះឆ្នោត ជាលក្ខខណ្ឌមិនសមហេតុផលនោះទេ»។
វីអូអេមិនទាន់អាចសុំការអត្ថាធិប្បាយបន្ថែមពីលោក យ៉េង វីរៈ ប្រធានគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានបាននៅឡើយទេ។
គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានក៏អំពាវនាវឱ្យប្រជាពលរដ្ឋតាមដានយ៉ាងយកចិត្តទុកនូវទង្វើរបស់តំណាងរាស្ត្រ និងអ្នកអនុម័តច្បាប់ ដើម្បីជាមូលដ្ឋាននៅក្នុងការជ្រើសរើសអ្នកតំណាងរបស់ខ្លួនដែលតម្កល់ប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋនិងប្រយោជន៍ជាតិជាធំ។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀន លោក គីមសួរ ភិរិទ្ធ ប្រាប់វីអូអេថាការអនុម័តវិសោធនកម្មច្បាប់នេះធ្វើឡើងដោយតក់ក្រហល់ ខណៈលោករិះគន់ថាវិសោធនកម្មនេះប៉ះពាល់សិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
លោកថ្លែងថា៖ «ការធ្វើវិសោធនកម្មជាទូទៅក្នុងផលប្រយោជន៍ច្បាប់ គឺគេគិតពីការធ្វើម៉េចលើកស្ទួយជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋ និងលើកតម្កើងសិទ្ធិ។ ហើយការធ្វើវិសោធនកម្មទាំងឡាយណាដែលប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋ និងបាត់បង់សិទ្ធិ គេមិនគួរធ្វើទេ ពីព្រោះតម្លៃនៃច្បាប់ គឺស្ថិតនៅលើការបម្រើផលប្រយោជន៍មនុស្សទូទៅ មិនមែនសម្រាប់មនុស្សមួយក្រុម ឬក៏បុគ្គលអីទេ។ អាហ្នឹងគឺអ៊ីចឹង»។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន លើកឡើងថានេះជាសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិរបស់អ្នករិះគន់ ប៉ុន្តែលោកថារដ្ឋសភាតែងតែអនុម័តច្បាប់ ដើម្បីប្រយោជន៍របស់ប្រជាជាតិទាំងមូល។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «បើសិនជាយើងស្ថិតនៅក្នុងរបបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហើយគាត់យល់ច្បាស់មែនទែនហ្នឹង គាត់ត្រូវ Lobby(បញ្ចុះបញ្ចូល) ត្រូវជជែកគ្នាជាមួយអង្គនីតិបញ្ញត្តិ ក្នុងការសម្រេចការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ មិនមែនគ្រាន់តែជាការវាយតម្លៃចុងក្រោយ។ ការវាយតម្លៃចុងក្រោយ ការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍គ្រាន់តែធ្វើឱ្យគេចាប់អារម្មណ៍នៅក្នុងន័យនយោបាយតែប៉ុណ្ណោះ មិនមែនស្ថិតនៅក្នុងដំណើរការនៃរបបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ»។
បើតាមវិសោធនកម្មច្បាប់នេះ សម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត កំណត់ថាលុះត្រាតែបេក្ខជនបានអនុវត្តសិទ្ធិបោះឆ្នោតដោយបានបោះឆ្នោតសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជាសកលចំនួនពីរលើកចុងក្រោយជាប់គ្នា ទើបអាចឈរឈ្មោះឱ្យគេបោះឆ្នោតបាន លើកលែងតែករណីដែលការមិនអាចអនុវត្តសិទ្ធិបោះឆ្នោតនេះមានមូលហេតុសមស្រប។
ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ក៏ត្រូវបានកំណត់ដូចគ្នានឹងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត ដែលតម្រូវឱ្យបេក្ខជនអនុវត្តសិទ្ធិបោះឆ្នោតនៃការបោះឆ្នោតជាសកលពីរដងជាប់គ្នា ទើបអាចឈរឈ្មោះបាន។
វិសោធនកម្មច្បាប់នេះត្រូវបានបញ្ជូនទៅព្រឹទ្ធសភាដែលគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដើម្បីពិនិត្យបន្ត មុននឹងដាក់ថ្វាយព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីប្រកាសឱ្យប្រើប្រាស់ជាប្រញាប់ឱ្យបានមុនការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិ នាថ្ងៃទី ២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៣ ខាងមុខ។
នៅថ្ងៃចន្ទនេះ អង្គការសមាគមសង្គមស៊ីវិលជាង២០ ក្នុងនោះមានអង្គការខុមហ្រ្វែល អង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា សមាគមអាដហុក និងអង្គការលីកាដូជាដើម បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយ ដោយស្នើពន្យារពេលធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត។
អង្គការទាំងនោះលើកឡើងថាពួកគេ«មានកង្វល់យ៉ាងខ្លាំងចំពោះការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោត នៅមុនការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិដែលខិតជិតចូលមកដល់ខាងមុខនេះ ។ ការធ្វើវិសោធនកម្មនេះ ធ្វើឡើងយ៉ាងប្រញាប់ប្រញាល់ និងពុំបានពិគ្រោះយោបល់ជាមួយអ្នកពាក់ព័ន្ធ រួមទាំងអង្គការសង្គមស៊ីវិលផងដែរ ដែលនេះគឺជាការប្រាសចាកពីគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ ដែលតម្រូវឱ្យមានការចូលរួមមតិយោបល់ពីភាគីពាក់ព័ន្ធ»។
ពួកគេបន្ថែមថា៖ «យើងខ្ញុំស្នើឱ្យព្រឹទ្ធសភា និងក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញពិចារណាឡើងវិញ ចំពោះសំណើវិសោធនកម្មច្បាប់បោះឆ្នោតនេះ ដោយគួរធ្វើឡើងនៅបន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្តឆ្នាំ២០២៣ ដើម្បីឱ្យមានពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការសិក្សា និងពិភាក្សាលើផលប៉ះពាល់ប្រជាធិបតេយ្យដោយសេរី សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិរបស់អ្នកបោះឆ្នោត សិទ្ធិបោះឆ្នោត និងឈរឈ្មោះជាបេក្ខជន»៕
