ស្របពេលដែលគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតមិនទាន់បានប្រកាសលទ្ធផលបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ជាផ្លូវការ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន បានអំពាវនាវឲ្យគណបក្សទទួលបានជ័យជម្នះឈានទៅដឹកនាំឃុំ-សង្កាត់ទាំងអស់ រៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេភូមិដោយប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងមូលដ្ឋានផ្ទាល់។
គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ដែលជាគណបក្សនយោបាយថ្មីទើបចូលរួមប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់អាណត្តិទី៤ឆ្នាំ២០១៧នេះ បានអំពាវនាវឲ្យមានការបើកសិទ្ធិដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ក្នុងការជ្រើសតាំងមេភូមិដោយខ្លួនឯង ដើម្បីលុបបំបាត់ភាពអវិជ្ជមាន និងភាពអសកម្មរបស់មេភូមិ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយរបស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ចេញនៅថ្ងៃសុក្រនេះ លើកឡើងថា រយៈពេល៣អាណត្តិកន្លងទៅ មេភូមិត្រូវបានជ្រើសរើសដោយក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ដើម្បីឲ្យជួយការងារ ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ឬមេឃុំ ចៅសង្កាត់ ក្នុងការធានាសន្តិសុខ សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចសង្គមក្នុងភូមិ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍ដដែលបន្តថា មេភូមិភាគច្រើនត្រូវបានមហាជនមើលឃើញថា បានដើរតាមដានប្រជាពលរដ្ឋ បម្រើការងារដោយរើសអើងនិន្នាការនយោបាយ និងគំរាមកំហែងបំភិតបំភ័យ ប្រជាពលរដ្ឋតាមមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន ដោយមិនបានបំពេញតួនាទីដើម្បីជាប្រយោជន៍ពលរដ្ឋ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់គណបក្សដែលចូលរួមបង្កើតដោយលោក កែម ឡី អ្នកវិភាគនយោបាយដ៏ល្បីល្បាញដែលត្រូវបានគេបាញ់សម្លាប់កាលពីខែកក្កដាឆ្នាំមុន បានអំពាវនាវដល់គណបក្សនយោបាយដែលទទួលបានជ័យជម្នះក្នុងតំណែងមេឃុំ ចៅសង្កាត់ និងប្រជាពលរដ្ឋ ឲ្យផ្ដល់ឱកាស ឬសិទ្ធិសេរីភាពជូនប្រជាពលរដ្ឋម្ចាស់ឆ្នោត និងជាម្ចាស់ទឹកដីក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេភូមិរបស់ខ្លួន ដោយខ្លួនឯង។
លោក សាម អ៊ីន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ប្រាប់ VOA នារសៀលថ្ងៃសុក្រនេះថា គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ចង់ឲ្យគណបក្សដែលទទួលបានជ័យជម្នះគ្រប់គ្រងឃុំ-សង្កាត់ រៀបចំឲ្យមានការជ្រើសរើសមេភូមិតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យផ្ទៃក្នុងពីថ្នាក់ក្រោម។
លោកបញ្ជាក់ថា៖
«យើងមានចេតនាចង់ជំរុញឲ្យក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ដែលទទួលបានការគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ធ្វើយ៉ាងម៉េចជ្រើសរើសមេភូមិឲ្យបានល្អ មេភូមិដែលបោះឆ្នោតដោយអ្នកភូមិនៅតាមមូលដ្ឋាន។ ដើម្បីគាត់ទទួលបានមេភូមិល្អ មេភូមិដែលយកចិត្តទុកដាក់បម្រើប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមភូមិ មិនមែនមេភូមិដែលធ្វើតាមបញ្ជាតែអ្នកនៅខាងលើ»។
គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានដែលទើបបង្កើតឡើងកាលពីឆ្នាំ២០១៥ បានប្រកាសកាលពីដើមសប្ដាហ៍នេះថា ចំពោះលទ្ធផលបណ្ដោះអាសន្ននៃការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់អាណត្តិទី៤នេះ ខ្លួនទទួលបានអាសនៈក្រុមប្រឹក្សាឃុំ ចំនួន៥ក្នុងឃុំចំនួន២។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សនេះបញ្ជាក់ថា ការទទួលបានត្រឹមអាសនៈក្នុងឃុំ-សង្កាត់ នឹងផ្ដល់ឱកាសឲ្យគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន មានឱកាសរួមចំណែកអភិវឌ្ឍឃុំ-សង្កាត់ តាមរយៈតួនាទីជាជំទប់។
រហូតមកដល់ពេលនេះគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) មិនទាន់បានប្រកាសពីចំនួនឃុំសង្កាត់ ដែលគណបក្សនយោបាយនីមួយៗទទួលបាននៅឡើយ។ បើតាមលទ្ធផលបឋមប្រកាសដោយគណបក្សនយោបាយដែលបានឈរឈ្មោះបង្ហាញថា ក្នុងចំណោមគណបក្សនយោបាយចំនួន១២ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលជាគណបក្សកាន់អំណាច ទទួលបានការគ្រប់គ្រងឃុំ-សង្កាត់ច្រើនជាងគេ ចំណែកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទទួលបានច្រើនលំដាប់ទី២ និងគណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិរបស់លោក ញឹក ប៊ុនឆៃ ទទួលបានសំឡេងឈ្នះក្នុងឃុំតែមួយប៉ុណ្ណោះ។
លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ប្រាប់ VOA នាថ្ងៃសុក្រនេះ ថា គណបក្សកាន់អំណាចនឹងបន្តអនុវត្តគោលការណ៍នៃការជ្រើសតាំងមេភូមិទៅតាមច្បាប់ដែលបានចែង។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«បើថាក្រៅពីធ្វើរបៀបហ្នឹងទេ អាហ្នឹងត្រូវមានច្បាប់ថាធ្វើយ៉ាងម៉េចៗ អាហ្នឹងវាអាស្រ័យរដ្ឋសភាអនុម័តទៀត។ ហើយអនុម័តហ្នឹងលើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្នើពីក្រសួងមហាផ្ទៃ ឆ្លងកាត់គណៈរដ្ឋមន្ត្រី។ គណៈរដ្ឋមន្ត្រីអនុម័តហើយបានផ្ញើទៅសភា អាហ្នឹងយើងធ្វើតាមនីតិវិធីបានៗ។ មិនអាចថាទេចង់ធ្វើអញ្ចេះហើយយើងធ្វើទៅតាមចិត្តមនុស្សម្នាក់ ឬគណបក្សមួយ អាហ្នឹងយើងធ្វើមិនកើតទេ មិនទាន់បានទេ»។
លោក អេង ឆៃអ៊ាង អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគណបក្សទទួលបានសំឡេងគាំទ្រខ្ពស់លំដាប់ទី២ ប្រាប់ VOA ថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេឃុំដោយប្រជាពលរដ្ឋផ្ទាល់ គឺជាយន្តការប្រជាធិបតេយ្យដែលល្អប្រសើរសម្រាប់ការដឹកនាំថ្នាក់មូលដ្ឋាន។
លោកបន្ថែមថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនឹងរៀបចំគោលការណ៍បែបនោះ ប្រសិនបើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល។
លោកបញ្ជាក់ថា៖
«បច្ចុប្បន្នហ្នឹង ការរៀបចំរើសមេភូមិហ្នឹងវាត្រូវកំណត់ដោយបទបញ្ជានីតិវិធីមួយរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ។ អញ្ចឹងទោះបីយើងចង់ ក៏យើងធ្វើមិនបានដែរ ទាល់តែយើងឈ្នះឆ្នោត ដឹកនាំរាជរដ្ឋាភិបាលឆ្នាំ២០១៨។ អាហ្នឹងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមានសំឡេងភាគច្រើនក្នុងរដ្ឋសភា យើងកាន់រដ្ឋសភារដ្ឋាភិបាល យើងនឹងរៀបចំឲ្យមេភូមិហ្នឹង បោះឆ្នោតជ្រើសរើសដោយប្រជាពលរដ្ឋផ្ទាល់តែម្តង»។
មាត្រា៣០ នៃច្បាប់ស្ដីពីការគ្រប់គ្រងឃុំ-សង្កាត់ចែងថា ក្នុងគោលដៅលើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាពនៃការគ្រប់គ្រង ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់នីមួយៗ ត្រូវរៀបចំជ្រើសរើសឲ្យមានមេភូមិម្នាក់សម្រាប់ភូមិនីមួយៗ ចំណុះឃុំ-សង្កាត់របស់ខ្លួន។ មេភូមិត្រូវរៀបចំចាត់តាំងឲ្យមានអនុប្រធានមួយរូប និងសមាជិកមួយរូបជាជំនួយការ។ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃត្រូវចេញសេចក្ដីណែនាំអំពីបែបបទ នីតិវិធីនៃការជ្រើសរើសមេភូមិ ការចូលកាន់តំណែង ការផ្លាស់ប្ដូរមេភូមិ និងការតែងតាំងជំនួយការមេភូមិ។
លោក យ៉ង់ គឹមអេង ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព គាំទ្រឲ្យមានការជ្រើសរើសមេភូមិតាមរយៈប្រជាពលរដ្ឋដោយផ្ទាល់។
លោកលើកឡើងថា មេភូមិដែលជ្រើសរើសដោយក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ តែងធ្វើការងារផ្នែកគណបក្សនយោបាយដែលជាហេតុមិនមានពេលគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់បម្រើប្រជាពលរដ្ឋបានល្អ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«មេភូមិហ្នឹងអាចនឹងបម្រើប្រជាពលរដ្ឋ ហើយមេភូមិហ្នឹងគាត់មានឯករាជ្យភាពដែរ។ គាត់មិនចំណុះឲ្យបក្ស គាត់អាចធ្វើការងារបម្រើឲ្យតែប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងភូមិ ហើយគាត់មិនសូវរវល់នៅក្នុងកិច្ចការនយោបាយ»។
ក្រោយការបញ្ចប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រកាសថា ខ្លួនទទួលបានសំឡេងមេឃុំ-សង្កាត់ ដល់ទៅ១១៥៨។ ចំណែកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរបស់លោក កឹម សុខា ទទួលបានសំឡេងជាមេឃុំ-សង្កាត់ជិត៥០០ នៅទូទាំងប្រទេស ក្នុងចំណោមឃុំ-សង្កាត់សរុបចំនួន១៦៤៦។
ថ្នាក់ដឹកនាំឃុំសង្កាត់ដែលជាប់ឆ្នោតថ្មីទាំងនោះ នឹងត្រូវប្រកាសតែងតាំងក្នុងរយៈពេល៤៥ថ្ងៃ ក្រោយការប្រកាសលទ្ធផលផ្លូវការរបស់គ.ជ.ប។ ពួកគេអាចជ្រើសរើសមេភូមិនានា ដែលស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន៕
