រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាសម្រេចបង្កើតគណៈកម្មាធិការជាតិសម្របសម្រួលកិច្ចការព័ត៌មាន និងសាធារណមតិ (គ.ស.ព.ស) ដើម្បីគ្រប់គ្រងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានអវិជ្ជមាន និងក្លែងក្លាយអំពីរដ្ឋាភិបាល ខណៈអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមបារម្ភពីការរឹតបន្តឹងសេរីភាពបញ្ចេញមតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋបន្ថែមទៀត។
សេចក្តីសម្រេចបង្កើតគ.ស.ព.ស ចេញនៅថ្ងៃទី១២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣ និងត្រូវបានបង្ហោះលើទំព័រហេ្វកប៊ុករបស់អង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលកាលពីថ្ងៃពុធ បង្ហាញថា គណៈកម្មាធិការនេះមានសមាសភាពចំនួន១១រូប ដោយមានលោក ស្វាយ ស៊ីថា ទេសរដ្ឋមន្រ្តីទទួលបន្ទុកបេសកកម្មពិសេសជាប្រធាន និងមានអនុប្រធាន៤រូប ព្រមទាំងសមាជិក៦រូប។
ក្នុងអនុក្រឹត្យស្តីពីការរៀបចំ និងការប្រព្រឹត្តទៅរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិសម្របសម្រួលកិច្ចការព័ត៌មាន និងសាធារណមតិ (គ.ស.ព.ស) ចេញកាលពីថ្ងៃទី៥ ខែកញ្ញា បញ្ជាក់ថា គណៈកម្មាធិការនេះមានតួនាទីពង្រឹងសាធារណមតិតាមរយៈការតាមដានក្ដាប់គ្រប់ស្ថានការណ៍ ឃោសនាពន្យល់ និងការពាររូបភាពវិជ្ជមានរបស់កម្ពុជា។ គណៈកម្មាធិការនេះក៏មានភារកិច្ចការពារអធិបតេយ្យជាតិ ផ្សព្វផ្សាយសមិទ្ធផលរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល និងកសាងរូបភាពវិជ្ជមាន និងលើកកម្ពស់កិត្យានុភាពកម្ពុជាទាំងក្នុងស្រុក និងលើឆាកអន្តរជាតិផងដែរ។
អនុក្រឹត្យដដែលបន្ថែមថា គណៈកម្មាធិការនឹងដើរតួនាទីជំរុញប្រសិទ្ធភាពការងារឆ្លើយតបព័ត៌មានក្លែងក្លាយ តាមរយៈការរៀបចំយន្តការឆ្លើយតបឱ្យទាន់ពេលវេលាជាប្រព័ន្ធតួអង្គតែមួយ និង បង្កើនសមត្ថភាពយុទ្ធសាស្ត្របែបឌីជីថល។ គណៈកម្មាធិការក៏ជាអ្នកផ្ដួចផ្ដើមគំនិតលើការផលិតខ្លឹមសារគ្រប់ប្រភេទសម្រាប់ពង្រឹងសាធារណមតិ និងសហការផ្សព្វផ្សាយមាតិកាទាំងនោះជាមួយបណ្តាញផ្សព្វផ្សាយនានា និងត្រូវធ្វើរបាយការណ៍ពីសកម្មភាពការងារខ្លួនទៅប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល និងអនុវត្ត ភារកិច្ចផ្សេងៗទៀតតាមការប្រគល់ពីនាយករដ្ឋមន្ត្រី។
នាយិកាមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា អ្នកស្រី ចក់ សុភាព យល់ថា មុនពេលមានការបង្កើតគណៈកម្មាធិការនេះឡើង រដ្ឋាភិបាលតែងតែឃ្លាំមើលការបញ្ចេញមតិ និងការបង្ហោះសារផ្សេងៗលើបណ្តាញសង្គម ជាពិសេសការបញ្ចេញមតិរិះគន់ណាមួយពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋ ដោយមានចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់មួយចំនួនផងដែរ។ អ្នកស្រីថា បើទោះបីក្នុងគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិមានការកំណត់ទៅសេរីភាពបញ្ចេញមតិមួយចំនួនក្តី ប៉ុន្តែការអនុវត្តវិធានការរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានលក្ខណៈតឹងតែងខ្លាំង និងតែងបំពានលើសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការសម្តែងមតិរិះគន់។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «អ៊ីចឹងត្រឡប់មកវិញ យើងត្រូវមើលអំពីចេតនា ឬក៏គោលបំណងនៃការបង្កើតគណៈកម្មាធិការហ្នឹង តើធ្វើឡើងក្នុងការស្រង់នូវមតិរបស់ពលរដ្ឋហើយយកមកដោះស្រាយ ឬក៏ដើម្បីគ្រាន់តែក្នុងការដៅមុខសញ្ញាចំពោះមតិរិះគន់ ហើយធ្វើការបំបិទនូវសំឡេងទាំងអស់ហ្នឹង។ អ៊ីចឹងចេតនាហ្នឹងគឺសំខាន់ ហើយការឆ្លើយតបទៅនឹងព័ត៌មានទាំងអស់ហ្នឹង តើថាការប្រមូលព័ត៌មានទាំងអស់ហ្នឹងក្នុងគោលដៅយ៉ាងណា ហើយធ្វើឡើងដើម្បីយ៉ាងម៉េច»។
បើតាមអ្នកស្រី ចក់ សុភាព រដ្ឋាភិបាលអាណត្តិថ្មីគួរបើកឱកាសយកចិត្តទុកដាក់ លើកកម្ពស់ការចូលរួម និងស្តាប់នូវមតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋឱ្យបានច្រើន ជាជាងតាមដានការបញ្ចេញមតិ និងដាក់កំហិតលើសិទ្ធិរបស់ពួកគេ ដែលខុសពីគោលការណ៍អភិបាលកិច្ចល្អ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «នៅពេលដែលពលរដ្ឋគាត់ឃើញរដ្ឋាភិបាលឆ្លើយតបជាវិជ្ជមានច្រើនទៅៗ អ៊ីចឹងវាលើកទឹកចិត្តឱ្យពលរដ្ឋចូលរួមកាន់តែច្រើន ហើយការចូលរួមហ្នឹងមិនមែនការចូលរួមរិះគន់ប៉ាតណាប៉ាតណីទេ ព្រោះនៅពេលដែលការរិះគន់មួយមានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ ហើយរដ្ឋាភិបាលឆ្លើយតបសមស្រប ឬបំពេញទៅតាមចំណុចខ្វះខាត អ៊ីចឹងវាលើកទឹកចិត្តឱ្យពលរដ្ឋគាត់ចូលរួម។ ហ្នឹងជាគោលការណ៍អភិបាលកិច្ច»។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក ស៊ឹង សែនករុណា លើកឡើងដែរថា ការបង្កើតគណៈកម្មាធិការនេះឡើង អាចបង្កជាការព្រួយបារម្ភមួយទៅលើសេរីភាពសារព័ត៌មាន។
លោកថ្លែងថា៖ «ប៉ុន្តែអ្វីដែលយើងមានការព្រួយបារម្ភនៃការបង្កើតហ្នឹងវាអាចក្លាយជាការរឹតត្បិតសេរីភាពសារព័ត៌មានទៅវិញ។ អាហ្នឹងជាបញ្ហា។ អ៊ីចឹងយើងមិនទាន់ដឹងថា តើគណៈកម្មាការហ្នឹងធ្វើឡើងដោយអនុវត្តដោយមានការភា្ជប់នូវការគោរពទៅដល់សិទ្ធិអ្នកសារព័ត៌មាន ឬស្ថាប័នព័ត៌មានដែលគេធ្វើឡើងដោយវិជ្ជាជីវៈត្រង់កម្រិតណា ហើយលើកទឹកចិត្តនិងការពារផលប្រយោជន៍ពួកគេក្នុងកម្រិតណា»។
លោកបន្ថែមថា គណៈកម្មាធិការជាតិសម្របសម្រួលកិច្ចការព័ត៌មាន និងសាធារណមតិនេះ ក៏គួរចាត់វិធានការទៅលើព័ត៌មានក្លែងក្លាយណាដែលបានជះផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានទៅដល់សង្គមជាតិ និងប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋទទួលបានការឆ្លើយតបជាវិជ្ជមាន និងអំណះអំណាងពីរដ្ឋាភិបាល។
បើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការ Freedom House ក្នុងឆ្នាំ២០២៣នេះ សិទ្ធិសេរីភាពលើអ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជានៅតែបន្តរងការរឹតត្បិតជាពិសេសមុន និងក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិ។ អង្គការ Freedom House រៀបរាប់ថា ការបោះឆ្នោតដែលប្រព្រឹត្តទៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ និង ២០២៣ នេះ គឺមានការគាបសង្កត់សិទ្ធិសេរីភាពយ៉ាងខ្លាំង ហើយរដ្ឋាភិបាលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានដាក់សម្ពាធលើអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងពីបទធ្វើសកម្មភាពញុះញង់តាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត បណ្តាញសារព័ត៌មានឯករាជ្យ និងបាតុករ ដោយការបំភិតបំភ័យ ព្រមទាំងការកាត់ទោសក្រោមហេតុផលនយោបាយ និងអំពើហិង្សាជាដើម។
នាយកប្រតិបត្តិសមាគមសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ហៅកាត់ថាខេមបូចា លោក ណុប វី ប្រាប់វីអូអេថា ការបង្កើតគណៈកម្មាធិការជាតិដែលសម្របសម្រួលព័ត៌មានក្នុងគោលបំណងធ្វើឱ្យការចែកចាយព័ត៌មានទៅសាធារណជនកាន់តែច្រើន និងសម្បូរបែបជារឿងដែលល្អ ប៉ុន្តែលោកថា បើសិនបង្កើតគណៈកម្មាធិការនេះធ្វើឡើងក្នុងន័យរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិទៅវិញ នោះវាមិនមែនជាភាពចាំបាច់នោះទេ។
លោកថ្លែងថា៖ «ប៉ុន្តែបើយើងសម្របសម្រួលដើម្បីធ្វើឱ្យលំហូរនៃលំហសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងវាកាន់តែរួមតូចនោះ ខ្ញុំយល់ឃើញថា ការបង្កើតគណៈកម្មាធិការហ្នឹងគឺជារឿងដែលពុំចាំបាច់ទេ។ នេះជាអ្វីមួយដែលវាធ្វើឱ្យមានផលប៉ះពាល់ទៅដល់លំហសេរីភាពបញ្ចេញមតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញទៅវិញ»។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល និងជាអនុប្រធានអចិន្ដ្រៃយ៍គណៈកម្មាធិការជាតិសម្របសម្រួលកិច្ចការព័ត៌មាន និងសាធារណមតិលោក ប៉ែន បូណាប្រាប់វីអូអេថា ការបង្កើតគណៈកម្មាធិការជាតិនេះឡើងគឺក្នុងគោលបំណងដើរឱ្យទាន់សម័យកាល និងនិន្នាការព័ត៌មាន និងការបញ្ចេញមតិ ក្នុងន័យការពារ និងឆ្លើយតបទៅកាន់ព័ត៌មានណាមួយដែលបានបំភ្លៃអំពីរដ្ឋាភិបាល។ លោកបន្តថា ក្នុងករណីដែលគណៈកម្មាធិការរកឃើញព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ឬមានការភាន់ច្រឡំទៅលើរដ្ឋាភិបាល នោះគណៈកម្មាធិការនឹងធ្វើការបកស្រាយ និងពន្យល់បន្ថែមទៅកាន់ប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីកុំឱ្យមានការភាន់ច្រឡំជាដើម។
លោកថ្លែងថា៖ «វិធានការទី១គឺយើងបកស្រាយ។ យើងបដិសេដចោលព័ត៌មានហ្នឹង ហើយយើងពន្យល់ប្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋឱ្យលោកបានយល់ថា ព័ត៌មានទាំងនោះជាព័ត៌មានបំភ្លើសបំភ្លៃ ជាព័ត៌មានក្លែងក្លាយ។ ហើយយើងនឹងពន្យល់ប្រាប់បងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋអំពីព័ត៌មានពិត ដើម្បីឱ្យពួកគាត់បានយល់ ហើយប្រសិនជាមានព័ត៌មានដែលពាក់ព័ន្ធនឹងផ្លូវច្បាប់ សិទ្ធិបុគ្គល ឬប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខជាតិអីជាដើម ពេលនោះយើងមានច្បាប់ជាធរមាន។ យើងអនុវត្តតាមនីតិវិធីដែលមាន»។
លោក ប៉ែន បូណា បន្ថែមថា ការបង្កើតគណៈកម្មាធិការនេះឡើង ក៏ស្ថិតនៅក្នុងការបង្កើនលំហូរព័ត៌មានឱ្យកាន់តែទូលំទូលាយពីគោលនយោបាយនានារបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការបម្រើប្រទេសជាតិ និងប្រជាជនទាំងមូល។
នៅពេលសួរទាក់ទងនឹងសិទ្ធិសេរីភាព និងការរិះគន់វិញ ដែលជារឿយៗតែងត្រូវបានគេមើលឃើញថា មានការគំរាមកំហែង និងចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់ លោក ប៉ែន ប៉ូណា អះអាងថា សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិក្នុងប្រទេសកម្ពុជាគឺមានការបើកទូលំទូលាយ ដោយប្រជាពលរដ្ឋអាចមានសេរីភាពពេញលេញក្នុងការបញ្ចេញណាមួយ ដែលមិនរំលោភបំពានអ្នកដទៃ និងស្ថិតក្រោមច្បាប់ដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានចែង។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ក៏ប៉ុន្តែរដ្ឋធម្មនុញ្ញយើងបានចែងច្បាស់ថា បុគ្គលណាក៏ដោយមិនអាចឆ្លៀតប្រើប្រាស់សិទ្ធិនេះធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ រំលោភបំពានទៅដល់សិទ្ធិអ្នកដទៃ ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ទំនៀមទម្លាប់ល្អរបស់ជាតិ ប៉ះពាល់ទៅដល់សន្តិសុខជាតិ សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ។សុទ្ធតែមានចែងច្បាស់ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ អ៊ីចឹងហើយយើងអនុវត្តទៅតាមហ្នឹង»។
អង្គការអ្នកសារព័ត៌មានគ្មានព្រំដែន (Reporters Without Border) បានចាត់ថ្នាក់កម្ពុជានៅលំដាប់លេខរៀងទី១៤៧ ក្នុងចំណោម ១៨០ ប្រទេស នៅឆ្នាំ ២០២៣ ដែលមានន័យថា បន្តសិ្ថតក្នុងស្ថានភាពអាក្រក់ ដោយសារការកើនឡើងនៃការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញរបស់រដ្ឋាភិបាលលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ៕
