រដ្ឋាភិបាលនឹងបង្កើតយន្តការថ្មីមួយក្នុងការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ដោយសំដៅដល់ការពង្រឹង និងលើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាពនៃការសម្របសម្រួល ដោះស្រាយបញ្ចប់វិវាទរបស់ប្រជាពលរដ្ឋតាមមូលដ្ឋាន។
នាព្រឹកថ្ងៃសុក្រ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានដឹកនាំកិច្ចប្រជុំពេញអង្គរបស់គណៈរដ្ឋមន្ដ្រី ដោយគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានអនុម័តទាំងស្រុងលើ«សេចក្តីព្រាងព្រះរាជក្រឹត្យស្តីពី ការបង្កើត ការរៀបចំ និងកិច្ចដំណើរការរបស់អាជ្ញាធរជាតិដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ»។
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំដែលធ្វើឡើងនៅវិមានសន្តិភាព លោក កើត រិទ្ធិ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ បានថ្លែងថា យន្តការនៃការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ គឺជា«ឧបករណ៍គតិយុត្តិមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់ពង្រឹង និងលើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាពនៃការសម្របសម្រួលដោះស្រាយបញ្ចប់វិវាទរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ»។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំមានជំនឿយ៉ាងមុតមាំថា បន្ទាប់ពីសេចក្តីព្រាងព្រះរាជក្រឹត្យស្តីពីការបង្កើត ការរៀបចំ និងកិច្ចដំណើរការរបស់អាជ្ញាធរជាតិដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ត្រូវបានអនុម័ត និងចូលជាធរមាន ព្រះរាជក្រឹត្យនេះ នឹងក្លាយជាឧបករណ៍គតិយុត្តិមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់ពង្រឹង និងលើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាពនៃការសម្របសម្រួលដោះស្រាយបញ្ចប់វិវាទរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសវិវាទរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅមូលដ្ឋាន បានកាន់តែឆាប់រហ័ស និងប្រកបដោយជំនឿទុកចិត្ត»។
បើតាមលោក កើត រិទ្ធិ យន្តការដោះស្រាយក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការនេះ គឺជាអាទិភាពមួយក្នុងចំណោមអាទិភាពទាំងបី ដែលក្រសួងយុត្តិធម៌នឹងយកចិត្តទុកដាក់ ហើយកិច្ចការអាទិភាពចំនួនពីរទៀត គឺ«ការពង្រឹង និងការពន្លឿនដោះស្រាយរឿងក្តីនៅតាមតុលាការឱ្យបានឆាប់រហ័ស» និង«ការត្រួតពិនិត្យ និងដោះស្រាយភាពមិនប្រក្រតីនៅតាមតុលាការ»។ យន្តការទាំងនេះសំដៅជួយដោះស្រាយរកយុត្តិធម៌ជូនប្រជាពលរដ្ឋក៏ដូចជាលើកកម្ពស់សុច្ចរិតភាព និងភាពត្រឹមត្រូវក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ និងចំណាត់ការរឿងក្តី ដោយតុលាការ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌រូបនេះបន្ថែមថា ការដោះស្រាយវិវាទតាមរយៈការផ្សះផ្សាគ្នា ក៏ត្រូវបានអនុញ្ញាតទាំងក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការ និងក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ដើម្បីបញ្ចប់វិវាទនានាឱ្យបានឆាប់ និងដើម្បីឱ្យភាគីវិវាទទទួលយកបានទាំងសងខាង។
លោក កើត រិទ្ធិ ក៏បានស្នើទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលថា បន្ទាប់ពីអាជ្ញាធរជាតិដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការត្រូវបានរៀបចំរួចរាល់ គឺស្នើសុំធ្វើយុទ្ធនាការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ដោយប្រើយន្តការថ្មីនេះ សហការជាមួយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ដើម្បីឈានសម្រេចឱ្យបាន ក្នុងនីតិកាលទី៧ នៃរដ្ឋសភា នូវលទ្ធផលជាក់ស្តែង។
លោកថា ការបង្កើតយន្តការនេះ ក៏បានផ្អែកលើទិដ្ឋភាពសង្គម ដែលប្រជាពលរដ្ឋ តែងតែប្រើប្រាស់យន្តការរដ្ឋបាល ដោយប្តឹងទៅអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ក្នុងការដោះស្រាយវិវាទ។ លោកបញ្ជាក់ថា យន្តការថ្មីនេះនឹងផ្តល់ការគាំទ្រផ្នែកបច្ចេកទេស និងផ្តល់កិច្ចសហការជូនដល់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន និងតួអង្គនានាសំដៅលើកកម្ពស់សមត្ថភាព និងប្រសិទ្ធភាពក្នុងការដោះស្រាយវិវាទជូនប្រជាពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋាន ដោយប្រើវិធី«សម្របសម្រួលផ្សះផ្សាវិវាទ»។
លោក កើត រិទ្ធិ ថ្លែងថា៖ «លើទិដ្ឋភាពសង្គម ការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ វាមានលក្ខណៈស្របទៅនឹងប្រពៃណីនៃការដោះស្រាយវិវាទនៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា ដែលជាទូទៅប្រជាពលរដ្ឋ តែងតែប្រើប្រាស់យន្តការរដ្ឋបាល ដោយប្តឹងទៅអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ដូចជាមេភូមិ មេឃុំ អភិបាលស្រុក ឬអភិបាលខេត្តជាដើម ដើម្បីជួយដោះស្រាយវិវាទរបស់ពួកគាត់ ហើយវិធីសាស្ត្រក្នុងដោះស្រាយវិវាទដែលល្អបំផុត តាមរយៈយន្តការរដ្ឋបាលនេះ គឺការសម្របសម្រួល ផ្សះផ្សាវិវាទ ដើម្បីទទួលបាននូវដំណោះស្រាយមួយ ដែលជាដំណោះស្រាយឈ្នះៗ សម្រាប់ភាគីវិវាទដែលមានការពាក់ព័ន្ធ»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ក៏បានគូសបញ្ជាក់ក្នុងកិច្ចប្រជុំពេញអង្គគណៈរដ្ឋមន្ដ្រីថា ការដោះស្រាយ និងការពង្រឹងយុត្តិធម៌ គឺជាអាទិភាពដ៏សំខាន់សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៧។
លោកថា ការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ គឺជាជម្រើសថ្មីមួយ ដើម្បីបំពេញបន្ថែមនូវយន្តការដែលមានស្រាប់ និងមិនជំនួសយន្តការតុលាការឡើយ។ លោកបន្ថែមថា យន្តការថ្មីនេះធ្វើឡើងដោយការស្ម័គ្រចិត្តរបស់ពលរដ្ឋ និងមានការបោះត្រា ដើម្បីផ្តល់ភាពស្របច្បាប់ដល់គូវិវាទ។
លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត សង្ឃឹមថា អាជ្ញាធរជាតិដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ នឹងជំរុញសេវាយុត្តិធម៌ឱ្យកាន់តែជិតប្រជាពលរដ្ឋនៅមូលដ្ឋាន កាត់បន្ថយការចំណាយថវិកា ពេលវេលា និងសម្រួលការកកស្ទះសំណុំរឿងនៅតុលាការ។
លោកថ្លែងថា៖ «កិច្ចការទាំងអស់នេះ គឺដើម្បីផ្តល់នូវជម្រើសបន្ថែមជូនដល់ប្រជាពលរដ្ឋ នៅក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហា។ ហើយសូមបញ្ជាក់យន្តការថ្មីនេះ ការអនុវត្តគឺមិនមែនធ្វើឡើងដើម្បីបង្ខិតបង្ខំប្រជាពលរដ្ឋឱ្យទៅប្រើសេវានេះទេ ប៉ុន្តែគឺជាជម្រើសបន្ថែមសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើង»។
លោក អំ សំអាត នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ យល់ថា ការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ក៏ជាការល្អមួយ ដើម្បីជួយដល់ពលរដ្ឋតាមមូលដ្ឋានឱ្យបានទាន់ពេលវេលា និងជួយកាត់បន្ថយការកកស្ទះសំណុំរឿងនៅតុលាការ។ ប៉ុន្តែលោកថា យន្តការថ្មីនេះ ត្រូវតែកំណត់ឱ្យបានច្បាស់លាស់ទៅលើវិវាទណាខ្លះដែលអាចដោះស្រាយក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការបាន ដែលសំដៅដល់ការដោះស្រាយលើបទល្មើសលហុ និងរដ្ឋប្បវេណី ព្រោះដូចករណីអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារមួយចំនួន ដែលមិនបានរស់នៅចុះសម្រុង ដែលជាសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌ។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «ការប្រើប្រាស់នូវអំពើហិង្សាមួយ ដែលចូលទៅដល់ច្បាប់ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ បទល្មើសមជ្ឈឹមកម្រិតធ្ងន់ឡើងហើយ អាហ្នឹងមិនអាចធ្វើការសម្របសម្រួលទេ ព្រោះធ្វើការសម្របសម្រួលទៅ វាជារឿងមួយដែលអាចប៉ះពាល់ទៅដល់ ទី១ បញ្ហាផ្លូវច្បាប់ ទី២ ភាពមិនរាងចាល កាន់តែធ្វើឱ្យបញ្ហាហ្នឹងកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរថែម»។
លោក អំ សំអាត បន្ថែមថា ការដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ត្រូវតែបណ្តុះបណ្តាលមន្ត្រីជំនាញ ហើយការដោះស្រាយត្រូវឈរលើគោលការណ៍ច្បាប់ គោលការណ៍ផ្សះផ្សានិងវិវាទ ដើម្បីធ្វើការសម្របសម្រួល។ លោកថា មន្ត្រីមានសមត្ថកិច្ចត្រូវឈរលើទស្សនៈអព្យាក្រឹត តម្លាភាព មិនមានភាពលម្អៀង និងកុំឱ្យមានភាពមិនប្រក្រតី និងអំពើពុយរលួយ នៅពេលដោះស្រាយក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការនោះ ដើម្បីទទួលបានការទុកចិត្តពីប្រជាពលរដ្ឋ និងប្រសិទ្ធភាពនៃយន្តការថ្មីនេះ។
ក្រោយគណៈរដ្ឋមន្ត្រី បានបោះឆ្នោតសម្រេចនាព្រឹកថ្ងៃសុក្រនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត បានចាត់ចែងឱ្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី និងក្រសួងយុត្តិធម៌ រៀបចំបញ្ជូនសេចក្តីព្រាង «ព្រះរាជក្រឹត្យស្តីពីការបង្កើត ការរៀបចំ និងកិច្ចដំណើរការរបស់អាជ្ញាធរជាតិដោះស្រាយវិវាទក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ» ដាក់ថ្វាយជូនព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីពិនិត្យ និងឡាយព្រះហត្ថលេខា ដោយចាត់ទុកជាការប្រញាប់៕
