ឥឡូវនេះសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសហ្កាណា(Ghana)ដែលជំរុញដោយសារប្រេងត្រូវបានព្យាករណ៍ថានឹងមានការរីកចំរើនរហូតដល់១៦ភាគរយនៅក្នុងឆ្នាំនេះដែលជាអត្រាខ្ពស់បំផុតនៅក្នុងពិភពលោក។ ក្រុមអ្នកសេដ្ឋកិច្ចកំពុងព្រមានថាហនិភ័យដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបន្តនៅមាននៅឡើយដែលការរីកចំរើនដ៏ខ្លាំងនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះនឹងមិនផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋហ្កាណាភាគច្រើននោះទេ។
តួរលេខនៃកំណើនចំនួន១៦.៣ភាគរយដែលត្រូវបានរំពឹងទុកក្នុងឆ្នាំ២០១១សម្រាប់ផលិតផលសរុបក្នុងស្រុករបស់ប្រទេសហ្កាណា (Ghana) ត្រូវបានលើកឡើងនៅក្នុងរបាយការណ៍នាពេលថ្មីមួយដែលមានចំណងជើងថា«ទីផ្សារអាហ្រ្វិកដែលត្រូវបានលាតត្រដាង» ដែលចេញផ្សាយដោយធនាគារស្តង់ដាអាហ្វ្រិកខាងត្បូង (Africa’s Standard Bank)។
ការប៉ាន់ស្មានជាមធ្យមនៃកំណើនចំនួន១៣.៦ភាគរយសម្រាប់ឆ្នាំនេះត្រូវបានចេញផ្សាយកាលពីខែមុនដោយរដ្ឋាភិបាលហ្កាណា។
ទោះបីជាតួរលេខពិតប្រាកដមានចំនួនប៉ុន្មានក៏ដោយកំណើនដ៏ខ្លាំងក្លានេះដែលមានចំនួន៥ភាគរយកាលពីឆ្នាំមុន គឺកើតចេញមកពីការងើបឡើងរបស់ប្រទេសហ្កាណា ក្នុងនាមជាប្រទេសអ្នកផលិតប្រេងមួយ។
ក្រុមអ្នកសេដ្ឋកិច្ចព្រមានថាមានហនិភ័យជាច្រើននៅក្នុងការកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សនេះ ដែលរួមទាំងហនិភ័យដែលត្រូវបានគេហៅថា «ជំងឺ ហូឡង់» (Dutch disease)។ ហនិភ័យនេះអាចកើតមានឡើងនៅពេលដែលការប្រើប្រាស់ធនធានធម្មជាតិនាំទៅដល់រូបិយវត្ថុជាតិដែលរឹងមាំជាងមុននិងការធ្លាក់ចុះជាបន្តបន្ទាប់លើវិស័យសេដ្ឋកិច្ចផ្សេងៗទៀត។ «ជំងឺ ហូឡង់»ត្រូវបានដាក់ឈ្មោះឱ្យ បន្ទាប់ពីបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងប្រទេសហូឡង់ (the Netherlands) ហើយនឹងបន្ទាប់ពីការរកឃើញវាលប្រេងធម្មជាតិដ៏ធំមួយរបស់ប្រទេសនេះ នៅចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៥០។
លោក គ្រីស ជែកសុន (Chris Jackson) អ្នកសេដ្ឋកិច្ចជាន់ខ្ពស់នៃធនាគារពិភពលោក បានលើកឡើងការព្រមាននេះម្តងទៀត នៅឯព្រឹត្តិការណ៍មួយក្នុងទីក្រុង វ៉ាស៊ីនតោន កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ដែលផ្តោតទៅលើអនាគតរបស់ហ្គាណា។
«យើងមានប្រេង ដូច្នេះ យើងបានជាប់ពាក់ព័ន្ធខ្លាំងជាមួយជំងឺ ហូឡង់ ដោយមានកំណើនអត្រាប្តូរប្រាក់ និងការខូចខាតដែលអាចមានទៅលើវិស័យរីកលូតលាស់ទាំងឡាយ ដែលមិនបានទទួលពីប្រេង។»
លោក ជែកសុន (Jackson) បានទាញឧទាហរណ៍ពីអ្នកចំការដែលនាំចេញផលិតផលដំណាំ ដែលទំនិញរបស់ពួកគេ ដូចជាម្នាស់ឬកាកាវ នឹងឡើងថ្លៃជាងមុននិងមិនសូវមានការប្រកួតប្រជែងខ្លាំងនៅលើសាកលលោក។
លោក អៀន ហ្គារី (Ian Gary) អ្នកជំនាញខាងប្រេងនៃអង្គការ អុកស៍ហ្វាមអាមេរិកាំង (Oxfam America) បានព្រមានថា វាលប្រេង ជូប៊ីលី (Jubilee) របស់ហ្កាណា ដែលត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយនៅលើគេហទំព័រនៅក្នុងខែធ្នូឆ្នាំ២០១០ កំពុងដំណើរការមិនបានល្អ ហើយកំពុងផលិតប្រេងចំនួន៨ម៉ឺនធុងក្នុងមួយថ្ងៃជាជាងចំនួនរំពឹងទុកប្រមាណ១សែន២ម៉ឺនធុងក្នុងមួយថ្ងៃ។
លោក ហ្គារី (Gary) បានបង្ហាញពីការព្រួយបារម្ភថា ច្បាប់ថ្មីៗទាំងឡាយដែលបានចំណាយពេលជាច្រើនឆ្នាំដើម្បីតាក់តែងមិនត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់ ដូចជាការសន្សំទុកប្រាក់ចំណេញពីប្រេងនាពេលបច្ចុប្បន្ន ដើម្បីស្រូបយកការខូចខាតនាពេលអនាគតនៃតម្លៃប្រេងពិភពលោក។
«ជាជាងដាក់ប្រាក់ដែលនៅសល់ចូលក្នុងគណនីសន្សំប្រាក់មួយវិធីដែលច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងប្រាក់ចំណូលតម្រូវឱ្យធ្វើ គឺដាក់ប្រាក់ដែលនៅសល់ទាំងនោះដោយផ្ទាល់ ទៅក្នុងថវិកាសម្រាប់ចំណាយក្នុងឆ្នាំនេះ។ បញ្ហាមួយទៀតដែលបានលេចឡើង គឺប្រាក់កម្ចីចំនួន៣ពាន់លានដុល្លាពីប្រទេសចិន សម្រាប់ការស្ថាបនាហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ហើយប្រាក់កម្ចីនោះរំលោភទៅលើបទបញ្ញតិ នៃច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងប្រាក់ចំណូល។ ច្បាប់ស្តីពីការគ្រប់គ្រងប្រាក់ចំណូលអនុញ្ញាតឱ្យប្រើប្រាស់ប្រេង សម្រាប់ជាទុនដើម្បីប្តូរយកប្រាក់កម្ចីរហូតដល់១០ឆ្នាំ ប៉ុន្តែ ប្រាក់កម្ចីនេះនឹងក្លាយទៅជាប្រាក់កម្ចីរយៈពេល១៥ឆ្នាំ។»
ក្រុមអ្នកសេដ្ឋកិច្ចក៏មានការព្រួយបារម្ភអំពីអ្វីដែលត្រូវបានហៅថាបណ្តាសារប្រេង ដែលចំណូលយ៉ាងច្រើនបានមកពីប្រេង នាំទៅដល់ការបោះបង់ចោលវិស័យសេដ្ឋកិច្ចផ្សេងៗទៀត ការខូចខាតផ្នែកបរិស្ថាន ជម្លោះ និងអំពើពុករលួយក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ។
លោក ដេវិដ ថ្រូប (David Throup) នៃមជ្ឈមណ្ឌលសម្រាប់ការសិក្សាអន្តរជាតិនិងយុទ្ធសាស្រ្ត (Center for Strategic and International Studies) បាននិយាយថា រចនាសម័ន្ធនយោបាយនាពេលបច្ចុប្បន្នរបស់ហ្កាណា ប្រហែលជាមិនសាកសម ដើម្បីធានាបាននូវការបែងចែកទ្រព្យសម្បត្តិបានមកពីប្រេងប្រកបដោយយុត្តិធម៌នោះទេ។
«វាគឺជាប្រព័ន្ធនយោបាយបែបមជ្ឈការដ៏ធំធេងមួយ ដោយតំណែងប្រធានាធិបតីមានភាពខ្លាំងក្លាលើសលប់។ ប្រធានាធិបតីគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃការទ្រទ្រង់ទាំងអស់ ហើយខ្ញុំគិតថា វិសាលភាពធំធេងនៃនយោបាយទ្រទ្រង់នៅក្នុងប្រទេស ហ្កាណា ពិតជានឹងធ្វើឱ្យអន្តរាយដល់ស្ថាប័ននយោបាយទាំងឡាយ។
ក្រុមវាគ្មិនបានគូសបញ្ជាក់ថា ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតី ដែលគ្រោងនឹងធ្វើនៅឆ្នាំក្រោយ ដោយការគ្រប់គ្រងលើសេដ្ឋកិច្ចធំជាងមុនស្ថិតក្នុងប្រថុយប្រថាន អាចនឹងមានសភាពឃោរឃៅ នេះបើយោងតាមការលើកឡើងរបស់ពួកគេ។
ពួកគេក៏បានព្រមានទៀតថា ការរីកចំរើនផ្នែកប្រេងមិនបាននាំទៅដល់ ការបង្កើតការងារធ្វើឱ្យបានច្រើនទេ នាពេលកន្លងមក ដែលតាមការប៉ាន់ស្មាន យុវវ័យជាង៨០ភាគរយនៅក្នុងតំបន់ទីក្រុង នៅតែធ្វើការនៅក្នុងស្ថាប័នក្រៅផ្លូវការនៅឡើយ៕
ប្រែសម្រួលដោយ បូលី
