កាលពីថ្ងៃពុធ ប្រទេសអង់គ្លេសបានប្រកាសចាប់ផ្ដើមដំណើរការចរចាដើម្បីចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុបជាផ្លូវការ ជាមួយនឹងក្ដីកង្វល់ពីសំណាក់ក្រុមអ្នកជំនាញបញ្ហាសកលលោកថា ការចាកចេញនេះអាចនឹងប៉ះពាល់ដល់តួនាទីរបស់សហភាពអឺរ៉ុបក្នុងបេសកកម្មសកលរបស់ខ្លួន។
ក្នុងកិច្ចសន្ទនាដាច់ដោយឡែកមួយ កាលពីពេលថ្មីៗនេះ ជាមួយវិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិកផ្នែកខេមរភាសា លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូត George Edgar បានថ្លែងថា សកម្មភាពនានារបស់អឺរ៉ុបនៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ ដូចជាកម្ពុជា នឹងមិនរងផលប៉ះពាល់ពីអន្តរកាលនេះនោះទេ។
ក្នុងពេលដែលមហាជនអង់គ្លេសរាប់សិបលាននាក់បានសម្ដែងមតិតាមរយៈសំឡេងឆ្នោតរបស់ពួកគេអំឡុងពេលមានការរៀបចំប្រជាមតិអំពីអនាគតរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសនៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំនៅកម្ពុជា George Edgar កំពុងមមាញឹកបង្ហើយការងារ ដែលនៅសេសសល់ក្នុងការិយាល័យរបស់លោកនៅឯរាជធានីភ្នំពេញ។
លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូត ក្នុងបេសកកម្មសម្រាប់សហភាពអឺរ៉ុបនេះ ក្នុងនាមជាពលរដ្ឋអង់គ្លេសមួយរូបដែរ ក៏បានចូលរួមបោះឆ្នោតពីចម្ងាយផងដែរ នៅក្នុងការបោះឆ្នោតប្រជាមតិជាប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ចក្រភពអង់គ្លេសមួយនេះ។ ប៉ុន្តែលទ្ធផលបោះឆ្នោតដែលត្រូវប្រកាសបានធ្វើឲ្យលោកភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំង។
លោក Edgar ប្រាប់វីអូអេ ក្នុងបទសម្ភាសន៍ដាច់ដោយឡែកមួយកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា៖
«ក្នុងកាលវេលាពេលនេះ ក្នុងនាមជាពលរដ្ឋអង់គ្លេសម្នាក់ ដែលកំពុងធ្វើការឱ្យសហភាពអឺរ៉ុបនេះ គ្មានអាថ៌កំបាំងទេថា ខ្ញុំគាំទ្រឱ្យអង់គ្លេសស្ថិតនៅជាបន្តជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប។ មែនទែនទៅ កាលនោះខ្ញុំធានាថា ខ្លួនខ្ញុំត្រូវតែចេញទៅបោះឆ្នោតក្នុងប្រជាមតិនោះ ក៏ប៉ុន្តែខ្ញុំមានការភ្ញាក់ផ្អើល និងខកចិត្តជាពន់ពេកចំពោះលទ្ធផលប្រជាមតិដែលត្រូវបានប្រកាស»។
លទ្ធផលប្រជាមតិដ៏ប្រកៀកប្រកិត កាលពីខែមិថុនាឆ្នាំទៅនោះ បង្ហាញថា ប្រជាជនអង់គ្លេសភាគច្រើនដាច់ខាតចង់ឱ្យចក្រភពមួយនេះចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប។
លទ្ធផលបោះឆ្នោតនេះនាំឱ្យលោក David Cameron (ដាវីដ កាមេរ៉ុន) ចាកចេញពីតំណែងរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីអង់គ្លេសនាគ្រានោះ។ លោកគាំទ្រឱ្យអង់គ្លេសនៅបន្តជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប ហើយលោកចិត្តសឿងបើកឱ្យមានប្រជាមតិចង់ឈ្នះចង់ចាញ់ជាមួយឥស្សរជននយោបាយស្ដាំ និងប្រជានិយមគឺលោក Nigel Farage (ណៃជែល ហ្វារ៉ាច) ដែលដឹកនាំយុទ្ធនាការទាមទារឱ្យអង់គ្លេសចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប ជាមួយនឹងហេតុផលចង់បានអធិបតេយ្យភាព និងអំណាចឯករាជ្យក្នុងការសម្រេចចិត្តជាសមូហភាពនានា ត្រឡប់មកវិញ។
ក្រោយបានចំណាយរយៈពេល៩ខែ ក្នុងការបញ្ចុះបញ្ចូលសភាទាំងពីរ និងទទួលព្រះរាជានុញ្ញាតពីសំណាក់ព្រះមហាក្សត្រី Elizabeth II បានដោយជោគជ័យ លោកស្រីនាយករដ្ឋមន្ត្រី Theresa May (ថេរសា ម៉េយ៍) បានប្រកាសពីការចាប់ផ្ដើមដំណើរការចាកចេញជាផ្លូវការរបស់អង់គ្លេសពីសហភាពអឺរ៉ុប (Brexit) ក្នុងសប្ដាហ៍នេះ។
លោកស្រីនាយករដ្ឋមន្ត្រីអង់គ្លេស Theresa ក្នុងទឹកមុខរឹងមាំ និងម៉ឺងម៉ាត់ៗ បានថ្លែងប្រាប់ទៅកាន់សភាជាន់ទាបរបស់អង់គ្លេស ក្នុងទីក្រុងឡុងដ៍ កាលពីថ្ងៃពុធថា៖
«នីតិវិធីនៃការអនុវត្តមាត្រា៥០ អំពីដំណើរចាកចេញកំពុងដំណើរការហើយ ស្របតាមឆន្ទៈចង់បានរបស់ប្រជាជនអង់គ្លេស ប្រទេសអង់គ្លេសសម្រេចចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប»។
ឆ្លើយតបនឹងសំណួរតាមសារអេឡិចត្រូនិចរបស់វីអូអេ លោកបណ្ឌិត អៀ សុផល អ្នកជំនាញកិច្ចការនយោបាយអន្តរជាតិ នៅសាកលវិទ្យាល័យ Occidental សហរដ្ឋអាមេរិកបានបង្ហាញនូវការវិភាគរបស់លោកថា៖
«Brexit ជាសញ្ញានៃការកើនឡើងនៃចលនាជាតិនិយម និងគំនិតអវិជ្ជមានចំពោះជាតិសាសន៍ផ្សេងទៀត។ វាមានលក្ខណៈអាក្រក់សម្រាប់សហភាពអឺរ៉ុប ក៏ដូចជាប្រទេសលោកខាងលិច»។
លោកបណ្ឌិត អៀ សុផល បានបន្ថែមទៀតថា តួនាទីរបស់លោកខាងលិច ក៏ដូចជាសហភាពអឺរ៉ុប នៅមិនទាន់ផ្លាស់ប្ដូរភ្លាមៗបាននៅឡើយទេ បើទោះជាមានហេតុការណ៍ផ្លាស់ប្ដូរក្រឡាប់ចាក់ក្នុងចរន្តស្រដៀងគ្នា នៅឯសហរដ្ឋអាមេរិក ទីដែលបេក្ខជនអភិរក្សនិយមមកពីគណបក្សសាធារណរដ្ឋគឺលោក ដូណាល់ ត្រាំ បានជាប់ឆ្នោតជាប្រធានាធិបតីយ៉ាងណាក្ដី។
ដូចគ្នានេះដែរ ក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយវីអូអេផ្នែកខេមរភាសា លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូត Edgar ក៏បានបង្ហាញនូវក្ដីសង្ឃឹមជឿជាក់របស់លោកផងដែរថា ការចាកចេញរបស់ចក្រភពអង់គ្លេសនឹងក្លាយទៅជាកម្លាំងចិត្តឲ្យរដ្ឋ ដែលបន្តនៅជាសមាជិក ខិតខំស្រវាស្រទេញបន្តនាំសហភាពអឺរ៉ុបឆ្ពោះទៅមុខបន្តទៀត។
លោក Edgar បានថ្លែងដូច្នេះដែរថា៖ «មានមូលហេតុផ្ទាល់ខ្លួនមួយពីដើមទី ដែលទាក់ចិត្តឱ្យខ្ញុំចូលធ្វើការជាមួយសហភាពអឺរ៉ុបគឺថា សហភាពអឺរ៉ុបទាំងមូលមានកិត្តិនាម និងឥទ្ធិពលនៅលើឆាកអន្តរជាតិ ដែលមានទំហំធំជាងឥទ្ធិពលដែលប្រទេសសាម៉ីមួយប្រព្រឹត្តតែឯកឯង។ ហើយការណ៍នេះនឹងនៅតែបន្តអានុភាពរបស់វា បើទោះជាអង់គ្លេសចាកចេញយ៉ាងណាក្ដី ហើយនេះជាអ្វីដែលខ្ញុំមានការជឿជាក់យ៉ាងជ្រាលជ្រៅជាទីបំផុត»។
បើទោះជាមានអ្វីកើតឡើងនៅអឺរ៉ុបយ៉ាងណាក្ដី លោក Edgar និយាយថា លោកនៅតែផ្ដោតលើការងារ និងតួនាទីចំពោះមុខនៅប្រទេសកម្ពុជា ទីដែលសហភាពអឺរ៉ុបមានចំណែកក្នុងការចូលរួមផ្ដល់ជំនួយដល់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យូបនីយកម្ម កំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត វិស័យអប់រំសិក្សាធិការ និយ័តកម្មការនេសាទ កំណែទម្រង់ការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ និងដំណើរការវិសហមជ្ឈការអំណាច។
«ចំណុចទាំងដែលខ្ញុំកំពុងធ្វើនេះ គឺជាបញ្ហាស្នូលនៃការងាររបស់យើងនៅទីនេះ ហើយមិនរងផលប៉ះពាល់អ្វីពីសំណាក់ការចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុបរបស់ប្រទេសអង់គ្លេស ឬក៏ហេតុការណ៍ដទៃទៀត ដែលកំពុងតែកើតឡើងនៅអឺរ៉ុបនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះនោះទេ»។
សហភាពអឺរ៉ុប ប្រទេសជប៉ុន និងប្រទេសចិន បាននឹងកំពុងផ្ដល់ជំនួយដល់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) ដើម្បីអនុវត្តដំណើរការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនៃគុណភាពនៃប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត និងភាពគួរឱ្យជឿទុកចិត្តបាននៃការបោះឆ្នោត។
ដំណាក់កាលដំបូងនៃកំណែទម្រង់បោះឆ្នោត ដែលចាប់ផ្ដើមជាមួយការចុះបញ្ជីបោះឆ្នោតតាមប្រព័ន្ធអេឡិចត្រូនិច បានកត់ត្រាឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតសរុប៧,៨លាននាក់ សម្រាប់ការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ ដែលប្រព្រឹត្តទៅនៅខែមិថុនាខាងមុខនេះ។
«យើងបានផ្ដល់ការគាំទ្រដល់គ.ជ.ប. ជាបឋម ដើម្បីប្រមូលកសាងបញ្ជីបោះឆ្នោតថ្មី ហើយការអនុវត្តការងារដែលត្រូវបានបញ្ចប់នេះ ខ្ញុំគិតថា ត្រូវបានធ្វើឡើងដោយជោគជ័យ និងប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈបំផុតដោយគ.ជ.ប.»។
គ.ជ.ប. ដែលបានរុះរើសមាសភាពតាមស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនយោបាយកំពូលឆ្នាំ២០១៤ ត្រូវបានដឹកនាំដោយសមាជិក៩រូបដែលមកពីគណបក្សធំៗទាំងពីរ និងមជ្ឈដ្ឋានឯករាជ្យ ហើយ គ.ជ.ប.ទទួលបន្ទុករៀបចំការងារបោះឆ្នោតដ៏សំខាន់នៅឆ្នាំនេះ និងនៅឆ្នាំក្រោយដែលនឹងមានការប្រកួតប្រជែងដ៏តឹងតែង។
យ៉ាងណាក្ដី បរិយាកាសនៅមុនការបោះឆ្នោតហាក់មានសភាពអួរអាប់។ មានសមាជិកគណបក្សប្រឆាំង សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងក្រុមអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាល សរុបជិត៣០នាក់កំពុងជាប់ពន្ធនាគារតាមបទចោទផ្សេងៗពីគ្នា រាប់ចាប់តាំងពីបទបរិហារកេរ្តិ៍ ញុះញង់ សូកប៉ាន់ និងបង្កអស្ថិរភាពជាដើម ជាបទចោទដែលសូម្បីតែលោក Edgar មើលឃើញថា «ជាសំណុំរឿងដែលទំនងមានចរិតនយោបាយ»។
ក្នុងចំណោមអ្នកជាប់ទោសទាំងនោះ រួមមានអគ្គលេខាធិការរងគ.ជ.ប.គឺលោក នី ចរិយា ដែលជាសមាជិកដ៏មានសក្ដានុពលមកពីមជ្ឈដ្ឋានឯករាជ្យ ក្នុងការធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពនយោបាយក្នុងស្លាបបច្ចេកទេសនៃស្ថាប័នគ.ជ.ប.ទាំងមូល។ រីឯសមាជិកគ.ជ.ប.ម្នាក់ទៀតដែលមកពីកូតាគណបក្សប្រឆាំងគឺអតីតសកម្មសិទ្ធិមនុស្ស លោក រ៉ុង ឈុន ក៏កំពុងបំពេញការងារទាំងមានបណ្ដឹងរុំខ្លួននៅតុលាការផងដែរ។
ស្ថានការណ៍ឈានដល់ចំណុចទាបបំផុតកាលពីខែកក្កដា ពេលដែលអ្នកអត្ថាធិប្បាយនយោបាយដ៏មានប្រជាប្រិយភាពគឺលោក កែម ឡី ត្រូវបានគេបាញ់ស្លាប់ក្នុងហាងកាហ្វេដ៏មមាញឹកមួយកណ្ដាលរាជធានីភ្នំពេញ ជាព្រឹត្តិការណ៍ដែលមជ្ឈដ្ឋានជាច្រើនចាត់ទុកថា ជា«ឃាតកម្មនយោបាយ» ដោយសារតែការរិះគន់មិនសំចៃមាត់របស់អ្នកវិភាគរូបនេះ ទៅលើស្ថាប័នអំណាចនយោបាយធំៗនៅកម្ពុជា។
កាលពីពេលថ្មីៗនេះទៀតសោត ក្រុមសមាជិកសភានៃគណបក្សកាន់អំណាចបានស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្ដីពីគណបក្សនយោបាយ ដោយបន្ថែមខ្លឹមសារមាត្រាគតិយុត្តិផ្ដល់ដល់ក្រសួងមហាផ្ទៃ និងតុលាការកំពូលនូវសិទ្ធិអំណាចរំលាយគណបក្សដែលប្រព្រឹត្តទង្វើនាំឲ្យ«បែកបាក់ជាតិ» និងមាន«ចរឹតញុះញង់»។
ដោយរងឥទ្ធិពលនៃច្បាប់ថ្មីនេះ លោកសម រង្ស៊ី ត្រូវបង្ខំចិត្តលាលែងពីតំណែងប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយបើកផ្លូវឱ្យគណបក្សនេះកោះប្រជុំសមាជដើម្បីរើសប្រធានថ្មីរបស់គណបក្សគឺលោក កឹម សុខា ដែលនីត្យានុកូលភាពនៃសមាជ និងភាពស្របច្បាប់នៃតំណែងប្រធានរបស់លោកកំពុងត្រូវបានស៊ើបអង្កេតក្នុងដៃក្រសួងមហាផ្ទៃ តាមខ្លឹមសារនៃវិសោធនកម្មច្បាប់គណបក្សតែទើបតែត្រូវបានធ្វើវិសោធនកម្ម។
លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូត Edgar បានបង្ហាញក្ដីបារម្ភផងដែរ ចំពោះស្ថានការណ៍នយោបាយបែបនេះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ទីដែលពន្លកនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យកំពុងតែលូតលាស់ ដោយលោកបានថ្លែងដូច្នេះថា៖
«ដូចដែលលោកបានលើកឡើង ស្ថានការណ៍នយោបាយមានលក្ខណៈស្មុគ្រស្មាញ ... យើងពិតជាចង់ឃើញបរិយាកាសមួយដែលមានលក្ខណៈអំណោយផលសម្រាប់ការប្រកួតប្រជែងតាមសន្លឹកឆ្នោត ប្រកបដោយភាពស្មោះត្រង់ ពីព្រោះវាជាធាតុផ្សំដ៏សំខាន់សម្រាប់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស ដែលសូម្បីតែកម្ពុជាខ្លួនឯងក៏បានបញ្ជាក់ច្បាស់ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកំពូលរបស់ខ្លួនដែរ»។
លោក Edgar ក៏បានបន្ថែមដែរថា វាជា«កាតព្វកិច្ច»របស់រដ្ឋាភិបាលខ្មែរក្នុងការធានាថា គ្រប់គណបក្ស និងបេក្ខជនដែលចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតទាំងអស់ ទទួលឱកាសស្មើគ្នា និងមានការធានាសន្តិសុខសម្រាប់ពួកគេ ដើម្បីធ្វើសកម្មភាពផ្សព្វផ្សាយ និងជជែកអំពីគោលនយោបាយបានដោយសេរី៕
