ការតាំងពិព័រណ៌ស្តីពីរបកគំហើញខាងវិទ្យាសាស្ត្រនៅក្នុងពិភពអ៊ីស្លាម បានបើកហើយនៅទីក្រុងឡូសអាន់ជឺឡេស ហើយសកម្មជននាំមុខគេមួយរូបជាតិអេហ្ស៊ីប បានឈប់សំចតដើម្បីទស្សនា។ ដោយបានដាក់ចំណងជើងថា គំនិតច្នៃប្រឌិត១០០១ ការតាំងពិព័រណ៌នេះ កត់ត្រាហេតុការណ៍ក្នុងយុគសម័យមាស (Golden Age) ស្តីពីវិទ្យាសាស្ត្រនៅក្នុងពិភពអ៊ីស្លាម ចាប់តាំងពីសតវត្សរ៍ទី៧រហូតដល់ទី១៧។
លោក វ៉េល ហ្គោនីម (Wael Ghonim) សកម្មជនអេហ្ស៊ីប ដែលបានប្រើបណ្តាញសង្គមអ៊ីនធឺណិត ដើម្បីជួយជំរុញឲ្យមានបដិវត្តន៍ បាននិយាយថា បច្ចេកវិទ្យាមានតួនាទីសំខាន់នៅក្នុងផ្នែកមួយរបស់ពិភពលោក នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
ប្រព័ន្ធលេខនពន្ធរបស់លោកខាងលិចបានរីកដុះដាលតាមរយៈគណិតវិទូរបស់មូស្លីម ដែលជាការរួមចំណែកមួយរបស់ពិភពអ៊ីស្លាមក្នុងយុគសម័យកណ្តាល ដែលអារ្យធម៌មួយនេះបានលាតសន្ធឹងចាប់ពីប្រទេសអេស្ប៉ាញ រហូតដល់ប្រទេសចិន។
លោកវ៉េល ហ្គោនីម នាយកប្រតិបត្តិបច្ចេកវិទ្យាជាន់ខ្ពស់របស់អេហ្ស៊ីប ដែលបច្ចុប្បន្នសុំច្បាប់ឈប់សម្រាកពីក្រុមហ៊ុនហ្គូហ្គល (Google) បានឈប់សំចតដើម្បីធ្វើទស្សនកិច្ច នៅឯមជ្ឈមណ្ឌលវិទ្យាសាស្រ្តរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា (California Science Center)។
លោក ស្ថិតនៅសហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីទទួលពានរង្វាន់ ជំនួសឲ្យប្រជាពលរដ្ឋអេហ្ស៊ីបទាំងអស់។ លោក ហ្គោនីម បានជួយផ្តួចផ្តើមធ្វើបដិវត្តន៍ដែលបានផ្តួលរំលំលោកប្រធានាធិបតី ហូស្នី ម៉ូបារ៉ាក់ (Hosni Mubarak) បន្ទាប់ពីរយៈពេល១៨ថ្ងៃនៃការតវ៉ា កាលពីដើមឆ្នាំនេះ។
«ជាទូទៅ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម និងអ៊ីនធឺណិត បច្ចេកវិទ្យា មានសារៈសំខាន់យ៉ាងខ្លាំងក្នុងការជំរុញឲ្យមានបដិវត្តន៍នៅអេហ្ស៊ីប ហើយប្រការនោះបង្ហាញថា អ្នកពិតជាអាចប្រើបច្ចេកវិទ្យាសម្រាប់ក្រុមមនុស្សដែលចង់ធ្វើកិច្ចការអ្វីមួយ ដែលតាមទ្រឹស្តីហាក់ដូចជាមិនអាចទៅរួចទេ កាលពីអតីតកាល»។
លោកហ្គោនីម និយាយថា បច្ចេកវិទ្យាថ្មីមានភាពសមស្របជាមួយអេហ្ស៊ីប ដែលការប្រាស្រ័យគ្នាពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សម្នាក់ទៀតមានសារៈសំខាន់។ លោកថ្លែងថា ការផ្លាស់ប្តូរយោបល់គ្នានៅលើបណ្តាញអ៊ីនធឺណិត មានដូចជា Facebook បានក្លាយជាឧបករណ៍នយោបាយសម្រាប់ពលរដ្ឋអេហ្ស៊ីបវ័យក្មេង។
«ពួកគេបានប្រើប្រាស់បណ្តាញនោះជាមធ្យោបាយក្នុងការបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួន និងជាមធ្យោបាយដើម្បីសហការនិងរៀបចំខ្លួន មានដូចជាការបដិសេធចំពោះភាពអយុត្តិធម៌ អំពើទារុណកម្ម និងអំពើពុករលួយជាដើម»។
ការតាំងពិព័រណ៌មជ្ឈមណ្ឌលវិទ្យាសាស្ត្រ ដែលបានដាក់តាំងបង្ហាញកាលពីមុនៗ នៅទីក្រុងឡុងដ៍ អ៊ីស្តានប៊ូល និងញូវយ៉ក ពន្យល់ពីភាពជឿនលឿនខាងវិទ្យាសាស្ត្រនៅក្នុងពិភពអ៊ីស្លាម លើវិស័យមួយចំនួនដូចជាថ្នាំពេទ្យ ដែលក្រុមវេជ្ជបណ្ឌិតកំពុងប្រើប្រាស់ឧបករណ៍វះកាត់បែបសម័យទំនើប កាលពី១ពាន់ឆ្នាំមុន។ ក្រុមអ្នកទេសចរណ៍រៀនសូត្រអំពីក្រុមអ្នកច្នៃប្រឌិត ដូចជាលោក អាបាស់ អ៊ីប៊នហ្វើណាស់ (Abbas Ibn Firnas) ដែលបានបង្កើតឧបករណ៍ជិះបង្ហោះ កាលពីសតវត្សរ៍ទី៩។
មានការកសាងកំពូលប៉មនាឡិកាក្នុងសតវត្សរ៍ទី១៣ ដោយមានក្បាច់ចម្លាក់ផុសចេញពីផ្នែកផ្សេងៗគ្នាក្នុងពិភពអ៊ីស្លាម មានដូចជាសត្វដំរីរបស់ឥណ្ឌា បក្សីហ្វូនីករបស់អេហ្ស៊ីប និងនាគរបស់ចិន។ កំពូលប៉មនោះបានក្លាយទៅជាគំរូមុនគេ ដែលបង្កើតឡើងដោយអ្នកច្នៃប្រឌិត អាល់ ចាហ្សារី (al-Jazari) ។ មានគំរូមួយស្តីពីកប៉ាល់របស់ លោក ហ្សេង ហេ (Zheng He) ឧត្តមនាវីឯកនិងអ្នកស្រាវជ្រាវជនជាតិចិនកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមក្នុងសតវត្សរ៌ទី១៥។
លោកគ្រូ ម៉ូរីស ខូល (Maurice Coles) បង្កើតកម្មវិធីបង្រៀននៅតាមសាលា ស្តីពីអំឡុងពេលនោះ ដែលលោកពិពណ៌នាថាជាយុគសម័យសកលលោកលើកដំបូង។
«អ្នកមានមនុស្សមកពីគ្រប់ជំនឿ គ្រប់សាវតា និងស្ទើរតែគ្រប់វប្បធម៌និងពណ៌សម្បុរ ធ្វើកិច្ចការឆ្ពោះទៅរកគោលដៅរួមមួយ។ ហើយដូច្នេះ នៅពេលដែលអ្នកដើរទស្សនាការតាំងពិព័រណ៌នេះ អ្នកនឹងមើលឃើញក្រុមអ្នកកាន់សាសនាគ្រឹស្ត អ្នកប្រហែលជានឹងមើលឃើញក្រុមអ្នកកាន់សាសនាអ៊ីស្លាម មានក្រុមអ្នកកាន់សាសនាហ៊ីនឌូ មានក្រុមមួយដែលគេហៅថាជា សាប៊ៀនដែលលែងមានទៀតហើយ ហើយពួកគេរួមរស់នៅជាមួយគ្នាយ៉ាងសុខដុមរមនា ជាយូរមកហើយ»។
ក្រុមអ្នករៀបចំបង្កើតរូបឡើងវិញធ្វើឲ្យ អ្នកបង្កើត ស្នាដៃថ្មីទាំងនោះមានជីវិតឡើងវិញ ហើយពន្យល់ពីការបង្កើតថ្មីរបស់ពួកគេ។ ការដាក់តាំងបង្ហាញដែលមានទំនាក់ទំនងគ្នា ស្តែងឲ្យឃើញពីភាពជឿនលឿនខាងវិស័យសិល្បៈ និងស្ថាបត្យកម្ម។
លោក ដាយ៉ានី ភើឡូ (Diane Perlov) នៃមជ្ឈមណ្ឌលវិទ្យាសាស្ត្ររដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា (California Science Center) ថ្លែងថាការរីកដុះដាលនេះ បានកើតឡើង តាំងពីមុនពេលអឺរ៉ុបរីកចម្រើន។
«វាពិតជាការរីកលូតលាស់ខាងសិល្បៈនិងវិទ្យាសាស្ត្រនៅចំយុគសម័យកណ្តាល ដែលទ្វីបអឺរ៉ុបស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលមួយ ដែលមនុស្សភាគច្រើនចាត់ទុកថាជា យុគសម័យងងឹត»។
នៅក្នុងការតវ៉ានៅទីលានតាហៀរ (Tahir) កាលពីពេលថ្មីនេះ ជនជាតិអេហ្ស៊ីបបានប្រកាន់យកវិធីសាស្ត្រប្រើប្រាស់បណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គមតាមអ៊ីនធឺណិតនិងទូរស័ព្ទចល័ត ដែលមានកាម៉េរ៉ាឌីជីថល។លោកវ៉េល ហ្គោនីម មានប្រសាសន៍ទៀតថា៖
«នៅក្នុងពិភពមួយដែលមានទំនាក់ទំនងគ្នាយ៉ាងស្អិតរមួត ដែលបច្ចេកវិទ្យាកំពុងបំពេញគម្លាតទាំងអស់នោះ យើងត្រូវតែយល់ថា យើងទាំងអស់គ្នាគឺដូចៗគ្នា ហើយយើងមានអ្វីច្រើនដែលដូចគ្នា ច្រើនជាងអ្វីដែលយើងមានភាពខុសប្លែកគ្នា។ ហើយនោះគឺជាពេលវេលាដែលយើងត្រូវតែដឹងរឿងរ៉ាវនោះ។ មនុស្សគ្រប់រូបមានតួនាទីរបស់ខ្លួននៅក្នុងពិភពលោកនេះ ដើម្បីឲ្យមនុស្សគ្រប់រូបកាន់តែជិតស្និទ្ធនឹងគ្នា»។
ហើយបើទោះជាបច្ចេកវិទ្យាមិនបានបោះជំហានចូលក្នុងយុគសម័យមាសថ្មីមួយក៏ដោយ លោកហ្គោនីម និយាយថា បច្ចេកវិទ្យានឹងជួយឲ្យពិភពលោកកាន់តែប្រសើរឡើងជាលំដាប់៕
ប្រែសម្រួលដោយ លី សុខឃាង
