មរណភាពរបស់លោក Fidel Castro កាលពីថ្ងៃទី២៥ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៦ ត្រូវបានគេកាន់ទុក្ខនៅទូទាំងប្រទេសរយៈពេល៩ថ្ងៃ ហើយជីវភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់ពលរដ្ឋគុយបានៅលើកោះនេះត្រូវផ្អាក ដោយសារតែពួកគេប្រារព្ធរំឭកដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធលោក Castro។
ខួបមរណភាពរបស់លោកត្រូវបានធ្វើឡើងដោយមានពិធីលាងសាយភោជន៍ និងការដុតទៀនរំឭកដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធលោក Castro ផងដែរ។
នៅមុនពេលទទួលមរណភាពក្នុងវ័យ៩០ឆ្នាំ លោក Castro ដែលបានដឹកនាំប្រទេសគុយបាអស់រយៈពេលជិត៥០ឆ្នាំ មិនបានបង្ហាញខ្លួនជាសាធារណៈអស់រយៈពេលជិតមួយទសវត្សរ៍ដោយសារតែបញ្ហាសុខភាពរបស់លោក។ លោកបានផ្ទេរតំណែងប្រធានាធិបតីទៅឲ្យប្អូនប្រុសរបស់លោកដែលមានឈ្មោះថា Raul Castro នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៨។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកនៅតែរក្សាតួនាទីនៅក្នុងជីវិតសាធារណៈរបស់លោក ហើយម្តងម្កាល លោកបានទទួលស្វាគមបេសកជនបរទេស។ លោក Phil Peters ដែលជាអ្នកជំនាញសិក្សាអំពីប្រទេសគុយបាបាននិយាយថា ការបន្តមានវត្តមាននៅលើឆាកអន្តរជាតិរបស់លោក ធ្វើឲ្យលោកប្លែកខុសពីគេ។
លោក Phil Peters នៃវិទ្យាស្ថាន Lexington បានមានប្រសាសន៍ថា៖
«ខ្ញុំគិតថា គ្រប់គ្នាទទួលស្គាល់ថា លោកជាវីរជនប្រវត្តិសាស្ត្រមួយរូប ដែលបានទទួលជោគជ័យដ៏ធំធេងផ្នែកយោធានៅក្នុងបដិវត្តន៍គុយបាហើយបានដឹកនាំប្រទេសឆ្លងកាត់កាលៈទេសៈលំបាកៗនៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ លោកបានធ្វើឲ្យគេទទួលស្គាល់ប្រទេសគុយបា ដែលនេះសំខាន់ជាងអ្វីៗទាំងអស់នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ និងសំខាន់ជាងសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ចរបស់គុយបាទៅទៀត»។
លោក Castro បានធ្វើឲ្យប្រទេសគុយបាក្លាយជាប្រទេសកុម្មុយនិស្តដំបូងគេនៅក្នុងអឌ្ឍគោលខាងលិច បន្ទាប់ពីលោកបានដឹកនាំបដិវត្តន៍គុយបា ដោយផ្តួលរំលំជនផ្តាច់ការ Fulgencio Batista នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៥៩។ ដំបូងលោកកាន់តំណែងជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ហើយបន្ទាប់មកជាប្រធានាធិបតី។ លោក Castro បានគ្រប់គ្រងប្រទេសគុយបាដោយប្រើកណ្តាប់ដៃដែករបស់លោក។
លោក Frank Calzon ដែលជានាយកប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌល Center for a Free Cubaបាននិយាយថា៖ «លោកជាមេដឹកនាំម្នាក់ដែលធ្វើការសន្យាយ៉ាងច្រើនចំពោះពលរដ្ឋគុយបា។ ពលរដ្ឋគុយបានឹងមានសេរីភាព។ ពួកគេនឹងមានរដ្ឋាភិបាលដ៏ស្មោះត្រង់មួយ។ ពួកគេនឹងមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញឡើងវិញ។ ផ្ទុយទៅវិញ អ្វីដែលលោកបានផ្តល់ឲ្យពួកគេ គឺការដឹកនាំបែបស្តាលីន»។
មនុស្សរាប់ម៉ឺននាក់បានស្វាគមន៍លោក Castro នៅថ្ងៃដែលលោកចូលដល់ក្រុង ឡាហាវ៉ាន ក្នុងឆ្នាំ១៩៥៩ ប៉ុន្តែក្រោយមក មនុស្សរាប់ពាន់នាក់បានរត់ភៀសខ្លួនចេញពីប្រទេសដែលមានការគាបសង្កត់ពីប៉ូលិសមួយនេះ ដោយបន្សល់ទុកនូវក្រុមគ្រួសារនិងទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ពួកគេនៅទីនោះ។ មនុស្សជាច្រើនបានបាត់បង់ជីវិត នៅពេលដែលពួកគេព្យាយាមឆ្លងចូលទៅសហរដ្ឋអាមេរិក។
នៅក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក Castro ប្រទេសគុយបាបានក្លាយទៅជារដ្ឋកុម្មុយនិស្តដែលមានគណបក្សតែមួយ ហើយវិស័យឧស្សាហកម្មនិងជំនួញត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋ។ កំណែទម្រង់បែបសង្គមនិយមក៏ត្រូវបានអនុវត្តនៅទូទាំងប្រទេសផងដែរ។ លោក Castro ត្រូវបានគេរិះគន់លើរឿងគាបសង្កត់សិទ្ធិមនុស្ស។ ពលរដ្ឋគុយបាស្ទើរតែគ្មានសិទ្ធិមូលដ្ឋាននិងសេរីភាពនយោបាយទាល់តែសោះ ដែលរួមទាំងសិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិ ការប្រមូលផ្តុំ និងការបង្កើតសមាគម។
លោក Calzon បាននិយាយថា៖
«ទោះមានរឿងល្អៗដែលលោកបានធ្វើក៏ដោយ ក៏ទុក្ខវេទនានិងទារុណកម្មដែលពលរដ្ឋគុយបាបានជួបប្រទះក្នុងជីវិត មានច្រើនលើសលុបហួសពីចំណុចវិជ្ជមានរបស់លោកទៅទៀត»។
សូម្បីតែការស្តារទំនាក់ទំនងការទូតឡើងវិញជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិកនៅក្រោមការដឹកនាំរបស់អតីតប្រធានាធិបតី លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ដែលចាប់ផ្តើមកាលពីខែ ធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៤ និងសម្រេចចុងក្រោយនៅថ្ងៃទី ២០ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ២០១៥ក៏ដោយ ក៏មិនបានកាត់បន្ថយការរឹតត្បិតលើសេរីភាពទាំងនោះទេ។
ទំនាក់ទំនងប្រទេសគុយបាជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិកមានស្ថានភាពកាន់តែអាក្រក់ជាងមុន នៅក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ហើយសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសនេះបន្តធ្លាក់ចុះ ខណៈដែលសេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តដ៏សំខាន់មួយ ក៏ធ្លាក់ចុះដូចគ្នា៕
ប្រែសម្រួលដោយ ប៊ុន ប៉េងហ៊ុយ
