ខណៈដែលការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីតៃវ៉ាន់នឹងត្រូវធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី១៣ ខែមករាឆាប់ៗខាងមុខ ការស្ទាបស្ទង់មតិនានាបង្ហាញថា ការនាំមុខរបស់បេក្ខជនប្រធានាធិបតីទៅលើគូប្រជែងរបស់លោកបានធ្លាក់ចុះ ដែលការនេះនឹងធ្វើឱ្យការប្រកួតប្រជែងនេះកាន់តែមានភាពក្ដៅគគុក។
ការបោះឆ្នោតនេះ មិនត្រឹមតែទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍ពីសំណាក់សារព័ត៌មានក្នុងស្រុកដែលបានចុះផ្សាយយ៉ាងទូលំទូលាយប៉ុណ្ណោះទេ វាថែមទាំងបានជំរុញឱ្យប្រទេសជាច្រើន រួមមានទាំងចិន សហរដ្ឋអាមេរិក និង ជប៉ុន ឃ្លាំមើលយ៉ាងដិតដល់ទៅលើលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត និងផលប៉ះពាល់ទៅលើសណ្ដាប់ធ្នាប់ក្នុងតំបន់។
ទោះបីជាលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនេះប្រហែលជាមិនធ្វើឱ្យមានការប្រែប្រួលជាដុំកំភួនទៅលើច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់ក៏ដោយ អ្នកវិភាគខ្លះនិយាយថា រដ្ឋាភិបាលចិនអាចនឹងកែសម្រួលសម្ពាធរបស់ខ្លួនដែលដាក់ទៅលើតៃវ៉ាន់ អាស្រ័យទៅលើថាតើអ្នកណាជាអ្នកទទួលបានជ័យជម្នះក្នុងការបោះឆ្នោតនេះ។
លោក Ian Chong គឺជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៅសាកលវិទ្យាល័យជាតិសិង្ហបុរី។ លោកបានថ្លែងប្រាប់វីអូអេ តាមទូរស័ព្ទថា៖ «ជាទូទៅ ខ្ញុំយល់ថា សម្ពាធរបស់ចិនទៅលើតៃវ៉ាន់នឹងមិនថមថយទេ មិនថាអ្នកណាជាអ្នកឈ្នះការបោះឆ្នោតនេះទេ ពីព្រោះគោលដៅចុងក្រោយរបស់ទីក្រុងប៉េកាំងគឺដាក់ការគ្រប់គ្រងទៅលើកោះតៃវ៉ាន់»។
លោកបន្តថា៖ «ប្រសិនបើគណបក្សវឌ្ឍនភាពប្រជាធិបតេយ្យ DPP ទទួលបានជ័យជម្នះនោះ ទីក្រុងប៉េកាំងនឹងមានវិធានការដែលអាចមានលក្ខណៈបង្កហេតុខ្លាំងជាងមុន ប៉ុន្តែប្រសិនបើជ័យជម្នះបានទៅលើគណបក្សគួមីងតាង KMT វិញនោះ ចិនប្រហែលជានឹងព្យាយាមរៀបចំអ្វីមួយជាមួយគណបក្សនេះ ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យកោះតៃវ៉ាន់មានការពឹងផ្អែកកាន់តែខ្លាំងទៅលើចិន»។
ស្របពេលដែលបញ្ហាកោះតៃវ៉ាន់ នៅតែជាបញ្ហារសើបបំផុតរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន អ្នកជំនាញមួយចំនួននិយាយថា ទំនាក់ទំនងរវាងមហាអំណាចទាំងពីរមានសារៈសំខាន់ក្នុងការទប់ស្កាត់កុំឱ្យភាពតានតឹងរវាងទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន និងទីក្រុងប៉េកាំងឡើងកម្ដៅសាជាថ្មី។
អ្នកស្រី Amanda Hsiao អ្នកវិភាគជាន់ខ្ពស់នៅអង្គការ International Crisis Group បានថ្លែងប្រាប់វីអូអេថា៖ «ទាំងទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន និងទីក្រុងប៉េកាំងមានភាពរសើបទៅលើរបៀបដែលលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនៅតៃវ៉ាន់អាចធ្វើឱ្យមានភាពតានតឹងឡើងវិញ។ នេះជាហេតុផលមួយដែលមេដឹកនាំប្រទេសទាំងពីរប្រើប្រាស់ជំនួបរបស់ពួកគេនៅទីក្រុង San Francisco សហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីបន្ថយកម្ដៅនៃភាពតានតឹងនេះ»។
ចិនរំពឹងថានឹងទប់ស្កាត់មិនឱ្យមានរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយគណបក្ស DPP ម្ដងទៀត
ចាប់តាំងពីគណបក្សវឌ្ឍនភាពប្រជាធិបតេយ្យ DPP បានឡើងកាន់អំណាចនៅកោះតៃវ៉ាន់កាលពីឆ្នាំ ២០១៦ មក ទំនាក់ទំនងចិននិងកោះតៃវ៉ាន់បានជាប់គាំង ដោយទីក្រុងប៉េកាំងបានកាត់ផ្ដាច់សារគមនាគមន៍ផ្លូវការជាមួយទីក្រុងតៃប៉ិ។ លោក Chong ពីប្រទេសសិង្ហបុរី និយាយថា សេណារីយ៉ូដែលគួរឱ្យបារម្ភសម្រាប់ទីក្រុងប៉េកាំងទាក់ទិននឹងការបោះឆ្នោតនេះ គឺជ័យជម្នះរបស់គណបក្សវឌ្ឍនភាពប្រជាធិបតេយ្យសម្រាប់តំណែងប្រធានាធិបតី និងការរក្សាបានសំឡេងភាគច្រើនរបស់គណបក្សនេះនៅក្នុងរដ្ឋសភា Yuan នៃកោះតៃវ៉ាន់។
លោកថ្លែងដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំយល់ថា នេះជាសេណារីយ៉ូដែលគួរឱ្យរំខានយ៉ាងខ្លាំងសម្រាប់ទីក្រុងប៉េកាំង ពីព្រោះពួកគេនឹងយល់ថា ពួកគេមិនមានអំណាចអ្វីទៅបង្ខិតបង្ខំតៃវ៉ាន់តាមតែពួកគេចង់នោះទេ»។ លោកបន្ថែមថា រដ្ឋាភិបាលចិនកំពុងព្យាយាមប្រមែប្រមូលការគាំទ្រសម្រាប់ការបោះឆ្នោតនៅពីក្រោយបេក្ខជនដែលប្រឆាំងនឹងគណបក្សវឌ្ឍនភាពប្រជាធិបតេយ្យ។
ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានសប្ដាហ៍ចុងក្រោយនេះ ចិនបានបន្ថែមសម្ពាធបែបបង្ខិតបង្ខំដើម្បីព្យាយាមជ្រៀតជ្រែកការបោះឆ្នោតនៅតៃវ៉ាន់ និងបានដាក់ពង្រាយយន្តហោះយោធា និងបាឡុងហោះនៅតំបន់ក្បែរកោះតៃវ៉ាន់ ព្រមទាំងបានផ្អាកការអនុគ្រោះពន្ធសម្រាប់ការនាំចូលផលិតផលគីមីឥន្ធនៈរបស់តៃវ៉ាន់ចំនួន ១២ មុខ។
លោក Chong និយាយថា ប្រសិនបើលោក Lai Ching-te ឈ្នះការបោះឆ្នោតសម្រាប់តំណែងប្រធានាធិបតី ប៉ុន្តែគណបក្សវឌ្ឍនភាពប្រជាធិបតេយ្យ DPP របស់លោកមិនអាចទទួលបានកៅអីភាគច្រើននៅរដ្ឋសភានោះ ទីក្រុងប៉េកាំងអាចនឹងព្យាយាមទ្វេដងដើម្បីធ្វើឱ្យលោក Lai ជ្រុលខ្លួនមានកំហុស ឬទ្រាំមិនបាន «ស្រែកថ្កោលទោស»តែម្ដង។
លោក Chong ពន្យល់ថា៖ «ប្រទេសចិនប្រហែលនឹងធ្វើតេស្តលោកដើម្បីដឹងថា តើចំណុចណាជាបន្ទាប់ក្រហម ហើយចំណុចណាដែលលោកអាចជ្រុលធ្វើកំហុស»។
ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនសម្លឹងរកលទ្ធភាពព្យាករបាន
ខណៈពេលដែលទីក្រុងប៉េកាំងព្យាយាមរារាំងគណបក្ស DPP មិនឱ្យឡើងកាន់អំណាចសម្រាប់អាណត្តិទី ៣ ដែលមិនធ្លាប់មានពីមុននោះ អ្នកជំនាញមួយចំនួននិយាយថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងឃ្លាំមើលយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើជំហររបស់បេក្ខជនប្រធានាធិបតីទាក់ទិននឹងទំនាក់ទំនងរវាងអាមេរិកនិងតៃវ៉ាន់ និងទំនាក់ទំនងចិននិងតៃវ៉ាន់។
លោក Lev Nachman អ្នកជំនាញផ្នែកនយោបាយតៃវ៉ាន់ នៅសាកលវិទ្យាល័យជាតិ Chengchi នៅកោះតៃវ៉ាន់ បានថ្លែងប្រាប់វីអូអេតាមទូរស័ព្ទថា៖ «បេក្ខជនប្រធានាធិបតីទាំងបីរូប បានប្ដេជ្ញាដើរតាមគោលការណ៍មួយដែលគេហៅថា «ខ្ញុំគឺជាអ្នកស្រី Tsai Ing-wen 2.0» នៅពេលនិយាយអំពីទំនាក់ទំនងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងកោះតៃវ៉ាន់ ហើយការថ្លែងបែបនេះធ្វើឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកធូរក្នុងចិត្តបានមួយកម្រិត»។
ប៉ុន្តែដោយសារលោក Jaw Shao-Kang បេក្ខជនអនុប្រធានាធិបតីរបស់គណបក្សគួមីងតាងបានលើកឡើងអំពី «ការមន្ទិលសង្ស័យលើអាមេរិក» ក្នុងអំឡុងយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត។ ការនេះធ្វើឱ្យអ្នកវិភាគមួយចំនួនយល់ថា ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនអាចរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រដោយប្រុងប្រយ័ត្នដើម្បីធ្វើការជាមួយរដ្ឋបាលកោះតៃវ៉ាន់ ដែលមិនសូវមានការប្ដេជ្ញាចិត្តក្នុងការរក្សាទំនាក់ទំនងជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោក Jaw Shao-Kang ថ្លែងថា៖ «ការមន្ទិលសង្ស័យលើអាមេរិក» គឺជាឃ្លាក្រើនរំលឹកដែលថា តៃវ៉ាន់គួរតែបន្ថែមការប្រុងប្រយ័ត្ននៅពេលពួកគេមានទំនាក់ទំនងជាមួយអាមេរិក ដោយសារតែការយល់ឃើញអំពីភាពកម្សោយ ឬ ភាពអាត្មានិយមរបស់អាមេរិក។ ការស្រាវជ្រាវបានរកឃើញថា ភាគច្រើននៃការលើកឡើងបែបនេះកើតចេញពីកោះតៃវ៉ាន់ផ្ទាល់ ប៉ុន្តែការសារខ្លះទៀតក៏បានចេញពីចិន និង រុស្ស៊ី ផងដែរ។
អ្នកស្រី Sara Newland គឺជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៅមហាវិទ្យាល័យ Smith College។ អ្នកស្រីបានសរសេរប្រាប់វីអូអេថា៖ «ប្រសិនបើលោក Jaw ក្នុងនាមជាអនុប្រធានាធិបតី ដឹកនាំគណបក្សគួមីងតាង ឱ្យផ្ដេកផ្ដួលទៅលើ «ការមន្ទិលសង្ស័យលើអាមេរិក» ពេលនោះសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងត្រូវប្រឈមមុខជាមួយដៃគូចរចានៅកោះតៃវ៉ាន់ ដែលមានលក្ខណៈប្រឆាំងជាមួយអាមេរិកខ្លាំងជាងរដ្ឋាភិបាលមុនក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក Ma Ying-jeou (ម៉ាអ៊ីងចូ) និងរដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នរបស់លោកស្រី Tsai Ing-wen។
លោក Nachman និយាយថា ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោននឹងមានក្ដីបារម្ភ ប្រសិនបើប្រធានាធិបតីថ្មីរបស់កោះតៃវ៉ាន់ពិបាកនឹងព្យាករ ឬមិនរួមចំណែកធ្វើទំនាក់ទំនងអាមេរិក និងកោះតៃវ៉ាន់មានភាពរីកចម្រើន។
ជប៉ុនចង់រក្សាស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ននៅច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់
ក្រៅពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន ប្រទេសជប៉ុន ក៏កំពុងឃ្លាំមើលយ៉ាងដិតដល់ទៅលើការវិវត្តនៃការបោះឆ្នោតតៃវ៉ាន់។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០២២ មក ជប៉ុនបានកែប្រែគោលនយោបាយក្នុងវិស័យការពារ និងសន្តិសុខគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ដោយសារតែភាពតានតឹងនៅច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់ និងនៅតំបន់ជុំវិញនោះ។
ទោះបីជាទីក្រុងតូក្យូពង្រឹងសមត្ថភាពការពាររបស់ខ្លួនក៏ដោយ ក៏អ្នកជំនាញខ្លះយល់ថា រដ្ឋាភិបាលជប៉ុនសង្ឃឹមថា អ្នកដែលនឹងឡើងកាន់អំណាចបន្ទាប់នៅកោះតៃវ៉ាន់ នឹងប្ដេជ្ញារក្សាស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ននៅច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់។
លោក Stephen Nagy អ្នកជំនាញផ្នែកសន្តិសុខតំបន់ នៅសាកលវិទ្យាល័យ International Christian University ក្នុងប្រទេសជប៉ុន បានថ្លែងប្រាប់វីអូអេតាមទូរស័ព្ទថា៖ «ខ្ញុំគិតថា ទីក្រុងតូក្យូកំពុងសម្លឹងមើលលើជំហររបស់បេក្ខជនប្រធានាធិបតី ដោយផ្ដោតទៅលើការជាប់ពាក់ព័ន្ធរបស់ពួកគេជាមួយចិន។
បើតាមការយល់ឃើញរបស់លោក ស្របពេលដែលទីក្រុងតូក្យូសង្ឃឹមថានឹងធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងជាមួយតៃប៉ិកាន់តែស៊ីជម្រៅនោះ ជប៉ុននឹងប្រើប្រាស់វិធីមួយដែលមានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ទៅលើបញ្ហាដែលងាយប្រេះឆានេះ។
លោក Nagy បន្ថែមថា៖ «ជប៉ុនមិនចង់ផ្លាស់ប្ដូរជំហរពីបរិបទចិនតែមួយនោះទេ ហើយជប៉ុនក៏យល់អំពីបន្ទាត់ក្រហមពីសំណាក់ចិនផងដែរ»។
លោក Nachman ដែលស្ថិតនៅកោះតៃវ៉ាន់យល់ថា ប្រសិនបើគណបក្សគួមីងតាង ឈ្នះឆ្នោតនោះ វាអាចនឹងធ្វើឱ្យភាពតានតឹងនៅច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់មានភាពធូរស្រាល ប៉ុន្តែនេះមិនមែនមានន័យថា ទីក្រុងប៉េកាំងនឹងបញ្ឈប់សកម្មភាពគឃ្លើនរបស់ខ្លួននៅផ្នែកផ្សេងទៀតនៃទ្វីបអាស៊ីនោះទេ។
លោកថ្លែងប្រាប់វីអូអេថា៖ «ផលប៉ះពាល់សម្រាប់តំបន់ដែលកើតចេញពីលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនៅតៃវ៉ាន់ នឹងមាននៅតែច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់ប៉ុណ្ណោះ។ វាជាទម្រង់មួយនៃការបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹងនៅក្នុងតំបន់ ប៉ុន្តែ វាមិនអាចលុបបំបាត់ភាពតានតឹងផ្សេងទៀតនៅក្នុងតំបន់នោះទេ»៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក នៀម ឆេង
