នៅក្នុងសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យកុងហ្គោ សង្រ្គាមមួយដែលត្រូវបានបញ្ចប់ជាផ្លូវការនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៨ នៅតែបន្តឆាបឆេះនៅឡើយនៅទីជនបទ។ ក្រុមអង្គការអន្តរជាតិនិយាយថាក្រុមយោធាគ្រប់ប្រភេទទាំងអស់មានកំហុសនៅក្នុងការជ្រើសរើស ឬចាប់ពង្រាត់កុមារ ដែលរួមទាំងក្មេងស្រីចំនួនរាប់មិនអស់ ឱ្យចូលបម្រើជាកងទ័ពអ្នកលីសែងគ្រាប់ អ្នកស៊ើបការណ៍ ទាហានឈ្លបយកការណ៍ និងជាទាសករផ្លូវភេទ។
នៅពេលនាង អាឡាយអ៊ិន (Alliance) មានអាយុ១៣ឆ្នាំ នាងបានជួបជាមួយទាហានមួយក្រុម ដែលត្រឡប់មកពីសមរភូមិនៅតាមផ្លូវទៅកាន់ផ្សារ។ ពួកទាហានបានចាប់នាងនិងក្មេងស្រីបួននាក់ផ្សេងទៀត។ នាងមិនបានដឹងថា មានអ្វីបានកើតឡើងចំពោះក្មេងស្រីទាំងនោះទេ។
អាឡាយអ៊ិន និយាយថា បីខែក្រោយមក នាងបានវារដោយប្រើកែងដៃរបស់នាងចេញពីជំរំយោធាដោយកាត់តាមព្រៃ។បន្ទាប់ពីការចម្អិនម្ហូបអាហារ ការស្វែងរកចំណីអាហារ និងការវាយដំពីរដងក្នុងមួយថ្ងៃអស់រយៈពេលជាច្រើនខែអាឡាយអ៊ិន និយាយថា នាងចង់ចាកចេញពីទីនោះ មុនពេលនាងត្រូវបានគេសម្លាប់។ នៅពេលដែលចាកចេញឆ្ងាយពីជំរំ នាងនិងក្មេងទាហានម្នាក់ទៀតបានចាប់ផ្តើមរត់រហូតដល់ពួកគេបានរកឃើញផ្លូវមួយនិងជនស៊ីវិល ដែលបានជួយពួកគេឱ្យទៅដល់ផ្ទះ។
នៅពេលដែលពួកគេបានត្រឡប់ទៅដល់ភូមិវិញ ពួកគេបានឃើញថា បុណ្យសពរបស់ពួកគេត្រូវបានប្រារព្ធធ្វើរួចទៅហើយ។
អង្គការ យូនីសេហ្វ (UNICEF) និយាយថា កុមារជាង៣១,០០០នាក់ត្រូវបានរំដោះ ឬរត់គេចចេញពីក្រុមយោធា នៅក្នុងរយៈពេល៧ឆ្នាំកន្លងមកនេះហើយ២០ភាគរយគឺជាក្មេងស្រី។ ហើយខណៈពេលដែលអង្គការនេះនិយាយថាកុមាររាប់ពាន់នាក់កំពុងតែបម្រើនៅក្នុងកងយោធានៅឡើយក្រុមមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលនិយាយថាគ្មាននរណាអាចដឹងថាមានចំនួនប៉ុន្មានឱ្យពិតប្រាកដទេ។
អនុប្រធានក្រុមនៃកម្មវិធីបញ្ចេញកំណែនកងទ័ពកុមារ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលមានមូលដ្ឋាននៅភាគខាងជើងនៃខេត្ត គីវ៉ូ (Kivu) លោក ប៉ាទ្រីក ស៊ីរីល ហ្គាបា (Patrick-Cyrille Garba) និយាយថាក្មេងស្រីមានលទ្ធភាពតិចជាងក្មេងប្រុសនៅក្នុងការរត់គេចចេញពីពួកយោធាឬទទួលបានការជួយសង្រ្គោះ។ លោកនិយាយថា ពួកមេបញ្ជាការយោធាបានលាក់ទុកក្មេងស្រី ដោយសារមានការភ័យខ្លាចថាក្មេងស្រីទាំងនោះនឹងចោទប្រកាន់ពួកយោធាពីបទរំលោភផ្លូវភេទប្រសិនបើពួកគេចេញទៅក្រៅ។
លោក ហ្គាបា និយាយថាវាមិនចាំបាច់មានគ្រូពេទ្យម្នាក់ដើម្បីប្រាប់ថាក្មេងប្រុសនិងក្មេងស្រីទាំងឡាយដែលបានរត់គេចចេញមានរបួសផ្លូវចិត្តនិងរូបរាងកាយនោះទេ។
«ជាក់ស្តែងណាស់ ពួកគេភាគច្រើនមានជំងឺផ្លូវចិត្ត។ វាមិនតម្រូវឱ្យមានការពិនិត្យពិច័យឱ្យបានត្រឹមត្រូវនោះទេ ដើម្បីឱ្យដឹងថាពួកគេមានជំងឺផ្លូវចិត្ត។ ពួកគេមានការវង្វេងវង្វាន់ទាំងស្រុង។ ពួកគេស្ថិតនៅក្នុងភាពច្របូកច្របល់ទាំងស្រុង»។
នៅឯមជ្ឈមណ្ឌល ទុយម៉ៃនី (Tumaini) ដែលជាសាលាបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈមួយដែលមានជំនាញក្នុងការបណ្តុះបណ្តាលអតីតកងទ័ពកុមារ អាឡាយអ៊ិន នាពេលឥឡូវនេះកំពុងរៀនវិជ្ជាធ្វើម្ហូប។ នាងនិយាយថា នៅពេលនាងត្រឡប់ទៅដល់ភូមិកំណើតវិញនាងត្រូវបានអ្នកជិតខាងនិងក្រុមគ្រួសារព្រងើយកន្តើយមិនរាប់រកដោយបានបដិសេធមិនបន្តបង់ថ្លៃសាលាឱ្យនាង។
អាឡាយអ៊ិន និយាយថា នាងត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាជាប្រពន្ធរបស់ពួកឧទ្ទាមម្នាក់ហើយត្រូវបានចាត់ទុកថាមានភាពកខ្វក់ ពីព្រោះមនុស្សគ្រប់រូបបានសន្មត់ថា នាងត្រូវបានគេចាប់រំលោភ។ ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងភូមិរបស់នាងក៏បានគិតថានាងចូលដៃចូលជើងជាមួយនឹងពួកកងយោធាឧទ្ទាមដែលល្បីខាងការចាប់រំលោភការឆក់ប្លន់និងការដុតបំផ្លាញផ្ទះសម្បែង។ នាងនិយាយថ វាគឺដូចជាបណ្តាសារមួយដូច្នោះ។
នាយកមជ្ឈមណ្ឌល ទុយម៉ៃនី លោក ប៉ាស់ស្កាល់ បាឌីបានហ្គា ហ្សាហ្គាបេ (Pascal Badibanga Zagabe) និយាយថាបន្ទាប់ពីជីវិតនៅក្នុងកងយោធាក្មេងស្រីជាច្រើនបង្ហាញអាកប្បកិរិយាកោងកាច និងមានបញ្ហានៅក្នុងការចូលរួមឡើងវិញទៅក្នុងសង្គមជាធម្មតាឬនៅក្នុងថ្នាក់រៀនរបស់លោក។
នៅក្នុងក្រុមយោធា ក្មេងស្រីទាំងឡាយជាធម្មតាគឺជាអ្នកចម្អិនម្ហូបអាហារនិងអ្នកលីសែងគ្រាប់។ លោកនិយាយថាជាញឹកញយពួកគេក៏ត្រូវបានប្រើជាប្រពន្ធបណ្តោះអាសន្នឬជាទាសករផ្លូវភេទ។
នៅឯមជ្ឈមណ្ឌលនេះក្មេងស្រីរៀនចម្អិនម្ហូបអាហារឬកាត់ដេរ ដោយសង្ឃឹមថាពួកគេអាចរកស៊ីចិញ្ចឹមជីវិតបាន នៅពេលពួកគេបញ្ចប់កម្មវិធីសិក្សានេះ។ ប៉ុន្តែ លោកនិយាយថា សាលាមានភាពក្រីក្រ ហើយសិស្សរបស់លោក ដែលជាអតីតកងទ័ពកុមារ កុមារនៅតាមផ្លូវ ម្តាយដែលមិនទាន់រៀបការ និងកុមារផ្សេងៗទៀតដែលមិនបានចូលរៀននៅក្នុងសាលា មិនមានប្រភពធនធានអ្វីផ្ទាល់ខ្លួនគេនោះទេ។ លោកនិយាយថា នៅថ្ងៃដែលកម្មវិធីស្បៀងអាហារពិភពលោកមិនផ្តល់អាហារដល់ពួកគេ សិស្សនឹងបោះបង់ចោលកម្មវិធីសិក្សានេះ ដោយសារតែភាពអត់ឃ្លាន។
ក្រុមមន្រ្តីយោធានិយាយថាកុមារប្រដាប់ដោយអាវុធនៅក្នុងប្រទេសកុងហ្គោកំពុងតែប្រយុទ្ធនៅក្នុងសង្រ្គាមមួយដែលបានបញ្ចប់ទៅតែនៅលើក្រដាសកាលពីបីឆ្នាំមុន។ ពួកគេនិយាយថាប្រភេទនៃការប្រយុទ្ធទាំងនោះបានផ្លាស់ប្តូរ ប៉ុន្តែជម្លោះមិនដែលត្រូវបានបញ្ឈប់នោះទេ។ កងយោធាដែលបង្កើតឡើងនៅក្នុងស្រុក ត្រូវបានបញ្ចូលដោយធូររលុងទៅក្នុងកងកម្លាំងប្រយុទ្ធរបស់ពួកឧទ្ទាម ដែលកកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសជិតខាង រៈវ៉ាន់ដា អ៊ូហ្គ័នដា និង ប៊ូរុនឌី។ ការប្រយុទ្ធផ្សេងៗទៀតគឺជាការប្រយុទ្ធផ្ទៃក្នុងនៅក្នុងចំណោមសហគមន៍ដែលមានសង្រ្គាមរបស់ប្រទេស កុងហ្គោ។ ហើយដោយវត្ដុមាននៃសម្បត្តិរ៉ែដែលមានតម្លៃប្រមាណ២៤០លានលានដុល្លារដែលត្រូវបានគេជឿជាក់ថា កប់នៅក្នុងដីនៃប្រទេស កុងហ្គោ កងយោធាជាច្រើនរស់នៅ ដោយការវាយដណ្តើមកាន់កាប់តំបន់រ៉ែនិងផ្លូវថ្នល់ទាំងនោះ។
សម្រាប់ក្មេងស្រីមួយចំនួនដូចជានាង ប៉ាស្កាលីន (Pascaline) ដែលមានវ័យ១៨ឆ្នាំភាពរន្ធត់នៃសង្រ្គាមបានបន្តស្ថិតនៅក្នុងការយល់សប្តិរបស់នាង ជារៀងរាល់យប់។ នាងនិយាយថាជាញឹកញយ នាងភ្ញាក់ឡើងហើយស្រែកយំបន្ទាប់ពីនាងបានយល់សប្តិអាក្រក់ អំពីថ្ងៃដែលនាងត្រូវបានគេចាប់យកទៅ។
នាង ប៉ាស្កាលីន និយាយថា នាងត្រូវបានចាប់ពង្រាត់ជាមួយនឹងក្មេងស្រី៥នាក់ផ្សេងទៀត កាលពីពីរឆ្នាំមុន។ នាងនិយាយថា នាងត្រូវបានទុកជីវិតពីព្រោះប្រពន្ធរបស់លោកមេបញ្ជាការបានសម្រេចចិត្តឱ្យ ប៉ាស្កាលីន ធ្វើជាស្រីបម្រើ ជាជាងអនុញាតឱ្យពួកកងទ័ពរំលោភនាង។ ក្មេងស្រីពីរនាក់ក្នុងចំណោមក្មេងស្រីផ្សេងទៀតបានវាយតបត ខណៈពេលដែលពួកយោធាព្យាយាមរំលោភពួកគេ ហើយពួកគេត្រូវបានសម្លាប់សន្សឹមៗដោយអារនឹងកាំបិត។
ឥឡូវនេះដោយបានសិក្សានៅក្នុងមជ្ឈមណ្ឌល ទុយម៉ៃនី នាង ប៉ាស្កាលីន និយាយថានាងនឹងមិនអាចវិលត្រឡប់ទៅកាន់ភូមិកំណើតរបស់នាងវិញបានទេ។ នាងនិយាយថាក្រៅពីការមិននិយាយរាប់រកពីសំណាក់មិត្តភក្តិនិងអ្នកជិតខាង នាងមានការភ័យខ្លាចថាក្រុមកងទ័ពឧទ្ទាមនឹងចាប់ពង្រាត់នាងប្រសិនបើនាងព្យាយាមទៅផ្ទះវិញ៕
ប្រែសម្រួលដោយ ឌី ខាំបូលី
