មន្រ្តីអង្គការសង្គមស៊ីវិលជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលនិងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធស៊ើបអង្កេតរកអ្នកដែលចេញប្លង់កម្មសិទ្ធិគ្រប់គ្រងដីព្រៃលិចទឹកនៅជុំវិញបឹងទន្លេសាបខណៈដីរាប់ម៉ឺនហិកតាត្រូវបានរឹបអូសយកមកគ្រប់គ្រងវិញតាមបញ្ជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។
នៅក្នុងបញ្ហាទន្រ្ទានដីព្រៃបឹងទន្លេសាបនេះលោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាឲ្យចាប់ខ្លួនអ្នកទន្រ្ទានដីព្រៃលិចទឹកខុសច្បាប់ ប៉ុន្តែលោកឲ្យលើកលែងទោសចំពោះជនដែលចេញមុខសារភាពនិងប្រគល់ដីមកវិញ។ចំណាត់ការនេះក៏រងការរិះគន់ពីអង្គការសង្គមស៊ីវិលផងដែរ។
លោក ឱម សាវ៉ាត នាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធភាពដើម្បីអភិរក្សធនធានជលផល(FACT)ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃអង្គារថាលោកសាទរចំពោះការចាត់វិធានការរបស់រដ្ឋាភិបាលទៅលើជនប្រព្រឹត្តបទល្មើសទន្រ្ទានដីខុសច្បាប់ប៉ុន្តែលោកចង់ឃើញការចាត់វិធានឲ្យបានតឹងរ៉ឹងទៅលើអ្នកដែលផ្តល់សិទ្ធិឲ្យកាន់កាប់ដីទាំងនោះ។
លោកថ្លែងថា៖ «កាលណាចេញប្លង់កម្មសិទ្ធិដោយមិនមានការត្រួតពិនិត្យហើយកំណត់តាមនីតិវិធីច្បាប់ឲ្យបានច្បាស់លាស់ទេអ្នកហ្នឹងចេះតែយកតួនាទីរបស់ខ្លួនទៅអនុញ្ញាតឲ្យ[ចេញប្លង់កាន់កាប់ដីព្រៃលិចទឹក] ទោះបីជាស្ថានភាពនៃផលប៉ះពាល់វាធំប៉ុណ្ណាក៏ដោយ។ប៉ុន្តែគាត់អត់បានយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការត្រួតពិនិត្យមើលមុននឹងចេញប្លង់កម្មសិទ្ធិឲ្យព្រោះអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចលោកមានតួនាទីសំខាន់ហើយក្នុងការងារចំពោះមុខរដ្ឋាភិបាល។ប្រសិនបើគាត់ចេះតែប្រើសិទ្ធិរបស់គាត់ក្នុងការចេញប្លង់ឲ្យឯកជនអីផ្សេងៗ អ្នកមានតួនាទីឬអ្នកមានលុយមានកាក់អ៊ីចឹងវាធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍ជាតិយើង»។
លោក នី សុខា ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកយល់ថាអ្នកដែលទន្ទ្រានដីព្រៃខុសច្បាប់និងអ្នកដែលឃុបឃិតគ្នាក្នុងការចេញបណ្ណគ្រប់គ្រងដីរដ្ឋខុសច្បាប់ត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់។លោកបញ្ជាក់ថាករណីទន្ទ្រានដីរដ្ឋខុសច្បាប់ជាបទល្មើសថ្នាក់ឧក្រិដ្ឋដោយមិនគួរមានការលើកលែងទោសក្រោយការប្រមូលដីត្រឡប់មកវិញហើយបញ្ចប់បញ្ហានេះឡើយ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំគិតថាប្រសិនបើមានការប្រគល់ដីមកវិញហើយហើយឲ្យអ្នកប្រគល់ដីមកវិញរួចខ្លួន ខ្ញុំគិតថានេះមិនមែនជាការអនុវត្តច្បាប់ទេ។ ការអនុវត្តច្បាប់គឺអ្នកដែលទន្ទ្រានត្រូវតែទទួលខុសត្រូវទទួលទោសទៅតាមច្បាប់មិនមែនថាឲ្យដីរួចខ្លួនទេ»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ហើយទី២ចំពោះអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងរឿងហ្នឹងក៏ដូចគ្នាដែរគឺអ្នកដែលមានការពាក់ព័ន្ធអ្នកដែលឃុបឃិតគ្នាក្នុងការបន្លែបន្លំដូចជាក្នុងការចេញបណ្ណឬក៏មិនចេញបណ្ណក៏ដោយ។ក្នុងការចុះទៅវាស់វែងដូចជាអាជ្ញាធរដូចជាមន្រ្តីមានសមត្ថកិច្ចដូចជាគាត់បានដឹងហើយថា ដីនេះជាដីរបស់រដ្ឋហើយបានចូលរួមក្នុងការវាស់វែងជាកម្មសិទ្ធិក្តីមិនមែនជាកម្មសិទ្ធិក្តីឲ្យទៅបុគ្គលមួយចំនួនដែលទន្ទ្រានខុសច្បាប់ហ្នឹងក៏ជាទង្វើមួយខុសច្បាប់ដែលចូលរួមក្នុងរឿងហ្នឹងដែរ។ ដូច្នេះអ្នក…មន្រ្តីទាំងអស់ហ្នឹងក៏ត្រូវតែទទួលទោសដែរ …ត្រូវតែទទួលតាមផ្លូវច្បាប់ដែរ។នេះបើយើងអនុវត្ត។ប្រទេសយើងដែលជាប្រទេសនីតិរដ្ឋត្រូវតែយកច្បាប់មកអនុវត្ត»។
ក្នុងពិធីសម្ពោធផ្លូវនិងប្រព័ន្ធប្រព្រឹត្តកម្មទឹកកង្វក់និងសមិទ្ធផលនានាក្នុងក្រុងព្រះសីហនុកាលពីថ្ងៃទី២ខែធ្នូឆ្នាំ២០២១ លោកហ៊ុន សែនបានថ្លែងថាអ្នកដែលទន្រ្ទានដីបឹងទន្លេសាបនេះហើយមិនចេញសារភាពនឹងប្រឈមនឹងការវាយខ្នោះ។ការចុះស៊ើបអង្កេតករណីទន្រ្ទានដីបឹងទន្លេសាបនេះកើតឡើងក្រោយមានការបញ្ជារបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីកាលពីថ្ងៃទី២៨ខែវិច្ឆិកាដែលកាលណោះលោកបានបញ្ជាឲ្យដកហូតដីព្រៃលិចទឹកបឹងទន្លេសាបជាង២ពាន់ហិកតាក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំងនិងខេត្តជាប់បឹងទន្លេសាបផ្សេងទៀតហើយស៊ើបអង្កេតករណីនេះ។លោកឲ្យដឹងទៀតថាលោកទទួលព័ត៌មានថា អតីតអភិបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំងម្នាក់ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការទន្រ្ទានដីនេះដែរ។
រដ្ឋាភិបាលបានឲ្យអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយស៊ើបអង្កេតស្រាវជ្រាវនិងចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់ចំពោះលោក ឈួរ ច័ន្ទឌឿន អតីតអភិបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំងនិងបញ្ជាឲ្យដកហូតដីរដ្ឋចំនួន២.១០០ហិកតា។នេះបើយោងតាមលិខិតរបស់ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តីចុះថ្ងៃទី៣ខែធ្នូឆ្នាំ២០២១។
លោក ឱម យ៉ិនទៀង ប្រធានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយប្រាប់វីអូអេថាលោកសុំមិនអត្ថាធិប្បាយទាក់ទងករណីលោកឈួរ ច័ន្ទឌឿនអតីតអភិបាលខេត្តកំពង់ឆ្នាំងទេ ដោយលោកគ្រាន់តែបញ្ជាក់ថារដ្ឋាភិបាលបានប្រគល់ការងារនេះឲ្យអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយនៅពេលមានការសង្ស័យឬដឹងថាបុគ្គលណាម្នាក់ប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ។លោកឲ្យដឹងនៅថ្ងៃអង្គារថាមិនមានការចាប់ខ្លួនឬឃាត់ខ្លួនលោកឈួរ ច័ន្ទឌឿននៅឡើយទេ។
លោកថ្លែងថា៖ «ក្នុងច្បាប់អំពើពុករលួយអ្នកណាដែលដឹងឬក៏ឃើញឬក៏សង្ស័យថាអាចមានអំពើពុករលួយ គេត្រូវតែប្តឹង។គេត្រូវតែប្រាប់ត្រូវតែប្រគល់ឲ្យអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ។ មូលហេតុនេះហើយដែលក្នុងស.ជ.ណ.[សេចក្តីជូនដំណឹង]បានសរសេរថាប្រគល់មកឲ្យអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ»។
លោកក៏សុំមិនទាន់អត្ថាធិប្បាយលម្អិតថា តើមានមន្រ្តីណាខ្លះដែលកំពុងស្ថិតក្រោមការស៊ើបអង្កេតរបស់អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយដោយលោកថានឹងបញ្ជាក់នៅពេលក្រោយ។
លោកថ្លែងថា៖ «ពូគិតថានឹងមាន ឱកាសណាមួយសមរម្យហើយពូនឹងអាចជម្រាបជូនក្មួយបានថាយ៉ាងម៉េចចំពោះបញ្ហានេះ។ ពូដឹងថាអ្នកសារព័ត៌មានត្រូវការព័ត៌មានសម្រាប់អ្នកស្តាប់របស់ខ្លួន ប៉ុន្តែពូត្រូវការពេលបន្តិចទៀតទេ»។
លោក សេង ឡូត អ្នកនាំពាក្យក្រសួងដែនដី នគរូបនីយកម្មនិងសំណង់ប្រាប់វីអូអេថាមិនមានករណីចេញប្លង់កម្មសិទ្ធិដីរដ្ឋនៅជុំវិញបឹងទន្លេសាបឡើយ។
លោកថ្លែងថា៖ «អត់មានទេ។រដ្ឋបាលសុរិយោដីយើងអត់មានបានចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិទៅលើទីតាំងដែនព្រៃលិចទឹកនេះទេ។ ការចេញបណ្ណកម្មសិទ្ធិរបស់សមត្ថកិច្ចមន្រ្តីគោរពទៅតាមវិធានការ ទៅតាមមន្ទីរគឺជាដីកម្មសិទ្ធិឯកជន។ចំពោះដែនព្រៃលិចទឹករបស់រដ្ឋគឺអត់មានចេញបណ្ណ[កម្មសិទ្ធិ]ទេ»។
លោកថាអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធកំពុងស៊ើបអង្កេតរកមុខអ្នកទន្ទ្រានដីព្រៃលិចទឹកនេះហើយក៏ស្រាវជ្រាវរកអ្នកនៅពីក្រោយដើម្បីអនុវត្តវិធានការផ្លូវច្បាប់។ លោកឲ្យដឹងថាជាបឋមក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំងគឺដកហូតដីបានចំនួន២.១០០ហិកតាចំណែកខេត្ត៥ទៀតអាជ្ញាធររកឃើញជាបន្តបន្ទាប់ប៉ុន្តែលោកមិនទាន់អាចបញ្ជាក់អំពីតួលេខផ្ទៃដីដែលរងការទន្រ្ទាននៅឡើយទេ។
លោក ម៉ម ឈឿន ប្រធានមន្ទីរព័ត៌មាននិងជាអ្នកនាំពាក្យខេត្តកំពង់ឆ្នាំងប្រាប់វីអូអេថាដីព្រៃលិចទឹកជុំវិញតំបន់បឹងទន្លេសាបដែលរងការទន្រ្ទាននោះមិនមានការចេញប្លង់កម្មសិទ្ធិប្រើប្រាស់ឡើយ ព្រោះជាដីរបស់រដ្ឋ។លោកបង្វែរសំណួរនេះទៅមន្ទីរដែនដីខេត្តជំនួសវិញ។
លោក លី សុភា ប្រធានមន្ទីររៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្មនិងសំណង់ខេត្តកំពង់ឆ្នាំងប្រាប់វីអូអេថាដីព្រៃលិចទឹកទាំងនោះមិនមានការទទួលស្គាល់ពីខាងមន្ទីរដែនដីទេ ព្រោះជាដីអភិរក្សក្រោមអាជ្ញាធរបឹងទន្លេសាបនិងក្រសួងធនធានទឹក។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «តាមពិតតំបន់ហ្នឹងជាតំបន់ហាមឃាត់របស់រដ្ឋគឺតំបន់ទំនាបព្រៃលិចទឹកបឹងទន្លេសាបតំបន់ការពាររបស់ក្រសួងធនធានទឹករបស់អាជ្ញាធរបឹងទន្លេសាបទេតើ។ពាក់ព័ន្ធនឹងតំបន់នេះសូមទាក់ទងទៅអាជ្ញាធរបឹងទន្លេសាបឬក៏ខាងក្រសួងធនធានទឹក។គាត់អ្នកគ្រប់គ្រងតំបន់ហ្នឹង»។
លោក មូល ធន នាយករដ្ឋបាលនិងជាអ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តបាត់ដំបងថ្លែងថាមិនមានការចេញប្លង់កម្មសិទ្ធិសម្រាប់ដីព្រៃលិចទឹកជុំវិញតំបន់បឹងទន្លេសាបឡើយ។
ចំណែកនៅក្នុងខេត្តពោធិ៍សាត់វិញ ក្រុមការងារអន្តរក្រសួងដែលចុះអនុវត្តការងារនេះបានចេញលិខិតណែនាំឱ្យអាជ្ញាធរស្រុកឃុំបញ្ឈប់ការពិនិត្យបញ្ជាក់លើលិខិតសុំកាន់កាប់ដីនិងលិខិតផ្ទេរសិទ្ធិកាន់កាប់ដីក្នុងដែនព្រៃលិចទឹកព្រមទាំងចេញលិខិតបដិសេធលើរាល់លិខិតដែលបានចេញរួចពីមុន។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រសួងដែនដីនគរូបនីយកម្មនិងសំណង់ចុះថ្ងៃទី៥ខែធ្នូដែលបង្ហោះនៅលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកជា សុផារ៉ារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងដែនដី។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានឲ្យដឹងទៀតថារដ្ឋបាលខេត្តពោធិ៍សាត់ចាត់វិធានការបញ្ឈប់ការចូលទន្រ្ទានដែនដីព្រៃលិចទឹកបន្តទៀតធ្វើអត្តសញ្ញាណអ្នកដែលបានចូលទន្ទ្រានដើម្បីដកហូតនិងចាត់វិធានការតាមផ្លូវច្បាប់ដោយត្រូវកសាងអង្គហេតុ និងដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅតុលាការ។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដដែលបញ្ជាក់ថាជនល្មើសត្រូវដាំដើមឈើឡើងវិញលើដីដែលបានទន្ទ្រានដែលផ្តល់អាទិភាពក្នុងការដាំឫស្សី។ចំណែកប្រជាពលរដ្ឋដែលបានដាំដំណាំពិសេសដំណាំស្រូវទុកឲ្យប្រមូលផល រួចហើយស្នើឲ្យធ្វើលិខិតទទួលកំហុសនិងប្រគល់ដីព្រៃលិចទឹកជូនរដ្ឋវិញ។
គួរបញ្ជាក់ថា កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១១ រដ្ឋាភិបាលបានចេញអនុក្រឹត្យមួយស្តីពីការកំណត់ដែនព្រៃលិចទឹកប្រមាណ៦៥ម៉ឺនហិកតាស្ថិតក្នុងខេត្តចំនួន៦ជុំវិញបឹងទន្លេសាបរួមមានខេត្តកំពង់ឆ្នាំងពោធិ៍សាត់បាត់ដំបងបន្ទាយមានជ័យសៀមរាបនិងកំពង់ធំ។មាត្រា៣នៃអនុក្រឹត្យនេះចែងថាអាជ្ញាធរខេត្តមានភារកិច្ចកាតព្វកិច្ចនិងការទទួលខុសត្រូវលើការគ្រប់គ្រងការការពារនិងការថែរក្សាដែនព្រៃលិចទឹកហើយចំពោះការបាត់បង់ដែនព្រៃលិចទឹកនិងព្រៃលិចទឹកដែលស្ថិតក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចនៃខេត្តណាគណៈអភិបាលនៃខេត្តនោះត្រូវទទួលខុសត្រូវទាំងស្រុងចំពោះមុខរដ្ឋាភិបាល៕
