អ្នកស្រី ថោង គា ដែលជាអ្នកលក់ប្រហិតចៀននៅសង្កាត់ផ្សារថ្មីទី ៣ ខណ្ឌដូនពេញ រាជធានីភ្នំពេញ ត្អូញត្អែរថា សាំងនិងទំនិញឡើងថ្លៃ កំពុងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពអ្នកស្រីយ៉ាងខ្លាំង។
ស្រ្តីវ័យ ៥០ ឆ្នាំរូបនេះបញ្ជាក់ប្រាប់ VOA ថា ចាប់តាំងពីក្រោយពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែររួចមក តម្លៃប្រេងសាំង និងទំនិញផ្សេងៗបន្តឡើងថ្លៃដោយមិនមានចុះទាល់តែសោះ។
«ទំនិញតែឡើងហើយមិនងាយចុះទេ។ តែឡើងហើយបានដៃហើយ ស្អីក៏ឡើងដែរ។ ផ្សារឥលូវកុំលូក ស្អីក៏ថ្លៃៗដែរ។ ហើយមួយៗគេត្អូញថា សាំងឡើងថ្លៃប៉ះពាល់គេជិះទៅទិញអ៊ីវ៉ាន់ ជិះអីអ៊ីចឹង»។
សាំង និងទំនិញឡើងថ្លៃ
ចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំ ២០២២ មក តម្លៃប្រេងសាំងតាមស្ថានីយ៍ប្រេងឥន្ធនៈនីមួយៗឡើងថ្លៃជាបន្តបន្ទាប់គួរឲ្យកត់សម្គាល់ ចំណែកតម្លៃទំនិញក៏ឡើងថ្លៃជាបន្តបន្ទាប់ផងដែរ។ ក្នុងសប្តាហ៍នេះ ប្រេងសាំងធម្មតាក្នុងមួយលីត្រ មានតម្លៃ៥,៦០០រៀល។
អ្នកស្រី ថោង គា បន្ថែមថា អ្នកស្រីមិនរំពឹងថា មានអ្នកសម្រួលឲ្យតម្លៃទំនិញដែលបន្តឡើងថ្លៃបែបនេះ ចុះថ្លៃបាននោះទេ។
«គិតតែគ្មាននរណាគេជួយយើងទេ។ សម័យឥលូវគ្មានអាណាគេជួយយើងទេ។ លក់អ៊ីចឹងមានតែគេកោសកៀររកលុយយើងថែម។ ដាច់មិនដាច់ក៏គេនៅតែរកលុយយើងថែមដែរ។ បើថាជួយគ្មានអាណាជួយយើងទេ មីងមិនជឿគ្មានពីណាគេជួយយើងបានទេ»។
ទីផ្សារកសិផល
ជារឿយៗ កសិករតែងរអ៊ូរទាំអំពីផលិតផលកសិកម្មរបស់ពួកគេថាមានតម្លៃទាប និងមិនមានទីផ្សារ ជាពិសេសនៅរដូវប្រមូលផល។ កសិករមួយចំនួនមានទាំងឈូសសាលាដ ស្ពៃដែលពួកគេដាំតែមានតម្លៃថោកខ្លាំងចោល អ្នកខ្លះទុកស្វាយដែលដាំបានផលច្រើនចោល ដោយសារលក់មិនចេញក៏មាន។
លោក ហម ដារិន អ្នករត់ PassApp លើបណ្តោយមហាវិថីព្រះនរោត្តម លើកឡើងដែរថា កង្វះទីផ្សារសម្រាប់ផលិតផលកសិកម្ម គឺជាបញ្ហាដែលប្រជាពលរដ្ឋតែងជួបប្រទះ តែមិនមានការដោះស្រាយដោយប្រសិទ្ធភាព។ លោកថា ចំណូលដែលប្រជាពលរដ្ឋរកបាន មានចំនួនតិច ប៉ុន្តែតម្លៃទំនិញលើទីផ្សារកើនឡើង មិនសមស្របនឹងចំណូល។
«ឡើងថ្លៃរហូត ឡើងថ្លៃតាមមាត់អ្នកលក់អ៊ីចឹងហា៎។ វាអត់មានតុល្យភាពថាកំណត់ទីផ្សារប៉ុន្មាន អីប៉ុន្មាន។ ថ្លៃជី ថ្លៃកសិកម្ម ហើយនិងផលិតផលដែលប្រជាពលរដ្ឋបានផលិតមក វាបានតុល្យភាព ធៀបគ្នាទៅ កសិកម្មបានផលច្រើនទៅ លក់បានទីផ្សារទៅ ប្រជាជនចេះតែមានកម្លាំងចិត្តធ្វើទៀតទៅ។ ដល់ពេលយើងអត់មានទីផ្សារអ៊ីចឹង ប្រជាជនអត់មានលទ្ធភាពនឹងធ្វើទៀត ខ្លះចំណាកស្រុកទៅប្រទេសគេអ៊ីចឹងទៅ»។
លោក ហម ដារិន ចង់ឃើញស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធដូចជាក្រសួងកសិកម្ម និងក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច ធ្វើការរួមគ្នាដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាទំនិញឡើងថ្លៃ និងទីផ្សារកសិកម្មដែលលោកបានលើកឡើង។
ទាំងនេះជាបញ្ហាខ្លះៗក្នុងចំណោមបញ្ហាជាច្រើនទៀតដែលប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនក្នុងរាជធានីភ្នំពេញបានលើកឡើង និងចង់ឲ្យមានដំណោះស្រាយប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពជាងមុន ខណៈដែលកម្ពុជានឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់អាណត្តិទី ៥ នៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខនេះ។
ក្រៅពីបញ្ហាដែលប្រជាពលរដ្ឋបានលើកឡើង ក៏មានបញ្ហាសំខាន់ៗផ្សេងទៀតដែលកំពុងជាកង្វល់ និងគួរយកចិត្តទុកដាក់ផងដែរ។ បញ្ហាទាំងនោះមានដូចជា បញ្ហាសន្តិសុខ បញ្ហាផ្លូវថ្នល់តាមមូលដ្ឋាន ទឹកស្អាត និងអគ្គិសនី ធនធានធម្មជាតិ គ្រឿងញៀន និងបញ្ហាបក្សពួកជាដើម។
សន្តិសុខ
បញ្ហាសន្តិសុខនៅកម្ពុជា ជាពិសេសសន្តិសុខនៅតាមបណ្តាខេត្ត នៅតែមានការលើកឡើងអំពីការព្រួយបារម្ភពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន បងតូចបងធំ ការប្រើអំពើហិង្សា ការលួចប្លន់ និងការរំលោភបំពានផ្សេងៗជាដើម។
លោក អ៊ូ វីរៈ ប្រធានអង្គការវេទិការអនាគត ដែលជាស្ថាប័នស្រាវជ្រាវគោលនយោបាយ លើកឡើងថា បញ្ហាសន្តិសុខដែលកើតមានដោយសារគ្រឿងញៀន និងបងតូចបងធំ គួរតែត្រូវបានលើកយកមកជជែក និងដោះស្រាយ សម្រាប់ការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់នេះ។ លោក អ៊ូ វីរៈ បន្ថែមថា កម្ពុជាមិនទាន់មានការជជែកគ្នាស៊ីជម្រៅពាក់ព័ន្ធនឹងគោលនយោបាយនៃការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀននៅឡើយ។
«ក្នុងពិភពលោកគេចាប់ផ្តើមជជែកគ្នាច្រើន ដោយសារវាប៉ះពាល់លើបញ្ហាគ្រប់ទាំងអស់ ទាំងសេដ្ឋកិច្ច ទាំងសុវត្ថិភាព សន្តិសុខមូលដ្ឋាន ទាក់ទងរឿងទាំងសុខាភិបាល ប្រព័ន្ធសុខភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលប្រើប្រាស់ ឬក្មេងៗដែលគាត់ប្រើប្រាស់ ការអប់រំ អនាគតនៃប្រទេសជាតិទាំងមូល វាពាក់ព័ន្ធដែរទៅលើបញ្ហាគ្រឿងញៀន»។
លោកបន្ថែមថា៖ «នៅស្រុកយើង យើងបន្ទោសអ្នកប្រើគ្រឿងញៀន តែយើងអត់មើលពីបញ្ហាសង្គមទាំងមូល ដល់អ៊ីចឹងទៅវាពិបាក។ ខ្ញុំមើលទៅអ្នកនយោបាយមិនទាន់បានប្រកួតប្រជែងគ្នាបែបគំនិតគោលនយោបាយស៊ីជម្រៅគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនៅឡើយ ពាក់ព័ន្ធរឿងបញ្ហាសន្តិសុខ ឬបញ្ហាគ្រឿងញៀននៅឡើយ»។
បើតាមលោក អ៊ូ វីរៈ បញ្ហាមួយចំនួនទៀតដែលលោកសង្កេតឃើញក្នុងកម្រិតឃុំសង្កាត់ដែលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ ជាពិសេសនៅតាមបណ្តាខេត្តមានដូចជា ផ្លូវថ្នល់ ភ្លើងអគ្គិសនី ទឹកស្អាត និងការផ្តល់សេវាសាធារណៈដោយប្រកាន់បក្សពួកជាដើម។
ធនធានធម្មជាតិ
នៅកម្ពុជា បញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ ដូចជាការកាប់ព្រៃឈើ ការលុបបឹងបួរ ការចាក់ខ្សាច់ចូលទន្លេ និងសមុទ្រ ព្រមទាំងការបូមខ្សាច់ជាដើម តែងជាក្តីបារម្ភរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
លោកបណ្ឌិត មាស នី អ្នកសិក្សាពីការវិវត្តសង្គម និងជាអ្នកវិភាគនយោបាយលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលនៅមានចន្លោះប្រហោងក្នុងការគ្រប់គ្រង និងការពារធនធានធម្មជាតិនៅឡើយ។
«គណបក្សកាន់អំណាចនៅតែមានភាពចន្លោះប្រហោងច្រើនទៅលើការគ្រប់គ្រងធនធានធម្មជាតិ ទោះបីជាមានភាពប្រសើរឡើងខ្លះក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែវិបត្តិនៃការបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិនៅតែជារឿងធំដែលគណបកល្សកាន់អំណាចមិនអាចធ្វើឲ្យបានជោគជ័យក្នុងរយៈពេលកន្លងមកហើយ។ អ៊ីចឹងគណបក្សនានាក៏ត្រូវតែពិនិត្យមើលលើរឿងហ្នឹង ហើយបង្កើតនូវគោលនយោបាយរបស់ខ្លួន»។
បើតាមរបាយការណ៍របស់អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ ចេញកាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ កម្ពុជាមានអត្រាកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើខ្ពស់ជាងគេបំផុតមួយនៅលើសាកលលោក ដោយបាត់បង់គម្របព្រៃឈើ (ព្រៃឈើដែលបាត់បង់គិតថាផ្ទៃដី) អស់ប្រមាណជា៦៤ភាគរយចាប់តាំងពី ២០១១ មក។
បក្សពួកនិយម
លោកបណ្ឌិត មាស នី លើកឡើងថា ការអនុវត្តការងារ និងការផ្តល់សេវាសាធារណៈដោយរើសអើងនិន្នាការនយោបាយ នៅតែមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរតាមឃុំសង្កាត់ ដែលគួរតែត្រូវបានកែប្រែជាចាំបាច់។
«កាលណាយើងគិតថាយើងជាក្រុមប្រឹក្សាឃុំរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺត្រូវធ្វើម៉េចកាត់បន្ថយនូវការរើសអើងនយោបាយ។ រឿងរើសអើងនយោបាយនៅតាមមូលដ្ឋាននេះគឺមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរមែនទែន នេះសម្រាប់ខ្ញុំដែលជាអ្នកស្រាវជ្រាវដែលខ្ញុំមើលឃើញ។ តាំងពីរឿងការប៉ះពាល់ដល់ការជ្រើសរើសបណ្ណសមធម៌អីហ្នឹង ក៏មានអំពើមិនគប្បីមួយចំនួនដែលកើតឡើងដោយសារការរើសអើងនយោបាយហ្នឹងផងដែរ»។
ការបោះឆ្នោតក្រុមបឹ្រក្សាឃុំសង្កាត់អាណត្តិទី៥ ដែលនឹងធ្វើឡើងនៅថ្ងៃអាទិត្យ ទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខនេះ មានគណបក្សនយោបាយចំនួន១៧ បាននិងកំពុងត្រៀមចូលរួមប្រកួតប្រជែង។
អ្នកឃ្លាំមើលការវិវត្តសង្គមលើកឡើងថា ការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់អាណត្តិទី៥នេះ នឹងមិនធ្វើឲ្យបញ្ហាដែលកំពុងត្រូវបានលើកឡើង មានភាពប្រសើរឡើងនោះទេ។
លោក អ៊ូ វីរៈ បានបញ្ជាក់ថា ការដោះស្រាយបញ្ហាក្នុងឃុំសង្កាត់ដែលបាននឹងកំពុងកើតឡើងឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព លុះត្រាតែមេឃុំចៅសង្កាត់ទាំងនោះជាមនុស្សឯករាជ្យពីគណបក្សនយោបាយ និងត្រូវបោះឆ្នោតជ្រើសរើសដោយផ្ទាល់ពីប្រជាពលរដ្ឋ។
«ការបង្វែរអំណាចទទួលខុសត្រូវទៅលើប្រជាពលរដ្ឋ បានន័យថា តម្រូវឲ្យការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ គួរតែកុំឲ្យមានពាក់ព័ន្ធគណបក្សនយោបាយទៅវិញ។ ចំពោះខ្ញុំ គឺជាគន្លឹះដែលល្អបំផុត។ បានន័យថា គួរតែជាឯកត្តនាមហើយអត់ឲ្យមានភ្ជាប់ជាមួយគណបក្សនយោបាយ ដើម្បីឲ្យគាត់ទៅជាមនុស្សឯករាជ្យ បុគ្គលឯករាជ្យ មន្រ្តីឯករាជ្យ»៕
