លោក Succès Masra ប្រធានគណបក្សប្រឆាំងដ៏ធំមួយក្នុងប្រទេសឆាដ ដែលមានឈ្មោះថា«អ្នកផ្លាស់ប្តូរឬ The Transformers» បាននិយាយថា ស្ថានភាពសន្តិសុខនិងនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសរបស់លោក នៅតែមានភានតានតឹងនៅឡើយ ហើយលោកមានគម្រោងនឹងពន្យារពេលការវិលត្រឡប់ចូលស្រុកវិញ រហូតដល់ខែវិច្ឆិកាខាងមុខនេះ ដើម្បីបញ្ជៀសនូវហានិភ័យជាយថាហេតុណាមួយដល់អ្នកដែលកំពុងរៀបចំទទួលស្វាគមន៍លោក នៅពេលលោកមកដល់ប្រទេសឆាដ។
លោក Masra បានស្នើកាលពីថ្ងៃចន្ទដល់ប្រធានាធិបតីសាធារណរដ្ឋកុងហ្គោ លោក Felix Tshisekedi ដើម្បីប្រាប់ដល់ក្រុមប្រឹក្សាយោធាបណ្តោះអាសន្នក្នុងប្រទេសឆាដ ឱ្យបញ្ឈប់អំពើហិង្សាផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សដែលកើតឡើងមិនឈប់ឈរ ដែលរួមមានការចាប់ចងតាំទំនើងចិត្ត ការឃុំខ្លួន និងការធ្វើទារុណ្ឌកម្មគូប្រឆាំងជាដើម។
ក្រុមប្លុកតំបន់អាហ្វ្រិកកណ្តាល ដែលមានសមាជិកសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចនៃរដ្ឋអាហ្វ្រិកកណ្តាលចំនួន១១ប្រទេស បានតែងតាំងលោក Tshisekedi ធ្វើជាអ្នកសម្របសម្រួលមួយរូប លើដំណើរការអន្តរកាលនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសឆាដ កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០២២ ក្រោយពីមានជនស៊ីវិលជាច្រើននាក់ត្រូវបានសម្លាប់ នៅក្នុងការប្រឆាំងតវ៉ាទៅនឹងមេដឹកនាំយោធា លោក Mahamat Idriss Deby។
សារប្រកាសស្តីពីការសម្រេចចិត្តក្នុងការពន្យារពេលវិលចូលស្រុកវិញរបស់លោក Masra ត្រូវបានចែករំលែកលើបណ្តាញសង្គម ដែលរួមមានហ្វេសប៊ុកនិង Whatsapp ក៏ដូចជាត្រូវបានផ្សាយដោយប្រព័ន្ធព័ត៌មានជាច្រើនក្នុងប្រទេសឆាដផងដែរ។
លោកថ្លែងដូចនេះថា៖ «ដោយរំលោភលើសេចក្តីសម្រេចចិត្តនៃកិច្ចសន្ទនាជាតិស្តីពីអធិបតេយ្យនិងបរិយាបន្ន លោក Deby កំពុងបង្ហាញជាចំហនូវភាពគ្មានឆន្ទៈរបស់លោក ក្នុងការផ្តល់អំណាចឲ្យមានការគ្រប់គ្រងបែបស៊ីវិលនៅត្រឹមខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ ដូចដែលត្រូវបានសម្រេចនៅក្នុងការសន្ទនាគ្នានោះឡើយ។ លោក Masra ថា ដោយមិនដោះលែងជនស៊ីវិលរាប់រយនាក់ ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០២២ ក្នុងការប្រឆាំងនឹងមេដឹកនាំយោធានោះ លោក Deby កំពុងបង្ហាញថា លោកមិនគោរពសិទ្ធិមនុស្សទេ»។
លោក Masra បានរត់ភៀសខ្លួនពីប្រទេសឆាដទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីខែតុលាឆ្នាំទៅ តាមរយៈប្រទេសក្បែរខាងកាមេរូន។ លោកបានរត់ភៀសខ្លួនក្រោយពីកងកម្លាំងសន្តិសុខរបស់ប្រទេសអាហ្វ្រិកកណ្តាលមួយនេះសម្លាប់មនុស្សអស់ ៥០នាក់ និងបង្ករបួសដល់មនុស្ស ៣០០នាក់ផ្សេងទៀត ព្រមទាំងបានចាប់ខ្លួនមនុស្សអស់ជាច្រើនរយនាក់ថែមទៀតផង ក្នុងអំឡុងពេលនៃការប្រឆាំងតវ៉ាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
ទូរទស្សន៍ជាតិឆាដបានផ្សាយវីដេអូអស់ពេលជាច្រើនសប្តាហ៍ ដែលបង្ហាញពីក្រុមអ្នកគាំទ្ររាប់ពាន់នាក់ កំពុងរៀបចំត្រៀមទទួលស្វាគមន៍លោក Masra។
រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសអាហ្វ្រិកកណ្តាលមួយនេះនិយាយថា លោក Masra មានគម្រោងនឹងមកដល់ប្រទេសឆាដនៅថ្ងៃទី១៨ ខែតុលា ដើម្បីចូលរួមជាមួយក្រុមសង្គមស៊ីវិល រដ្ឋមន្ត្រី ក្រុមយោធានិងមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងផ្សេងៗទៀត ដើម្បីចូលរួមក្នុងកម្មវិធីរម្លឹកខួបមួយឆ្នាំនៃកិច្ចសន្ទនាថ្នាក់ជាតិស្តីពីអធិបតេយ្យភាពនិងបរិយាបន្ន នៅថ្ងៃទី២០ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០២៣នេះ។ កិច្ចសន្ទនានោះបានបញ្ចប់នៅថ្ងៃទី២០ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២២។
លោក Mahamat Ali អាយុ៣២ឆ្នាំ ដែលជាគ្រូបង្រៀនមធ្យមសិក្សាកម្រិត ២ និងជាអ្នកគាំទ្រលោក Masra មួយរូបបានថ្លែង ដូចនេះថា៖ «ការវិលត្រឡប់របស់លោក Masra ពីសហរដ្ឋអាមេរិក ជាទីដែលលោករស់នៅនិរទេសខ្លួន អាចលើកទឹកចិត្តដល់ជនស៊ីវិលដែលមានការភ័យខ្លាចជាច្រើននាក់ ដើម្បីចេញប្រឆាំងតវ៉ានៅតាមទីប្រជុំជននិងភូមិរបស់គេនៅទូទាំងប្រទេសឆាដ ដើម្បីឱ្យក្រុមយោធាគោរពកិច្ចសន្យាក្នុងការផ្តល់ទឹក ភ្លើងអគ្គិសនី និងផ្លូវធ្វើដំណើរល្អ ខណៈពេលដែលក្រុមយោធាអភិវឌ្ឍប្រទេសឆាដ និងត្រៀមការវិលត្រឡប់ទៅរកការដឹកនាំតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ក្នុងឆ្នាំ២០២៤ខាងមុខ។
មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិតេយ្យដែលកំពុងរស់នៅនិរទេសខ្លួនរូបនេះនិយាយថា លោកបានអំពាវនាវដល់ពលរដ្ឋស៊ីវិលជាច្រើនឱ្យមកកាន់រដ្ឋធានីយ៉ាមេណា ប្រទេសឆាដ ចាប់ពីថ្ងៃទី១៨ដល់ថ្ងៃទី២០ ខែតុលានេះ ដើម្បីអ្វីដែលគាត់ហៅថាជាកិច្ចសន្ទនាថ្នាក់ជាតិដ៏ពិតប្រាកដមួយ។ សារអំពាវរបស់លោកត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់លោក និងនៅលើទូរទស្សន៍និងវិទ្យុជាច្រើននៅក្នុងប្រទេសឆាដ។ លោកមិនបានបរិយាយលម្អិតពីការសន្ទនានោះមានទម្រង់ដូចម្តេចឡើយ ប៉ុន្តែលោកថា វានឹងបង្ហាញពីការអស់ប្រជាប្រិយភាពនៃរដ្ឋាភិបាលយោធារបស់ប្រទេសឆាដ ចាប់តាំងពីលោក Mahamant Idriss Deby ឡើងកាន់អំណាចបន្តពីឪពុករបស់លោក គឺលោក Idris Deby Itno កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២១មក ហើយបន្តឱ្យមាននិទណ្ឌភាពនិងអំពើហិង្សាលើគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ។
កាលពីសប្តាហ៍មុន លោក Deby និយាយថា លោកកំពុងរៀបចំឱ្យមានការវិលត្រឡប់ទៅរកការដឹកនាំតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ និងបានអបអរដល់រដ្ឋាភិបាលយោធាដែលលោកកំពុងដឹកនាំ ដែលបានផ្តល់ទឹកដែលអាចហូបបានដល់ប្រជាពលរដ្ឋ សាងសង់និងបំពាក់ឧបករណ៍ដល់មន្ទីពេទ្យនិងសាលាបឋមសិក្សា និងបានរំលាយចោលក្រុមប្រដាប់អាវុធជាច្រើនក្រុម ដើម្បីវិលត្រឡប់ដោយសន្សឹមៗទៅរកសន្តិភាពនៅក្នុងប្រទេសឆាដ។
លោក Deby បានអំពាវនាវដល់មេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងទាំងអស់ ក្រុមសិទ្ធិមនុស្ស និងជនស៊ីវិលដែលមិនពេញចិត្តលោក ត្រូវមានជំនឿទៅលើដំណើរការសន្តិភាពនិងចូលរួមក្នុងរដ្ឋាភិបាលយោធា ដើម្បីកសាងសន្តិភាព សម្រាប់ការវិលត្រឡប់ទៅរកការដឹកនាំតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
ការស្តារឡើងវិញនូវជំនឿទុកចិត្តមិនមែនជារឿងងាយស្រួលនោះឡើយ។ ក្នុងឆ្នាំ២០២២ ក្រុមសិទ្ធិមនុស្ស Amnesty International បានរាយការណ៍ថា ការបញ្ចប់លើអំពើហិង្សានិងអន្តរកាលទៅរកអភិបាលកិច្ចតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យមួយក្នុងប្រទេសឆាដ នឹងតម្រូវឱ្យមានសម្ពាធជាអន្តរជាតិខ្លាំងមួយ ពីដៃគូអន្តរជាតិនិងតំបន់របស់ប្រទេសឆាដ ក៏ដូចជាប្រទេសជាច្រើនទៀត ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក បារាំង អាល្លឺម៉ង់ កាតា និងស្ថាប័នមួយចំនួនទៀតដូចជា សហភាពអឺរ៉ុប សហភាពអាហ្រ្វិក និងសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចនៃរដ្ឋអាហ្វ្រិកកណ្តាលជាដើមផងដែរ៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ជ្រា វណ្ណារិទ្ធ
