ក្រុមមន្ត្រីនៃរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មានសុទិដ្ឋិនិយម ចំពោះកម្មវិធីសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិន ដែលគេស្គាល់ថាជា គំនិតផ្ដួចផ្ដើម«ខ្សែក្រវាត់មួយ និងផ្លូវមួយ» ឬ One Belt and One Road Initiative ដោយរំពឹងថា កម្មវិធីថ្មីនេះ នឹងអាចជួយពង្រីកការតភ្ជាប់របស់ប្រទេសកម្ពុជា ជាមួយបណ្ដាប្រទេសនានាក្នុងតំបន់ ហើយវាក៏នឹងជួយបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការខាងសេដ្ឋកិច្ច អប់រំ ទេសចរណ៍ និងវប្បធម៌រវាងកម្ពុជា និងចិន ក៏ដូចជាបណ្ដាប្រទេសផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងសកលលោក។
ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកជំនាញក្នុងទំនាក់ទំនងកិច្ចការអន្តរជាតិ បានព្រមានថា កម្ពុជាក៏ត្រូវមានម្ចាស់ការលើខ្លួនឯង នៅពេលខ្លួនចូលរួមអនុវត្តគំនិតផ្ដួចផ្ដើមសេដ្ឋកិច្ចថ្មីប្រទេសចិននេះ ដែលគេជឿថា ជាឧបករណ៍រក្សាលំនឹងសេដ្ឋកិច្ច និងតុល្យភាពអំណាចតាមនយោបាយភូមិសាស្ត្ររបស់ចិន។
ថ្លែងទៅកាន់ក្រុមមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងអ្នកធ្វើការក្នុងវិស័យឯកជនជាច្រើននាក់នៅក្នុងកម្មវិធីស្ដីពីសហប្រតិបត្តិការរវាងចិន និងកម្ពុជាក្រោមគម្រោងគំនិតផ្ដួចផ្ដើម«ខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវ» រៀបចំឡើងនៅរាជធានីភ្នំពេញ លោក ឡឹម ស៊ីដេនីន រដ្ឋលេខាធិការ ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន មានប្រសាសន៍ កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា គម្រោងផ្ដួចផ្ដើមនេះ មានលក្ខណៈបើកចំហ ហើយគម្រោងថ្មីនេះតាមយន្តការទំនាក់ទំនងដែលមានស្រាប់ កម្ពុជានឹងអាចពង្រឹងការតភ្ជាប់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដឹកជញ្ជូន ក្នុងនោះមានផ្លូវល្បឿនលឿនទៅខេត្តព្រះសីហនុ និងបង្កើនការហោះហើរដោយផ្ទាល់ពីប្រទេសចិនមកកម្ពុជា។
លោកបន្តថា ជាមួយនឹងគម្រោងផ្ដួចផ្ដើមនេះ កម្ពុជា និងចិន អាចរួមគ្នាពង្រីកវិស័យផ្សេងទៀត ដូចជា ការផលិតថាមពលអគ្គិសនី ដើរដោយពន្លឺព្រះអាទិត្យ ការបង្កើតផែនការអភិវឌ្ឍកសិកម្មបែបទំនើប និងការបង្កើតសហប្រតិបត្តិការដាំដុះដំណាំផ្សេងៗទៀត។
លោក ឡឹម ស៊ីដេនីន បានចាត់ទុកគម្រោងសេដ្ឋកិច្ចថ្មីនេះ ថាមានសារៈសំខាន់ជាទីបំផុតដល់សុខភាពហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា និងបណ្ដាប្រទេសផ្សេងទៀតក្នុងតំបន់។
«តាមការប្រមើលមើល នូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាង ប្រទេសចិន និងប្រទេសកម្ពុជា ក្រោមគំនិតផ្ដួចផ្ដើមនៃខ្សែក្រវាត់មួយ ផ្លូវមួយ ពិតជាមានសារៈសំខាន់ និងមានផលប្រយោជន៍ដ៏ធំធេង ចំពោះប្រទេសកម្ពុជា និងបណ្ដាប្រទេស ក្នុងតំបន់ អនុតំបន់ និងបណ្ដាប្រទេសនានានៅលើសាកលលោក»។
លោក ឡឹម ស៊ីដេនីន បន្ថែមថា គំនិតផ្ដួចផ្ដើមនៃខ្សែក្រវាត់មួយ ផ្លូវមួយ បានដើរស្របគ្នាជាមួយគម្រោងតភ្ជាប់របស់សមាគមអាស៊ាន និងស៊ីចង្វាក់គ្នាជាមួយយុទ្ធសាស្ត្រជាតិ ដើម្បីអភិវឌ្ឍវិស័យឧស្សាហកម្ម។
ស្របគ្នានោះដែរ អ្នកស្រី អៀត សុភា អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ ចាត់ទុកគម្រោង «ខ្សែក្រវាត់មួយ ផ្លូវមួយ» ថាជាមធ្យោបាយថ្មី ដែលអាចបើកផ្លូវឲ្យកម្ពុជា កសាងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនឲ្យកាន់តែមានសន្ទុះខ្លាំង ហើយអាចរួមចំណែកដល់ការរីកចម្រើននៅក្នុងតំបន់។
អ្នកស្រីនិយាយយ៉ាងដូច្នេះ៖
«ប្រសិនបើមានរថភ្លើងណាមួយ មកដល់ក្បែរ ហើយយើងឃើញថា រថភ្លើងនេះ នឹងនាំយើងទៅកាន់គោលដៅរបស់យើង ហើយមួយវិញទៀតនោះ គោលដៅរបស់យើងគឺ អភិវឌ្ឍស្ថានភាពសង្គមសេដ្ឋកិច្ចរបស់យើង ពង្រឹងជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនយើង រក្សាសន្តិភាព ហើយរួមចំណែកដល់ភាពរុងរឿងក្នុងតំបន់ ហើយប្រសិនបើក្បាលរថភ្លើងនេះ នាំយើងទៅដល់គោលដៅនោះ យើងនឹងជិះវាហើយ»។
អ្នកស្រី អៀត សុភា មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា កំពុងសិក្សាស្វែងយល់ពីគម្រោងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិននេះ និងព្យាយាមលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងការសម្របសម្រួលគោលនយោបាយរវាងចិន និងកម្ពុជា។
ប្រធានាធិបតីចិន លោក ស៊ី ជីនពីង (Xi Jinping) បានថ្លែងកាលពីខែឧសភាថា គំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់និងផ្លូវ ឬហៅម្យ៉ាងទៀតថាជា«ខ្សែក្រវាត់មួយ ផ្លូវមួយ» នេះ ដំណើរការបានរយៈពេល៤ឆ្នាំមកហើយ។
ប្រធានាធិបតីនៃប្រទេសកុម្មុយនិស្តចិនរូបនេះ បានថ្លែងក្នុងវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចមួយ កាលពីពាក់កណ្ដាលខែឧសភា ថា គម្រោងនេះ បានបង្កើតឲ្យមានការតភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងគោលនយោបាយកាន់តែស៊ីជម្រៅ ការតភ្ជាប់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធកាន់តែច្រើន និងការតភ្ជាប់ដើមទុនហិរញ្ញវត្ថុ ហើយពាណិជ្ជកម្ម ត្រូវបានពង្រីក ព្រមទាំងមានការកើនឡើងនូវការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាជន និងប្រជាជនថែមទៀតផង។
ដោយឡែក លោក លី អាន (Li An) មន្ត្រីកុងស៊ុលខាងសេដ្ឋកិច្ច និង ពាណិជ្ជកម្មនៅស្ថានទូតចិនប្រចាំនៅកម្ពុជា ថ្លែងក្នុងសន្និសីទនាព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ ថា ការកសាងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវនេះ បានផ្លាស់ប្ដូរដោយសន្សឹមៗពីគំនិត មកជាសកម្មភាព និងពីចក្ខុវិស័យ មកជាការពិត។
លោកថា កម្ពុជាស្ថិតនៅចំកណ្ដាលជ្រោយឥណ្ឌូចិន និងចំបេះដូងនៃតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ លោកបន្តថា កម្ពុជាគឺជាដៃគូសំខាន់របស់ចិន សម្រាប់កសាងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ ហើយនិងបង្កើនសហប្រតិបត្តិការផលិតភាពជាអន្តរជាតិ។
យ៉ាងណាក៏ដោយនៅពេលអ្នកសារព័ត៌មានសួរលោកថាតើប្រទេសចិនមានថវិកាប៉ុន្មានសម្រាប់កម្ពុជា ឲ្យអនុវត្តគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវនេះ លោក លី អាន បានឆ្លើយតបតាមអ្នកបកប្រែថា គម្រោងនេះនៅគ្រាន់តែជាគំនិតនៅឡើយ។
លោក លី អាន (Li An) មន្ត្រីកុងស៊ុលខាងសេដ្ឋកិច្ច និង ពាណិជ្ជកម្មនៅស្ថានទូតចិនប្រចាំនៅកម្ពុជា៖
«ខ្សែក្រវាត់មួយ និងផ្លូវមួយ វាគ្រាន់តែជាគំនិតមួយ ហើយដូច្នេះអត់មានស្ថិតិ ដូចជាប្រាក់ពិស្ដារ ឬក៏ជាក់លាក់ទាំងអស់មានប៉ុន្មាន ហើយដូច្នេះនៅក្រោមក្របខ័ណ្ឌខ្សែក្រវាត់មួយ និងផ្លូវមួយហ្នឹង ដែលអាចធ្វើឲ្យប្រទេសចិន និងកម្ពុជា ឈ្នះៗរួមគ្នា ហើយអាចបង្កើត ផលប្រយោជន៍ឲ្យប្រទេសកម្ពុជាហ្នឹង សុទ្ធតែអាចធ្វើជាគំរូនៃខ្សែក្រវាត់មួយ និងផ្លូវមួយ»។
គម្រោង«ខ្សែក្រវាត់មួយ ផ្លូវមួយ»នេះ គឺជាគំនិតផ្ដួចផ្ដើមយ៉ាងធំទូលំទូលាយរបស់ចិនដើម្បីលើកកម្ពស់ការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ច និងការដោះដូរពាណិជ្ជកម្ម ជាពិសេសរវាងបណ្ដាប្រទេសនៅអាស៊ី អឺរ៉ុប និងអាហ្វ្រិក។
«ខ្សែក្រវាត់មួយ ផ្លូវមួយ» ត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ២០១៣។ គិតត្រឹមឆ្នាំ ២០១៦ ទំហំទឹកប្រាក់វិនិយោគក្នុងគម្រោងរបស់ប្រទេស កុម្មុយនិស្តចិន មានចំនួនប្រមាណ៩០០ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។ កម្ពុជាបានចូលរួមក្នុងគម្រោងនេះកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៦ ជាពេលដែលលោក ស៊ី ជិនពីង បានធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចមកកម្ពុជា។
តាមរបាយការណ៍ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) ឲ្យដឹងថា គិតត្រឹមឆ្នាំ២០៣០ តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ទាំងមូល ត្រូវការហិរញ្ញវត្ថុសរុប២៦ទ្រីលាន (លានលាន)ដុល្លារ ដើម្បីបំពេញតម្រូវការក្នុងការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្នុងតំបន់។
ថ្លែងក្នុងសន្និសីទកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ លោក ពូ សុធីរៈ នាយកប្រតិបត្តិនៃវិទ្យាស្ថានសហប្រតិបត្តិការ និងសន្តិភាព ឬCICP មើលឃើញភាពខុសប្លែកគ្នា នៃគម្រោងគំនិតផ្តួចផ្តើមឲ្យមានខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ និងកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មឆ្លងមហាសមុទ្រ (Trans-Pacific Partnership) ឬហៅកាត់ថា TPP។
លោកបានពន្យល់ថា គំនិតផ្ដួចផ្ដើម«ខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ»នេះ មានភាពសាមញ្ញ ជាង TPP ដោយហេតុថា TPP បានកំណត់វិធានតឹងរ៉ឹងដល់ប្រទេសជាសមាជិក ទាក់ទិនសេរីភាពក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម។
លោកថា គំនិតផ្ដួចផ្ដើមរបស់ចិននេះ គឺជាយន្តការសន្តិភាពនិយម និងងាយចរចា រីឯ TPP ជាយន្តការដែលមានកិច្ចព្រមព្រៀងរួមតែមួយ និងមានវិធានជាក់លាក់។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ពូ សុធីរៈ បានទទូចដល់ភាគីចិនថា ត្រូវផ្តល់សិទ្ធិឲ្យបានច្រើនដល់កម្ពុជាក្នុងការសម្រេចចិត្តអនុវត្តគម្រោងខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវនេះ ព្រោះកម្ពុជាតែងតែត្រូវគេបានមើលឃើញថា ជាប្រទេសលម្អៀងទៅរកចិន ក្រោយកម្ពុជា ត្រូវបានស្ដីបន្ទោសចំពោះការរាំងស្ទះដល់ការចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមរបស់អាស៊ានក្នុងបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងកាលពីឆ្នាំ ២០១២។
លោក ពូ សុធីរៈថ្លែងក្នុងន័យដើមយ៉ាងដូច្នេះ៖
«សម្រាប់ផលប្រយោជន៍រយៈពេលវែង ហើយនិងសេចក្ដីត្រូវការដើម្បីរក្សាទំនាក់ទំនងរវាងរដ្ឋ និងរដ្ឋ ប្រទេសចិនដែលជាប្រទេសមហាអំណាច គួរតែគិតដល់អំពីការយល់ឃើញរបស់សាធារណជននេះ ហើយត្រូវផ្ដល់សេរីភាពដល់កម្ពុជាឲ្យបានច្រើន ដើម្បីចូលរួមជាមួយអាស៊ាន ធ្វើជាប្រភពនៃឯកភាព និងសាមគ្គីភាព ការគាំទ្រ ការរួបរួម ភាពរឹងមាំ ហើយជាការពិត គឺវិបុលភាពដ៏ធំក្រៃលែង»។
ក្នុងកិច្ចខិតខំជំរុញឲ្យគំនិតផ្ដួចផ្ដើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវ បានដំណើរការប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព រដ្ឋាភិបាលចិន បានប្រកាសបន្ថែមទឹកប្រាក់ ប្រមាណ១២៤ពាន់លានដុល្លារទៀត ក្នុងការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងគាំទ្រការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចក្នុងបណ្ដាប្រទេសដែលចូលរួមជាមួយចិន។
លោក ឈាង វណ្ណារិទ្ធិ អ្នកស្រាវជ្រាវនៅឯវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវ ISEAS YUSOF ISHAK ដែលមានទីតាំងនៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី និងធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីទំនោរសេដ្ឋកិច្ច និងការអភិវឌ្ឍនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ប្រាប់ VOA ក្នុងម៉ោងសម្រាកនៃកម្មវិធីស្ដីពីសហប្រតិបត្តិការរវាងចិននិងកម្ពុជាថា មានប្រទេសជាង ៦០ និងអង្គការអន្តរជាតិជាច្រើនបានគាំទ្រដល់គម្រោងខ្សែក្រវាត់មួយ និងផ្លូវមួយរបស់ចិន ក្នុងនោះក៏មានប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។ តែលោកបារម្ភពីសមត្ថភាពរបស់កម្ពុជាក្នុងការទាញប្រយោជន៍ពីគម្រោងសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំមួយនេះ។
«អញ្ចឹងប្រទេសទាំងអស់គឺគាំទ្រទេ អត់មានបញ្ហា ហើយកម្ពុជា យើងក៏គាំទ្រដែរ ក៏ប៉ុន្តែសមត្ថភាពនៅក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍សំណើគម្រោងផ្សេងៗដើម្បីទាញយកផលប្រយោជន៍ហ្នឹង យើងនៅខ្វះសមត្ថភាពដែរ ពីព្រោះប្រទេសផ្សេងៗ ដូចនៅ ម៉ាឡេស៊ី គឺគេពូកែ ធ្វើសំណើ ពូកែអី គេបានលុយមកច្រើន ចូលក្នុងការអភិវឌ្ឍ។ អាហ្នឹងវាពឹងផ្អែកទៅលើសមត្ថភាពរបស់រដ្ឋមួយៗហ្នឹង»។
ទាក់ទិនទស្សនៈរបស់សាធារណជនដែលយល់ឃើញថា កម្ពុជា អាចនឹងផ្អៀងទៅរកចិនកាន់តែខ្លាំងឡើង ហើយការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយក៏កើនឡើងនៅពេលកម្ពុជាទាញបានថវិកាពីគម្រោងសេដ្ឋកិច្ចថ្មីរបស់ចិននេះ លោក ឈាង វណ្ណារិទ្ធិ ថ្លែងថា កម្ពុជាត្រូវដឹងខ្លួនឯងថា គួរមានវិធានការបែបណា ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ព្រោះចិនក្រោមដាក់នាំរបស់ប្រធានាធិបតី ស៊ី ជិនពីង បានបើកយុទ្ធការប្រឆាំងអំពើពុករលួយលើមន្ត្រីចិនទាំងក្នុងស្រុក និងក្រៅប្រទេសប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។លោកបន្ថែមថា ចិនក៏កំពុងតែធ្វើឲ្យមានតម្លាភាពក្នុងនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួនផងដែរ៕
