ស្របពេលដែលបញ្ហាការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនៅតែជាបញ្ហាចោទមួយនៅលើពិភពលោក កសិករកម្ពុជាជាច្រើន យល់ដឹងតិចតួចពីបញ្ហានេះ និងត្រូវការការជួយជ្រោមជ្រែងជាច្រើនបន្ថែមទៀតដើម្បីបន្ស៊ាំនឹងការប្រែប្រួលធាតុអាកាស នេះបើយោងតាមអ្នកជំនាញនិងរបាយការណ៍នៃការសិក្សាមួយដែលចេញផ្សាយនាថ្ងៃចន្ទនេះ។
របាយការណ៍ស្តីពីការវាយតម្លៃលើការបន្ស៊ាំនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនៅកម្ពុជា ដែលត្រូវបានសម្ពោធឲ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការកាលពីព្រឹកថ្ងៃចន្ទនេះបង្ហាញថា បញ្ហាប្រឈមនៅក្នុងការលើកកម្ពស់ការបន្សាំនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនៅកម្ពុជារួមមាន ការសម្រេចចិត្តរបស់អាជ្ញាធរនៅមានកម្រិត កង្វះប្រតិបត្តិការដោយស្វ័យភាព កង្វះគណនេយ្យភាព និងការទទួលខុសត្រូវមានកម្រិតទាប។
របាយការណ៍ដែលធ្វើការសិក្សាលើការបន្ស៊ាំខ្លួនរបស់កសិករកម្ពុជាស្ថិតក្នុងឃុំពីរនៃខេត្តតាកែវនិងព្រៃវែង បន្ថែមថា ការជួយឧបត្ថមទុនក្នុងការតយល់ដឹងលើការបន្ស៊ាំខ្លួនទៅនឹងការប្រែប្រួលធាតុអាកាសនៅសម្រាប់កសិករខ្មែរមានត្រឹម ៣០ភាគរយតែប៉ុណ្ណោះ ខណៈអាជ្ញាធរឃុំមិនមានលទ្ធភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការបង្កើតសកម្មភាពនានាដើម្បីបញ្ជ្រៀបការយល់ដឹងដល់ប្រជាកសិករនៅតាមភូមិ។
របាយការណ៍ដដែល ដែលបានចូលរួមស្រាវជ្រាវដោយអង្គការបរិស្ថានមួយចំនួនបានសរសេរសង្ខេបយ៉ាងដូច្នេះ៖
«សកម្មភាពនានាសម្រាប់ការបន្ស៊ាំទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងកម្មវីធីវិនិយោគឃុំ-សង្កាត់ ប៉ុន្តែសកម្មភាពទាំងនេះមានតិចតួចបំផុត ដោយសារតែខ្វះខាតថវិការឧបត្ថម្ភ និងការផ្តួចផ្តើមនៅតាមមូលដ្ឋាន។ ក្រុមប្រឹក្សាឃុំមិនអាចបង្កើតចំណូលផ្ទាល់ខ្លួនបាននោះទេ និងការអនុវត្តកម្មវិធីវិនិយោគឃុំ-សង្កាត់ ត្រូវការថវិកាពីរដ្ឋាភិបាល និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនានា»។
យោងទៅតាមធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) កម្ពុជាបានខាតបង់អស់ ១,៥ ពាន់លានដុល្លារ ដែលមានប្រហែល ១០ភាគរយនៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបដោយសារផលវិបាកនៃបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទទួលស្គាល់ពេញលេញពីផលប៉ះពាល់ពីបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ និងបានចាត់ទុកបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុជាអាទិភាពចម្បងមួយនៅក្នុងផែនការអភិវឌ្ឍយុទ្ធសាស្រ្តជាតិឆ្នាំ ២០១៤-២០១៨ និងនៅក្នុងផែនការយុទ្ធសាស្រ្តផ្នែកបម្រែបម្រួល អាកាសធាតុកម្ពុជាឆ្នាំ ២០១៤-២០២៣។
លោក តឹក វណ្ណារ៉ា នាយកប្រតិបត្តិវេទិកានៃអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលស្តីពីកម្ពុជាដែលបានចូលរួមក្នុងការសិក្សានិងផ្សព្វផ្សាយរបាយការណ៍នេះបានបញ្ជាក់ថា កង្វះខាតមូលនិធិនៅតែជាឧបសគ្គលើកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហគមន៍មូលដ្ឋាននៅក្នុងការបន្ស៊ាំទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។
ដើម្បីឲ្យកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍ថ្នាក់ក្រោមជាតិលើបញ្ហាបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុបោះជំហានទៅមុខនេះ លោក តឹក វណ្ណារ៉ា បានស្នើឲ្យមានការប្រើប្រាស់ធនធានឲ្យត្រូវគោលដៅ។ លោកបាននិយាយថា៖
«ចំណុចដែលត្រូវបន្តទៀតគឺធ្វើដូចម្តេច ដើម្បីឲ្យធនធានរវាងថ្នាក់ស្រុក ថ្នាក់ខេត្ត ថ្នាក់ជាតិហ្នឹងមានលក្ខណៈបន្ស៊ីគ្នា ហើយលំហូរទៅដល់ថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដែលតាមលទ្ធភាពអាចធ្វើទៅបានទាំងការចូលរួមរបស់ធនធានពីរាជរដ្ឋាភិបាល ធនធានពីដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ ធនធានពីសង្គមស៊ីវិលនិងធនធានពីប្រជាពលរដ្ឋខ្លួនឯង»។
ទាក់ទិននឹងចំណេះដឹងរបស់ពលរដ្ឋនៅតាមមូលដ្ឋានពាក់ព័ន្ធនឹងការបន្ស៊ាំទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុលោក តឹក វណ្ណារ៉ា ក៏បានទទួលស្គាល់ផងដែរថា ចំណេះដឹងរបស់ពលរដ្ឋនៅតាមមូលដ្ឋាននៅមានកម្រិតទាបនៅឡើយ ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងការអនុវត្តជាក់ស្តែង។ អាស្រ័យហេតុនេះ លោកបានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលនិងដៃគូពាក់ព័ន្ធជួយជំរុញបន្ថែមទៀតលើផ្នែកលើកកម្ពស់សមត្ថភាព និងវិធីសាស្រ្តនៅក្នុងបន្ស៊ាំទៅនឹងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ។
របាយការណ៍ស្តីពីការវាយតម្លៃពីការបន្ស៊ាំនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដែលបានធ្វើឡើងនៅឃុំចំនួនពីរនៅខេត្តតាកែវ និងខេត្តព្រៃវែង បានលើកឡើងថា កម្ពុជាជាប្រទេសដែលងាយរងគ្រោះបំផុតពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងគ្រោះធម្មជាតិ ដោយសារតែសមត្ថភាពបន្ស៊ាំទាបនិងភាពមានកម្រិតនៅក្នុងការអនុវត្តផែនការអភិវឌ្ឍន៍។
លោកស្រី ឈឿន សុឌី ប្រធានសហគមន៍ព្រៃឈើចង្រ្កានរយនៅស្រុកវ៉ារិន ខេត្តសៀមរាប បាននិយាយថា បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុបានជះឥទ្ធិពលទៅលើប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសហគមន៍របស់លោកស្រី។
លោកស្រីបាននិយាយថា៖
«ពាក់ព័ន្ធនឹងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ ការកើតគ្រោះមហន្តរាយគឺ ពាក់ព័ន្ធនឹងអាយុជីវិតរបស់ពួកគាត់។ បំផ្លាញកសិកម្មដូចថាទឹកជំនន់ហូរច្រើនបំផ្លាញកសិកម្មរបស់ពួកគាត់។ ហើយវាឆ្លងជំងឺ វីរុស ជាច្រើន»។
លោកស្រី សុឌី ក៏បានលើកឡើងផងដែរថា ក្នុងតំណែងជាប្រធានសហគមន៍ លោកស្រីបានចូលរួមជាមួយអាជ្ញាធរ និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងការអប់រំប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងសហគមន៍នៅក្នុងការបន្ស៊ាំទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ ប៉ុន្តែលោកស្រីបានបន្តថា កិច្ចការងារនៅក្នុងការអប់រំនេះនៅមានកម្រិតនៅឡើយ ដោយសារតែថវិកាស្តួចស្តើង។
លោកស្រី Johanna Palmberg អ្នកតំណាងស្ថានទូតស៊ុយអែតប្រចាំកម្ពុជា បានសង្កត់ធ្ងន់ពីសារៈសំខាន់នៃការយល់ដឹងពីសំណាក់ពលរដ្ឋថា្នក់មូលដ្ឋាននិងថ្នាក់ជាតិអំពីបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុនិងវិធីសាស្រ្តនៅក្នុងការបន្ស៊ាំខ្លួន។
លោកស្រីបាននិយាយជាភាសាអង់គ្លេសនិងត្រូវបានប្រែសម្រួលក្នុងន័យដើមថា៖
«មានតម្រូវការនៃការយល់ដឹងនៅថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់មូលដ្ឋាន ពីការដែលការប្រែប្រួលអាកាសធាតុបានប៉ះពាល់ទៅដល់មនុស្សគ្រប់គ្នានិងការដែលមនុស្សគ្រប់គ្នាធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ទៅលើបរិស្ថាន។ ការណ៍នេះបានក្លាយជាអ្វីដែលសំខាន់នៅពេលរៀបចំផែនការស្តីពីការប្រើប្រាស់ធនធាន និងការធានាថា ការប្រើប្រាស់ធនធាននឹងមានលក្ខណៈរួមបញ្ចូលសម្រាប់មនុស្សគ្រប់គ្នា»។
លោក Clemens Beckers អនុព័ន្ធ-គ្រប់គ្រងផ្នែកធនធានធម្មជាតិនិងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ប្រតិភូនៃសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជាបានលើកថា សហភាពអឺរ៉ុបនឹងបន្តជួយជ្រោមជ្រែងរដ្ឋាភិបាល និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងការឆ្លើយតបនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១០ ដែលរួមមានជំនួយផ្នែកថវិកា និងបច្ចេកទេស ដែលនៅមានកម្រិតនាពេលបច្ចុប្បន្ន។
លោក Clemens បានបន្តថាត្រូវមានការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងបន្ថែមនៅក្នុងចំណោមពលរដ្ឋមូលដ្ឋាន នៅក្នុងការជួយជំរុញដល់កិច្ចការងារបន្ស៊ាំទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ហើយសហភាពអឺរ៉ុបនឹងបម្រុងទុនចំនួន៦លានអឺរ៉ូទៀត ដើម្បីជួយដល់កម្មវិធីរបស់សម្ព័ន្ធភាពប្រែប្រួលអាកាសធាតុកម្ពុជា។
លោកបាននិយាយថា៖
«ខ្ញុំគិតថា អ្វីដែលត្រូវលើកកម្ពស់នៅដំណាក់កាលដំបូង គឺ ការយល់ដឹងពីអ្វីទៅជា ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ ដូច្នេះ ខ្ញុំគិតថាវាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ពលរដ្ឋទូទៅនៅក្នុងការយល់ដឹងឲ្យបានប្រសើរជាងមុនពីអ្វីទៅជាបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ និងប្រៀបធៀបពីស្ថានភាពបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ ដែលកម្ពុជាកំពុងប្រឈមមុខដូចជា ទឹកជំនន់ និងកម្រិតភ្លៀងធ្លាក់»។
ស្របពេលដែលកម្ពុជាបានចូលរួមសហការជាមួយដៃគូផ្សេងៗនៅក្នុងការចាត់វិធានការផ្សេងៗលើបញ្ហាបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ ការប្រើប្រាស់ធនធានប្រកបដោយតម្លាភាព និងប្រសិទ្ធភាពពីសំណាក់ភាគីពាក់ព័ន្ធនៅតែជាកត្តាចម្បងមួយ ដែលត្រូវការការជំរុញ និងការជជែកវែកញែកបន្ថែមទៀត៕
