ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងស្រុកដែលតាមឃ្លាំមើលដំណើរការបោះឆ្នោតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះបានរកឃើញនីតិវិធីចុះឈ្មោះ និងពិនិត្យបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតតាមបែបទំនើបដោយចំណាយទឹកប្រាក់ប្រមាណ១៧លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។ ប្រព័ន្ធថ្មីនេះអាចធានាបាននូវសុក្រិត្យភាពនៃបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតប្រមាណ៩៨%។
នៅក្នុងសិក្ខាសាលាមួយដែលរៀបចំឡើងដោយអង្គការសង្គមស៊ីវិល មានការចូលរួមពីមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងមន្ត្រីនៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បានបង្ហាញថា បញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីគឺត្រូវបានបង្កើតឡើងតាមរយៈប្រព័ន្ធទំនើបសម្រាប់បម្រើការចុះឈ្មោះ និងការពិនិត្យបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតដែលអាចមានលទ្ធភាពប្រើប្រាស់តាមមូលដ្ឋានជាមួយនឹងឧបករណ៍បច្ចេកទេសទំនើប និងអាចជឿទុកចិត្តបានកម្រិតខ្ពស់។
ចំណុចសំខាន់នៃប្រព័ន្ធចុះឈ្មោះថ្មីនេះគឺធានាថា គ្មានឈ្មោះស្ទួននិងគ្មានកំហុសនៃការបញ្ជូនទិន្នន័យរបស់អ្នកបោះឆ្នោតទេ។ ការចុះឈ្មោះត្រូវធ្វើឡើងតាមប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រដោយមានបញ្ចូលស្នាមមេដៃ និងរូបថតរបស់អ្នកបោះឆ្នោត។ ផលិតប័ណ្ណបោះឆ្នោតជំនួសឲ្យការប្រើប្រាស់ឯកសារផ្សេងៗពិសេសលិខិតសម្គាល់សម្រាប់បោះឆ្នោត ដែលត្រូវយកមកប្រើដើម្បីបានចូលបោះឆ្នោត។ នេះបើតាមបទបង្ហាញនៅក្នុងសិក្ខាសាលា។
លោក គុល បញ្ញា នាយកប្រតិបត្តិនៃគណៈកម្មាធិការរៀបចំការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជាដែលហៅកាត់ថាខុមហ្វ្រែល បានបញ្ជាក់ថា នីតិវិធីចុះឈ្មោះតាមបែបប្រព័ន្ធថ្មីនេះមិនមែនទៅកែលំអរបញ្ជីឈ្មោះបច្ចុប្បន្ននេះទេគឺត្រូវធ្វើថ្មីតែម្តង តែយើងនៅប្រើប្រាស់បញ្ជីបច្ចុប្បន្នជាមូលដ្ឋានដែរ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា បញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីមិនមែនត្រឹមតែជួយឲ្យការបោះឆ្នោតបានត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ប៉ុណ្ណោះទេ។ តែវាថែមទាំងជួយដល់សិទ្ធិអ្នកបោះឆ្នោតថែមទៀត ពីព្រោះថា បញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតមិនត្រឹមត្រូវអាចធ្វើឲ្យបាត់បង់ដល់សិទ្ធិអ្នកបោះឆ្នោត។
លោកនិយាយថា៖ «ពីព្រោះប្រព័ន្ធចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីនេះគឺបច្ចេកវិជ្ជាសមត្ថភាពឈរលើនៅក្នុងមូលដ្ឋាននៅក្នុងប្រទេសយើង មិនទៅយកពីក្រុមហ៊ុនប្រទេសខាងក្រៅណាយកមកដាក់ទេ ហើយតម្លៃក៏យើងគិតថា មិនជាថ្លៃទេ ហើយដែលអាចគ.ជ.ប.ថ្មី ហើយធនធាន យើងមាន រដ្ឋាភិបាលយើងមានអាចដំណើរការគ្រប់គ្រងបញ្ហាប្រព័ន្ធចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីបាន»។
បញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតបច្ចុប្បន្ននេះត្រូវបានក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលរកឃើញថា មានឈ្មោះស្ទួនប្រមាណ៤០ម៉ឺននាក់ និងមានជាង១៧ភាគរយដែលមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីគឺឈ្មោះខុស ដែលមិនអាចបោះឆ្នោតបាន និងបានលុបឈ្មោះចេញពីបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោត ប្រមាណជាង១លាន២សែននាក់។
លោកគល់ បញ្ញាបញ្ជាក់បន្ថែមថា៖ «ប្រព័ន្ធបច្ចុប្បន្ននេះមានបញ្ហាដែលវាធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ទៅលើសិទ្ធិអ្នកបោះឆ្នោតផង ទៅលើសុចរិតភាពនៃកិច្ចការងារបោះឆ្នោតផង»។
លោកហ៊ឺ រ៉ុង ប្រធាននាយកដ្ឋានប្រតិបត្តិការនៃគ.ជ.ប. ដែលបានចូលរួមសិក្ខាសាលា មានប្រសាសន៍ថា ការចូលរួមពីភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ដើម្បីកែទម្រង់ការបោះឆ្នោតជាការល្អមួយ។ ក៏ប៉ុន្តែគ.ជ.ប.នៅរង់ចាំមើលថា គណៈកម្មការចម្រុះរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានឯកភាពគ្នានឹងរៀបចំច្បាប់យ៉ាងណា? ហើយគ.ជ.ប.នឹងអនុវត្តទៅតាមច្បាប់ និងសិក្សាផ្នែកបច្ចេកទេសមើលថា យើងអាចអនុវត្តបានដល់កម្រិតណា។
លោកនិយាយថា៖ «សំខាន់ថា ច្បាប់តម្រូវឲ្យគ.ជ.ប.ចុះឈ្មោះថ្មីឡើងវិញឬមួយក៏ត្រូវចុះឈ្មោះថ្មី ដោយធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពទៅលើបញ្ជីចាស់។ បើសិនជាតម្រូវថា ឲ្យចុះឈ្មោះថ្មីឡើងវិញ យើងនឹងរៀបចំបច្ចេកទេសតាមការចុះឈ្មោះថ្មីឡើងវិញ តែប្រសិនបើឧបមាធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពទៅលើបញ្ជីចាស់នោះ យើងរៀបចំទៅតាមហ្នឹង»។
លោកគួយ ប៊ុនរឿន មន្ត្រីរៀបចំកិច្ចការបោះឆ្នោតមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មានប្រសាសន៍ថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹងនូវប្រព័ន្ធចុះឈ្មោះទំនើបនេះ។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «មូលហេតុ ដោយសារយើងបំបាត់ ទប់ស្កាត់នូវមនុស្សដែលមិនមានសិទ្ធិក្នុងការចុះឈ្មោះ បានមកចុះឈ្មោះ ទីពីរបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរអាចចុះឈ្មោះបានគ្រប់គ្នា។ហើយនេះអាចផ្តល់ឱកាសមួយ ដល់ថ្ងៃបោះឆ្នោត គាត់បានសិទ្ធិក្នុងការបោះឆ្នោតតែម្តង»។
គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បើទោះបីជាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកំពុងដំណើរការនីតិវិធីកំណែទម្រង់គ.ជ.ប.ថ្មីក៏ដោយ ក៏គ.ជ.ប.បានដំណើរការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតថ្មីបានជិត១៨ម៉ឺននាក់៕
