លោកស្រី អោង សាន ស៊ូគ្យី មេដឹកនាំលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់ប្រទេសភូមា គឺជាស្ត្រីម្នាក់ ដែលបានលះបង់យ៉ាងធំធេង ដើម្បីនាំយកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមកឲ្យប្រទេសលោកស្រីវិញ។
លោកស្រី អោង សាន ស៊ូគ្យី គឺជាកូនស្រីរបស់លោក អោង សាន មេដឹកនាំទាមទារឯករាជ្យរបស់ភូមា ដែលត្រូវបានធ្វើឃាត នៅពេលលោកស្រីនៅក្មេង។ ប៉ុន្តែ លោកស្រី បានចំណាយពេលភាគច្រើនរស់នៅឯបរទេស ហើយទោះជាឪពុកធ្លាប់មានប្រវត្តិល្បីល្បាញ ជាអ្នកនយោបាយក៏ដោយ ក៏លោកស្រីមិនចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយភូមារហូតដល់ឆ្នាំ១៩៨៨ នៅពេលដែលការតវ៉ាគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបានកើតឡើងទូទាំងប្រទេស។
មេដឹកនាំលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមានវ័យ៦៥ឆ្នាំរូបនេះ បានដឹកនាំគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឆ្ពោះទៅរកជោគជ័យនៅក្នុងការបោះឆ្នោត កាលពីឆ្នាំ១៩៩០។ ប៉ុន្តែ ក្រុមយោធា ដែលបានគ្រប់គ្រងអស់រយៈពេល៥ទសវត្សរ៍កន្លងមកហើយ មិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលនេះទេ ហើយឃុំឃាំងលោកស្រី លោក អោង សាន ស៊ូគ្យី អស់រយៈពេល២០ឆ្នាំ។
លោក ធីទីណាន ពុងស៊ូឌីរ៉ាក់ (Thitinan Pongsudhirak) ជានាយកវិទ្យាស្ថានសិក្សាពីសន្តិសុខ និងអន្តរជាតិ នៅសាកលវិទ្យាល័យជូឡាលុងកននៃប្រទេសថៃ មានប្រសាសន៍ថា៖
«លោកស្រី អោង សាន ស៊ូគ្យី ជានិមិត្តរួបគួរជាទីគោរព។ លោកស្រី បានទទួលពានរង្វាន់ណូបែលសនិ្តភាព។ លោកស្រីបានទទួលរងគ្រោះយ៉ាងច្រើន។ គណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរបស់អ្នកស្រីបានឈ្នះការបោះឆ្នោតកាលពីលើកមុន។ ពួកគេបានឈ្នះការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ១៩៩០។ ដូច្នេះ ពួកគេត្រូវបានប្លន់អស់រយៈពេល២០ឆ្នាំមកហើយ។ នេះជាការដណ្តើមអំណាចជាប្រព័ន្ធ អស់រយៈពេលពីរទសវត្សរ៍»។
លោកស្រី អោង សាន ស៊ូគ្យី បានទទួលពានរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពនៅឆ្នាំ១៩៩១ សម្រាប់កិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់លោកស្រី ក្នុងការនាំយកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទៅកាន់ភូមា។ លោកស្រី ត្រូវបានដោះលែងពីការឃុំឃាំងក្នុងផ្ទះ កាលពីឆ្នាំ២០០២ ហើយហ្វូងមនុស្សយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ បានប្រមូលផ្តុំគ្នានៅទូទាំងប្រទេស ដើម្បីស្តាប់លោកស្រីមានប្រសាសន៍។ ប៉ុន្តែ មួយឆ្នាំក្រោយមក រដ្ឋាភិបាលបានឃុំខ្លួនលោកស្រីវិញ បន្ទាប់ក្រុមគាំទ្ររបបយោធា បានវាយប្រហារទៅលើក្បួនរថយន្តរបស់លោកស្រី។
រដ្ឋាភិបាលបានអះអាងថា ការឃុំឃាំងក្នុងផ្ទះ គឺដើម្បីការពារលោកស្រីតែប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែក្រោយមករដ្ឋាភិបាល បានពន្យារការឃុំខ្លួនលោកស្រី បន្ទាប់ពីកាត់លោកស្រី អោង សាន ស៊ូគ្យី ឲ្យមានទោសពីបទរំលោភលើលក្ខខ័ណ្ឌនៃការឃុំឃាំងក្នុងផ្ទះ ក្រោយពីបុរសអាមេរិកម្នាក់ បានហែលទឹកកាត់បឹងមួយសំដៅទៅផ្ទះរបស់លោកស្រី។
លោកធីទីណាន មានប្រសាសន៍ថា ឧត្តមសេនីយ៍កំពុងកាន់អំណាចទាំងឡាយ បានប្រើប្រាស់អំណាចគ្រប់យ៉ាងធ្វើអ្វីៗ ដើម្បីរំខាន បំភិតបំភ័យ បង្ខិតបង្ខំ និងផាត់ចោលលោកស្រី អោង សាន ស៊ូគ្យី។
ក្រុមអ្នកគាំទ្រលោកស្រីរាប់ម៉ឺននាក់ ដែលពិពណ៌នាលោកស្រីយ៉ាងសាមញ្ញថាជា «សុភាពនារី» ត្រូវបានឃុំឃាំងពីបទប្រឆាំងទៅនឹងរបបយោធា។
ប៉ុន្តែ ទោះបីជាមានការឃុំឃាំងនេះក៏ដោយ និងរយៈពេលច្រើនឆ្នាំនៃការកាត់ផ្តាច់ពីពិភពខាងក្រៅ លោកធីទីណាន បានថ្លែងទៀតថា លោកស្រី អោង សាន ស៊ូគ្យី នៅតែជានិមិត្តរូបដ៏មានឥទ្ធិពល សម្រាប់ក្រុមអ្នកតស៊ូមតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅភូមា។ លោក ធីទីណានឲ្យដឹងទៀតថា៖
«ជាការពិតណាស់ លោកស្រីធ្វើជានិមិត្តរូប និងគំរូនៃសេចក្តីសង្ឃឹម និងក្តីស្រម៉ៃជាច្រើនរបស់ប្រជាពលរដ្ឋភូមា។ ហើយលោកស្រីទទួលបានកិត្តិយសនេះ ក្នុង២ទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ តាមរយៈការឈឺចាប់ ឧត្តមគតិគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ យុទ្ធនាការ និងការបង្ហាញពីសុឆន្ទៈផ្ទាល់ខ្លួនលោកស្រី ដោយបានលះបង់គ្រួសារ និងសុខភាពរបស់លោកស្រី ជាដើម»។
លោកស្រី អោង សាន ស៊ូគ្យី បានសិក្សានៅសកលវិទ្យាល័យអ៊ុកហ្វឺដ (Oxford), បានរៀបការជាមួយលោក ម៉ៃឃល អារីស (Michael Aris) អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវជាតិអង់គ្លេស, ហើយមានកូនប្រុសពីរនាក់។
នៅពេលស្វាមីរបស់លោកស្រីនៅឯប្រទេសអង់គ្លេស ធ្លាក់ខ្លួនឈឺដោយសារជម្ងឺមហារីក លោកស្រីបានជ្រើសរើសមិនទៅសួរសុខទុក្ខលោកទេ ដោយសារភ័យខ្លាចថា គេមិនឲ្យលោកស្រីចូលក្នុងប្រទេសភូមាវិញ។ យោធាមិនផ្តល់ទិដ្ឋាការឲ្យស្វាមីរបស់លោកស្រីទៅសួរសុខទុក្ខលោកស្រីទេ។
ស្វាមីលោកស្រីបានទទួលមរណភាពកាលពីឆ្នាំ១៩៩៩ បន្ទាប់ពីមិនបានជួបភរិយាអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ៕
ប្រែសម្រួលដោយ លី សុខឃាង
