ប្រទេសស៊ែបបានប្រកាសពីការចាប់ខ្លួនជនសង្ស័យលើបទឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាមដែលត្រូវបានតាមរកចាប់ខ្លួនបំផុតនៅទ្វីបអឺរ៉ុប កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ សប្តាហ៍មុននៅចំថ្ងៃដែលប្រមុខគោលនយោបាយការបរទេសរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ស្ថិតនៅក្នុងទីក្រុងបេលហ្គ្រាដ (Belgrade) ដើម្បីពិភាក្សាអំពីការស្នើសុំរបស់ប្រទេសនេះចូលទៅក្នុងក្រុមរបស់តំបន់។ ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍ ថ្លែងថា ការចាប់ខ្លួនឧត្តមសេនីយ៍យោធាបូស្នៀស៊ែប ឈ្មោះ រ៉ាតកូ ម្លាឌីក នឹងជួយជម្រះការព្រួយបារម្ភរបស់អន្តរជាតិអំពីប្រទេសស៊ែប និងគាំទ្រដំណើរការផ្សះផ្សារបស់ខ្លួន។
ក្រុមអ្នកកាសែតនៅឯសន្និសីទសារព័ត៌មាន ដែលលោកប្រធានាធិបតីស៊ែប បូរីស ថាឌីក (Boris Tadic) បានប្រកាសព័ត៌មានពីការចាប់ខ្លួននេះ បានចោទសួរអំពីពេលវេលានៃការប្រកាសនេះ ដែលជាការស្នើឡើងថា ការប្រកាសនេះ ប្រហែលជាមិនមែនជារឿងចៃដន្យទេ ដែលត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងអំឡុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រមុខគោលនយោបាយការបរទេសរបស់សហភាពអឺរ៉ុប លោកស្រី ខាធឺរីន អាស្តុន (Catherine Ashton) ទេ។ លោក ថាឌីក បានច្រានចោលការស្នើឡើងនោះថា រដ្ឋាភិបាលគួរតែអាចសម្រេចបានលឿនជាងនេះបន្តិច។
«យើងមិនកំពុងធ្វើការគណនាថាតើនៅពេលណា និងត្រូវធ្វើដូចម្តេចដើម្បីចេញសេចក្តីប្រកាសនោះទេ។ យើងកំពុងធ្វើកិច្ចការនេះ ដោយសារយើងពិតជាជឿថា កិច្ចការនេះស្របទៅតាមច្បាប់របស់យើង។ នេះគឺដោយសារតែពលរដ្ឋរបស់យើង គឺជនជាតិស៊ែប។ នេះគឺដោយសារតែសេចក្តីថ្លៃថ្នូរខាងសីលធម៌សម្រាប់ប្រទេសយើង និងពលរដ្ឋយើង។ ប៉ុន្តែនេះជាកិច្ចការសំខាន់យ៉ាងខ្លាំងខាងការផ្សះផ្សា រវាងប្រជាពលរដ្ឋដែលកំពុងរស់នៅក្នុងតំបន់អតីតប្រទេសយូហ្គោស្លាវី ដែលស្ថិតនៅទ្វីបអឺរ៉ុបភាគអាគ្នេយ៍នេះ»។
ប្រទេសស៊ែបស្ថិតនៅក្រោមការដាក់សម្ពាធយ៉ាងខ្លាំងក្លា ដើម្បីចាប់ខ្លួន លោក ម្លាឌីក។ កាលពីសប្តាហ៍មុន រដ្ឋអាជ្ញាកំពូលនៅតុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិសម្រាប់អតីតប្រទេសយូហ្គោស្លាវី (International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia) បានព្រមានថា វិធីសាស្ត្រដ៏ម៉ឺងម៉ាត់ច្រើនថែមទៀត មានភាពចាំបាច់ក្នុងការស្វែងរក លោក ម្លាឌីក។ ហើយ សហភាពអឺរ៉ុប បានភ្ជាប់សមាជិកភាពរបស់ប្រទេសស៊ែប ទៅនឹងការឃុំខ្លួនមេដឹកនាំយោធា ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទរៀបចំប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ទៅលើបុរស និងក្មេងប្រុសកាន់សាសនាអ៊ីស្លាមចំនួនជិត៨ពាន់នាក់ នៅស្រិបប្រ៊ីនីតសា (Srebrenica) ដែលជាទីក្រុងបូស្នៀតូចមួយនៅតាមបណ្តោយព្រំដែនរបស់ស៊ែប។
ការសម្លាប់រង្គាលក្នុងឆ្នាំ១៩៩៥ មានសភាពធ្ងន់ធ្ងរបំផុតនៅអឺរ៉ុប ចាប់តាំងពីការកាប់សម្លាប់ជនជាតិជ្វីបដោយពួកណាហ្សី (Nazi) ក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរ។
លោក រ៉េហ្វីក ហូដហ្សីក (Refik Hodzic) នៃមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិសម្រាប់យុត្តិធម៌អន្តរកាល (International Center for Transitional Justice) នៅក្នុងទីក្រុងញ៉ូវយ៉ក មានប្រសាសន៍ថា សម្ពាធនេះ ហាក់ដូចជាមានប្រសិទ្ធភាពដែរ។
«ខ្ញុំមិនគិតថា យើងនឹងឃើញការចាប់ខ្លួនលោក រ៉ាតកូ ម្លាឌីក នោះទេ ប្រសិនបើមិនមានសម្ពាធ»។
តុលាការអន្តរជាតិនៅទីក្រុងឡាអេ ក្នុងប្រទេសហូឡង់ បានចោទប្រកាន់ លោក ម្លាឌីក កាលពីឆ្នាំ១៩៩៥ ពីបទសម្លាប់រង្គាលនៅស្រិបប្រ៊ីនីតសា និងអំពើឃោរឃៅ ដែលប្រព្រឹត្តនៅក្នុងអំឡុងពេលឡោមព័ទ្ធទីក្រុងរបស់បូស្នៀ ឈ្មោះ សារ៉ាជីវ៉ូ (Sarajevo)។ លោក ហូដហ្សីក និយាយថា រដ្ឋអាជ្ញា មិនគ្រាន់តែកំពុងស្វែងរកភស្តុតាង ដែលភ្ជាប់ លោក ម្លាឌីក ទៅនឹងបទឧក្រិដ្ឋកម្មទាំងនោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងស្វែងរកព័ត៌មានស្តីពីថាតើ ឧត្តមសេនីយ៍រូបនេះ អាចគេចចេញពីការចាប់ខ្លួនអស់រយៈពេលដ៏យូរបែបនេះ យ៉ាងដូចម្តេចទៀតផង។
«មានការចោទប្រកាន់ផ្សេងៗគ្នាពីសំណាក់តុលាការនៅទីក្រុងឡាអេ និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងតំបន់ ដែលថាគាត់បានទទួលការការពារក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំនោះ ពីសំណាក់ក្រុមយោធាស៊ែប និងស្ថាប័នរដ្ឋ។ ហើយ អង្គហេតុដែលបានលាតត្រដាងឲ្យដឹងនោះគឺថា មនុស្សទាំងឡាយនៅក្នុងសហគមន៍ ដែលគាត់បានរស់នៅ ហើយគាត់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន បាននិយាយថា យើងមិនដែលកត់សម្គាល់ឃើញមានអ្វីចម្លែកទេ ប៉ុន្តែឃើញមានវត្តមានក្រុមប៉ូលីសកាន់តែច្រើនឡើងៗ នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែ និងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ»។
លោកប្រធានាធិបតីស៊ែប មានប្រសាសន៍ថានឹងមានការស៊ើបអង្កេតថាតើ លោក ម្លាឌីក បានរស់នៅដោយសេរីអស់រយៈពេល១៥ឆ្នាំយ៉ាងដូចម្តេច។ បញ្ហានេះ បានប៉ះពាល់ទៅលើភាពបែកខ្ញែកគ្នាយ៉ាងជ្រាលជ្រៅនៅស៊ែប អំពីថាតើ លោក ម្លាឌីក គួរត្រូវបានកាត់ទោសដែរឬទេ។
ការស្ទាបស្ទង់មតិ ដែលត្រូវបានធ្វើឡើងសម្រាប់ក្រុមប្រឹក្សាជាតិសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបតិ្តការ (National Council for Cooperation) របស់រដ្ឋាភិបាល ជាមួយតុលាការទីក្រុងឡាអេ នៅក្នុងខែនេះ បាននិយាយថា ៧៨ភាគរយនៃអ្នកដែលត្រូវបានស្ទាបស្ទង់មតិ នឹងមិនរាយការណ៍អំពី លោក ម្លាឌីក ទៅឲ្យអាជ្ញាធរឡើយ។
«បាទ ជនជាតិស៊ែបជាច្រើន ពិតជាបានចាត់ទុក លោក រ៉ាតកូ ម្លាឌីក ថាដូចជាវីរៈបុរស»។
លោក ជេម ឃើលីនសេ (James Ker-Lindsay) ជាអ្នកជំនាញមួយរូប នៅឯវិទ្យាស្ថានអឺរ៉ុប នៅសាលាសេដ្ឋកិច្ច និង វិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ ទីក្រុងឡុងដ៍(London School of Economics and Political Science)បានមានប្រសាន៍ថា៖
«ពួកគេបានក្រឡេកទៅមើលហេតុការណ៍ ដែលបានកើតឡើងនៅបូស្នៀ ហើយជាជាងចាត់ទុករូបគាត់ថាជាមេដឹកនាំយោធា ដែលប្រព្រឹត្តអំពើឈ្លានពាន ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ ចាត់ទុករូបគាត់ ថាជាអ្នកជួយការពារប្រជាពលរដ្ឋបូស្នៀស៊ែបទៅវិញ។ ដូច្នេះ ក្នុងន័យនេះគឺថា មានការគាំទ្រដ៏អាថ៌កំបាំងមួយចំនួនចំពោះរូបគាត់»។
ប៉ុន្តែ លោកនិយាយថា ជនជាតិស៊ែបមានការខ្វែងគំនិតគ្នា ដោយសារតែថា ពួកគេយល់ឃើញថា អនាគតប្រទេសរបស់ពួកគេ ត្រូវតែជាផ្នែកមួយរបស់ទ្វីបអឺរ៉ុប។
«នេះមិនមែនជាការនិយាយអំពីការបំភ្លេចចំពោះអ្វីដែលបានកើតឡើងនៅបូស្នៀ ឬតំបន់បាល់កង់ភាគខាងលិចទាំងអស់ កាលពីទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០នោះទេ។ ប៉ុន្តែនេះជាការនិយាយអំពីការទទួលស្គាល់ថា ប្រទេសស៊ែប ត្រូវជម្រះចោលឲ្យអស់សម្រាប់រឿងរ៉ាវនេះ ប៉ះប៉ូវមកវិញ និងធ្វើដំណើរទៅមុខ។ ហើយប្រជាពលរដ្ឋយល់ថា លោក ម្លាឌីក ពិតជាបុគ្គលដ៏សំខាន់ខ្លាំង នៅក្នុងដំណើការនោះ»។
សាច់ញាតិជនរងគ្រោះនៅស្រិបប្រ៊ីនីតសា បានស្វាគមន៍ព័ត៌មានអំពីការចាប់ខ្លួន លោក ម្លាឌីក ប៉ុន្តែបានរក្សានូវការសំចៃមាត់ខ្លះ។
លោកស្រី ខាដា ហូទិក (Kada Hotic) ជាសមាជិកមួយរូបក្នុងសមាគមមាតានៅស្រិបប៊្រីនីតសា។
លោកស្រី ចោទប្រកាន់ប្រទេសស៊ែប ពីបទលាក់ទុក លោក ម្លាឌីក ដោយចេតនា ដែលលោកស្រីពិពណ៌នា លោក ម្លាឌីក ថាជា«សត្វចម្លែក»។ លោកស្រី ហូទិក ថ្លែងថា បើទោះជាឧត្តមសេនីយ៍រូបនេះ កំពុងត្រូវបានប្រគល់ជូនទៅកាន់តុលាការ លោកស្រីព្រួយបារម្ភថា ការកាត់ទោសលើរូបគាត់ នឹងបញ្ចប់ទៅដោយគ្មានសាលដីការ ដូចធ្លាប់បានកើតឡើងនៅក្នុងករណីលោក ស្លូបូដាន មីឡូសេវិក។ អតីតប្រធានាធិបតីយូហ្គោស្លាវីរូបនេះ បានស្លាប់នៅក្នុងបន្ទប់មន្ទីរឃុំឃាំង កាលពីឆ្នាំ២០០៦ មុនពេលដែលការកាត់ទោសលើបទឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម បានបញ្ចប់។
លោក រ៉ាដូវ៉ាន ការ៉ាហ្សីក (Radovan Karadzic) មេដឹកនាំនយោបាយបូស្នៀស៊ែបក្នុងអំឡុងពេលសង្គ្រាម កំពុងត្រូវបានកាត់ទោសនៅតុលាការទីក្រុងឡាអេ នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
ការធ្វើបត្យាប័នលោក ម្លាឌីក ទៅកាន់តុលាការអន្តរជាតិ អាចត្រូវការពេលរហូតដល់មួយសប្តាហ៍។ សូម្បីតែបន្ទាប់ពីគាត់នៅទីនោះក៏ដោយ លោក ហូដហ្សីក ថ្លែងថា រដ្ឋាភិបាលស៊ែប ត្រូវតែប្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋថា រដ្ឋាភិបាលបានបញ្ជូនលោក ម្លាឌីក ទៅកាន់ពន្ធនាគារ ដោយសារតែ គាត់បានប្រព្រឹត្តអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ គឺមិនគ្រាន់តែដោយសារតែ វាជាការណ៍ល្អសម្រាប់មុខមាត់របស់ប្រទេសប៉ុណ្ណោះទេ។
ខណៈពេលដែលដំណើការផ្ទៃក្នុងរបស់ស៊ែបស្តីពីការផ្សះផ្សា នៅមិនទាន់ជាក់លាក់នៅឡើយ ទំនាក់ទំនងជាមួយខាងក្រៅរបស់ប្រទេសនេះ ក៏មិនទាន់ច្បាស់លាស់ដែរ។ ជនរត់គេចខ្លួនស៊ែបចុងក្រោយម្នាក់ទៀត ត្រូវតុលាការ នៅឯទីក្រុងឡាអេ តាមរកចាប់ខ្លួន។ សហភាពអឺរ៉ុប មិនទាន់និយាយនៅឡើយទេ ថាតើទីក្រុងបេលហ្គ្រាដ ក៏ត្រូវចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំនយោបាយ ឈ្មោះ ហ្គូរ៉ាន ហាដហ្សីក (Goran Hadizc) ដើម្បីចូលរួមក្នុងក្រុមនោះដែរឬទេ ឬក៏ថាតើឧក្រិដ្ឋជនសង្គ្រាមដែលជាប់សង្ស័យចំនួនបីនាក់ក្នុងចំណោមបួននាក់ មានភាពល្មមគ្រប់គ្រាន់ដែរឬទេ៕
ប្រែសម្រួលដោយ លី សុខឃាង
