សាលាឧទ្ធរណ៍ខេត្តត្បូងឃ្មុំ កាលពីថ្ងៃពុធ បានបដិសេធសាលក្រមមួយរបស់សាលាដំបូងខេត្តរតនគិរី ដែលបានផ្តន្ទាទោសលោក ឆន ផល្លា សកម្មជនព្រៃឈើម្នាក់ក្នុងខេត្តរតនគិរី ដាក់ពន្ធនាគារចំនួន ៥ ឆ្នាំ ទាក់ទងនឹងការកាប់គាស់រុករានឆ្ការព្រៃ តាមច្បាប់ព្រៃឈើ។
ដោយសារលោក ឆន ផល្លា នៅជាប់បណ្តឹងមួយទៀត ដែលត្រូវបានកាត់ទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគារ ៦ ឆ្នាំ កាលពីសប្តាហ៍មុន សកម្មជនបរិស្ថានរូបនោះត្រូវបន្តជាប់ពន្ធនាគារ និងរង់ចាំនីតិវិធីប្តឹងទាស់បន្តទៀត។
លោក សំ ទិត្យសីហា មេធាវីការពារក្តីឱ្យលោក ឆន ផល្លា ប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ថា លោក ឆន ផល្លា មិនមានដីទៅដល់ ៦០ ហិកតា ដូចការចោទប្រកាន់ ហើយសាលាឧទ្ធរណ៍រកមិនឃើញដីដែលលោក ឆន ផល្លា មានពិតប្រាកដនៅទីណាឡើយ។
លោកមេធាវីបន្ថែមថា សាលាដំបូងខេត្តរតនគិរីបានហៅលោក ឆន ផល្លា ទៅជំនុំជម្រះការចោទប្រកាន់មួយទៀត កាលពីថ្ងៃទី ៧ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២២ ហើយតុលាការប្រកាសសាលក្រមភ្លាមៗ ដោយសម្រេចផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេល ៦ ឆ្នាំ។ លោកមេធាវីអះអាងថា លោកនឹងប្តឹងឧទ្ធរណ៍ក្នុងករណីនេះ។ សំណុំរឿងដែលលោក ឆន ផល្លា នៅជាប់បណ្តឹងនៅតុលាការនៅឡើយ គឺទាក់ទងនឹងការចោទប្រកាន់ពីបទ «ផ្តើមគំនិត» តាមក្រមព្រហ្មទណ្ឌ និងកាប់គាស់រុករានដុតឆ្ការ ហ៊ុំព័ទ្ធដីព្រៃធ្វើកម្មសិទ្ធិនៃច្បាប់ការពារតំបន់ធនធានធម្មជាតិ។
លោកមេធាវីសង្ឃឹមថា សាលាឧទ្ធរណ៍នឹងផ្តល់យុត្តិធម៌ពិតប្រាកដដល់លោក ឆន ផល្លា ដែលលោកថាជាអ្នកការពារព្រៃឈើ ដោយ «លះបង់ទាំងកម្លាំងកាយកម្លាំងចិត្ត» ដើម្បីការពារព្រៃឈើសម្រាប់ជនជាតិដើមភាគតិច។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ដូច្នេះខ្ញុំស្នើសុំទៅសាលាឧទ្ធរណ៍ផ្តល់យុត្តិធម៌ឱ្យគាត់ ហើយនិងឱ្យគាត់បានរួចផុតពីការចោទប្រកាន់ ដូចសំណុំរឿងទីមួយនេះដែរ»។
មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាបានចាត់ទុកថា ការផ្តន្ទាទោសលោក ឆន ផល្លា ជាចេតនាបំបាក់ស្មារតីរបស់សកម្មជនការពារព្រៃឈើ ដែលហ៊ានតតាំងនឹងបុគ្គលប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រៃឈើ។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា អ្នកនាំពាក្យរបស់សមាគមអាដហុក ថ្លែងថា ការសម្រេចរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ត្បូងឃ្មុំបង្ហាញភាពយុត្តិធម៌សម្រាប់លោក ឆន ផល្លា។ លោកបន្ថែមថា គួរមានការស្រាវជ្រាវអំពីការចាប់ខ្លួន និងចោទប្រកាន់លើលោក ឆន ផល្លា តាំងពីដើមមក ដើម្បីបញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើសកម្មជនបរិស្ថាន។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «អញ្ចឹងការស្រាវជ្រាវហ្នឹងគួរតែធ្វើឡើង ហើយបើសិនជារកឃើញថាវិធានការទាំងឡាយទៅលើលោក ឆន ផល្លា ដែលធ្វើឱ្យគាត់មានការភ័យខ្លាច ធ្វើឱ្យគាត់រងការជាប់ឃុំ ជាប់ពន្ធនាគារ ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្សេងៗទៅលើសកម្មជនការពារព្រៃឈើផ្សេងទៀតនេះ គប្បីមានការចាត់វិធានការទៅលើមន្ត្រីសមត្ថកិច្ចមូលដ្ឋានទាំងអស់ហ្នឹង ដើម្បីឱ្យពួកគេបញ្ឈប់នូវសកម្មភាពទាំងឡាយ ដែលធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើសកម្មជនព្រៃឈើ»។
ចំណែកអ្នកស្រី ខាំ សាលុង ភរិយារបស់លោក ឆន ផល្លា បានចាត់ទុកការចោទប្រកាន់នេះ ក៏ដូចការឃុំខ្លួនស្វាមីរបស់អ្នកស្រីថា មិនត្រឹមត្រូវ និងអយុត្តិធម៌ ខណៈអំពាវនាវឱ្យមានអន្តរាគមន៍ពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ឱ្យដោះលែងលោក ឆន ផល្លា ឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។
មុននឹងការបដិសេធរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ ក្រុមប្រេសិតរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (អ.ស.ប) ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស៥រូប ក្នុងនោះមានលោក វិទិត ម៉ុនតារបន(Vitit Muntarbhorn) អ្នករាយការណ៍ពិសេស អ.ស.ប ស្តីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា បានចោទសួររដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអំពីការចាប់ខ្លួន ចោទប្រកាន់ និងកាត់ទោសសកម្មជនការពារបរិស្ថានក្នុងខេត្តរតនគិរី គឺលោក ឆន ផល្លា ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ ២០២១។
អ្នករាយការណ៍ពិសេសទាំង ៥ រូប បានស្នើសុំឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាផ្តល់ព័ត៌មានពេញលេញទៅលើអង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់ដែលនាំឱ្យមានការឃុំខ្លួនលោក ឆន ផល្លា ពន្យល់ពីហេតុផលនៃការឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ន ផ្តល់ព័ត៌មានអំពីស្ថានភាពសុខភាព និងលក្ខខណ្ឌសន្តិសុខរបស់លោក ផល្លា ក្នុងមណ្ឌលឃុំឃាំង និងផ្តល់ព័ត៌មានអំពីលទ្ធផលនៃការស៊ើបអង្កេតទៅលើការវាយប្រហាររូបលោក កាលពីថ្ងៃទី ៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២០ ជាដើម។
ប៉ុន្តែភាគីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានឆ្លើយតបថា សកម្មភាពរបស់លោក ឆន ផល្លា បានបំពានសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងប៉ះពាល់ដល់ធនធានធម្មជាតិ ដូចមានចែងនៅក្នុងច្បាប់របស់កម្ពុជា ដែលត្រូវផ្តន្ទាទោស។
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានបញ្ជាក់ថា លោក ឆន ផល្លា មាន «ចេតនាអាក្រក់» ដែលបានកាប់ព្រៃឈើ ដុត និងឈូសឆាយដីព្រៃសម្រាប់ការកាន់កាប់ផ្ទាល់ខ្លួនក្នុងភូមិសមុទ្រក្រោម ឃុំសេដា ស្រុកលំផាត់ ខេត្តរតនគិរី។ ពួកគេបញ្ជាក់ថា លោក ផល្លា បានប្តឹងផ្តល់ប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋាន ដោយយកជាលេសការពារបរិស្ថាន និងធម្មជាតិ ប៉ុន្តែតាមពិតសម្រាប់ប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។
បើតាមហ្វេសប៊ុករបស់អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ទោះបីជាប្រឈមមុខនឹងអំពើហិង្សា និងការរើសអើងក៏ដោយ ក៏លោក ឆន ផល្លា នៅតែបន្តតស៊ូមតិដើម្បីសិទ្ធិដីធ្លីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច និងការការពារព្រៃឈើនៅក្នុងខេត្តរតនគិរី និងខេត្តមណ្ឌលគិរី។
ព័ត៌មាននៅលើហ្វេសប៊ុកឱ្យដឹងទៀតថា លោកបានចំណាយពេលជាង ១០ ឆ្នាំក្នុងការចងក្រងឯកសារពាក់ព័ន្ធនឹងការបំផ្លាញបរិស្ថាន និងដាក់ពាក្យបណ្តឹងប្រឆាំងនឹងអាជ្ញាធរដែលខកខានមិនបានបំពេញកាតព្វកិច្ចការពារដីធ្លី ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២១ មក លោកត្រូវបានកាត់ទោសឱ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល ៥ ឆ្នាំ ក្រោមច្បាប់ស្តីពីព្រៃឈើ បន្ទាប់ពីលោកបដិសេធក្នុងការដកពាក្យបណ្តឹងប្រឆាំងមន្ត្រីចំនួន ៧ រូប៕
