អ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ច អាជីវករ អ្នកតាមដានផ្នែកនយោបាយ និងអ្នកនយោបាយមួយចំនួន បានអះអាងថា ស្ថានភាពនយោបាយក្នុងប្រទេសកម្ពុជានាអំឡុងពេលនេះបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចក្នុងប្រទេសមួយនេះ។
រយៈពេលប្រមាណជា២ខែកន្លងមកនេះ ប្រធានគណបក្សចំនួន៣ត្រូវបានចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងនោះរួមមាន លោក ញ៉ឹក ប៊ុនឆៃ ប្រធានគណបក្សខ្មែររួបរួមជាតិ ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី៣សីហា ពាក់ព័ន្ធនឹងបទសមគំនិតផលិតគ្រឿងញឿននៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ កាលពីអំឡុងឆ្នាំ២០០៧ លោក សួន សេរីរដ្ឋា ប្រធានគណបក្សអំណាចខ្មែរ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី១៣ សីហា បន្ទាប់ពីលោកបានសរសេរក្នុងអត្ថន័យរិះគន់ការដាក់ពង្រាយកងទ័ពនៅតំបន់ព្រំដែនកម្ពុជា-ឡាវ។ ហើយចុងក្រោយបំផុត លោក កឹម សុខា ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីពាក់កណ្តាលអាធ្រាត្រឈានចូលថ្ងៃទី៣ខែកញ្ញា ពីបទក្បត់ជាតិ។
លោក សូ ចន្ថា សាស្រ្តាចារ្យផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ បានមានប្រសាសន៍ថា នៅក្នុងអំឡុងពេលនេះ នយោបាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរជាងរាល់ឆ្នាំបោះឆ្នោតកន្លងមក ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យមានការប៉ះពាល់ទៅដល់សេដ្ឋកិច្ចក្នុងប្រទេស ដូចជា ការវិនិយោគទុន វិស័យទេសចរណ៍ និងអាចឈានទៅដល់ការផ្អាកការនាំផលិតផលចេញពីប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ បើសិនស្ថានភាពនយោបាយនៅតែមានភាពអាប់អួរបែបនេះ។
លោកបានបញ្ជាក់ថា បើសិនស្ថានភាពនយោបាយនៅតែបន្តអូសបន្លាយកាន់តែយូរ នោះផលប៉ះពាល់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចកាន់តែមានទំហំធំ។
«ចាប់ពីពេលបច្ចុប្បន្នរហូតទៅដល់ការបោះឆ្នោត ស្ថានភាពនយោបាយប្រហែលទំនងជាមិនត្រជាក់នោះទេ ហើយកំដៅនយោបាយបន្តកើតមានច្រើនជាងនេះទៅទៀត។ អីចឹងស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចក៏ដូចគ្នាដែរ ខ្ញុំគិតថា អាចក្រោយការបោះឆ្នោត ជាពិសេស នៅពេលដែលមានរដ្ឋាភិបាលថ្មីកើតឡើង នៅពេលនោះស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចអាចមានភាពនឹងនរឡើងវិញ»។
កាលពីយប់ថ្ងៃទីអង្គារ វិទ្យុអាស៊ីសេរីបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍និយាយអំពីការបិទការិយាល័យរបស់ខ្លួនក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះបានបង្ហាញពីភាពសោកស្តាយ ព្រោះត្រូវបង្ខំចិត្តបិទការិយាល័យមួយរយៈ។
ជាមួយគ្នានេះដែរ កាលពីចុងខែសីហា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានសម្រេចបញ្ឈប់សកម្មភាពរបស់វិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យហៅកាត់ថា NDI។ វិទ្យាស្ថាននេះបានធ្វើកិច្ចការជាច្រើន ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងក្រុមអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងគណបក្សនយោបាយដើម្បីពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
ក្រៅពីនេះនៅចុងខែសីហាឆ្នាំ២០១៧ អាជ្ញាធរកម្ពុជាបានសម្រេចបិទហ្រ្វេកង់ស៍ផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានរបស់វិទ្យុចំនួន៣២ នៅក្នុងខេត្ត និងរាជធានី។ នេះបើយោងទៅតាមការបង្ហាញរបស់អង្គការលីកាដូ។ វិទ្យុជាង១០ត្រូវផ្អាកការផ្សាយកម្មវិធីរបស់វិទ្យុអាស៊ីសេរី និង VOA ។ បន្ទាប់មកកាសែត The Cambodia Daily ក៏បានបិទការផ្សាយរបស់ខ្លួនផងដែរ ដោយសារមានបញ្ហាចម្រូងចម្រាសផ្នែកពន្ធដារ។
លោក William A. Heidt ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជា បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយនៅក្នុងសន្និសីទព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃអង្គារថា មួយជំហានម្តងៗ ព្រឹត្តិការណ៍ទាំងនេះកំពុងធ្វើឲ្យប្រទេសកម្ពុជាឯកោពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ក្នុងពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាត្រូវការជំនួយគាំទ្រពីអន្តរជាតិ ដើម្បីលើកកម្ពស់សេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនឲ្យឡើងមួយកម្រិតទៀត ហើយប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសជិតខាងនៅក្នុងសមាគមអាស៊ាន។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះបានបញ្ជាក់ថា សម្តីប្រឆាំងអាមេរិកបានធ្វើឲ្យជនជាតិអាមេរិក និងអ្នកទេសចរលោកខាងលិចជាច្រើនមានអារម្មណ៍លែងកក់ក្តៅជាងមុន ពេលធ្វើដំណើរមកកម្ពុជា នាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ឆ្នាំនេះអ្នកទេសចរទាំងនោះអាចទៅចាយលុយនៅប្រទេសវៀតណាម និងប្រទេសថៃ ជាជាងនៅប្រទេសកម្ពុជា។
ជាមួយគ្នានេះដែរ លោក សោម សៀងឡុង ម្ចាស់ហាងពិភពម៉ូដ ដែលលក់គ្រឿងអលង្ការកាឡៃ និង សម្លៀកបំពាក់ នៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ បានឲ្យដឹងថា មុខរបររបស់លោកបានថយចុះច្រើន បើធៀបទៅឆ្នាំកន្លងមក។
លោកគិតថា ការថមថយនៃការលក់នេះអាចបណ្តាលមកពីស្ថានភាពនយោបាយនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
«បើគិតពីមុខរបរខ្ញុំ ធម្មតារាល់ឆ្នាំ នៅក្នុងពេលតែមួយ ដូចថ្ងៃហ្នឹងអីចឹង មានភ្ញៀវគាត់បុកមកច្រើនមែនទែន។ តែឆ្នាំនេះ ទាំងបងថ្លៃខ្ញុំអីហ្នឹង ២ ឬ ៣ថ្ងៃនេះ គាត់រអ៊ូថា គាត់លក់អត់ដូចឆ្នាំមុន ហើយការលក់របស់ខ្ញុំហ្នឹងវាថយជាងពាក់កណ្តាល ដោយសារស្ថានភាពនយោបាយផង ហើយកៀកពេលបោះឆ្នោតផង។ យើងបារម្ភសឹងអីហ្នឹង ចេះតែតាមដាននយោបាយ បន់ឲ្យតែវាល្អ។ ហ៊ានធ្វើនេះ ហ៊ានធ្វើនោះ ហ៊ានវិនិយោគនេះ ហ៊ានវិនិយោគនោះថែមអីចឹងទៅ តែដល់អីចឹង អង្គុយមើលសិនហើយ»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិកប្រចាំនៅកម្ពុជាក៏បានឲ្យដឹងបន្ថែមដែរថា នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ក្រុមហ៊ុនអាមេរិក និងលោកខាងលិចក៏មានអារម្មណ៍លែងកក់ក្តៅជាងមុនផងដែរ ហើយក្រុមហ៊ុនកាន់តែតិចថែមទៀតនឹងមកវិនិយោគនៅកម្ពុជា។ អ្នកធ្វើការបរិចា្ចគមនុស្សធម៌អាមេរិក ដែលជាក្រុមធំជាងគេ និងមានទ្រព្យច្រើនជាងគេនៅក្នុងពិភពលោក ក៏លែងមានអារម្មណ៍គិតថា ខ្លួនគេត្រូវបានទទួលស្វាគមន៍ដែរ។
ជុំវិញស្ថានភាពនយោបាយក្នុងប្រទេសបែបនេះ លោក ង៉ែត ជូ ទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចនៃក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងអភិវឌ្ឍន៍ បានឲ្យដឹងដែរថា មួយរយៈនេះ អ្នកវិនិយោគមួយចំនួនកំពុងតាមដានស្ថានភាពនយោបាយមុន ពេលពួកគេសម្រេចចិត្តធ្វើការវិនិយោគ។
ក៏ប៉ុន្តែលោក ង៉ែត ជូមានសុទិដិ្ឋនិយមថា ស្ថានភាពនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចនឹងមានភាពល្អប្រសើរឡើងវិញ។
«មិនសូវជាមានក្រុមហ៊ុនថ្មីចាប់ផ្តើមអាជីវកម្ម ...បានប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយអ្នកវិនិយោគមួយចំនួនគាត់ហាក់បីដូចជារង់ចាំមើលស្ថានភាពឲ្យវាធូរស្រាលឡើងវិញសិន ទើបធ្វើការសម្រេចចិត្ត។ ប៉ុន្តែស្ថានភាពឆ្នាំនេះ វាហាក់បីដូចជាមានភាពតានតឹងច្រើន។ វាមានភាពទំនាក់ទំនងគ្នា គឺសេដ្ឋកិច្ចផ្សារភ្ជាប់នយោបាយ ដូចចិត្តផ្សារភ្ជាប់កាយ។ អីចឹងថ្នាក់ដឹកនាំអ្នកនយោបាយកំពូលៗ លោកយល់រឿងហ្នឹងច្បាស់ហើយ ហើយខ្ញុំជឿជាក់ថា នឹងមានភាពប្រសើរឡើងវិញ»។
សេដ្ឋកិច្ចក្នុងប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានគេដឹងថា ពឹងផ្អែកជាសំខាន់លើវិស័យមួយចំនួន ដូចជាលើវិស័យកាត់ដេរ ទេសចរណ៍ និងវិស័យអចលនទ្រព្យ និងសំណង់ជាដើម ហើយវិស័យទាំងនេះត្រូវបានគេកត់សម្គាស់ឃើញថា អាចនឹងមានផលប៉ះពាល់ ប្រសិនបើស្ថានភាពនយោបាយក្នុងប្រទេសពុំមានស្ថិរភាពនោះ។
លោក សុន ឆ័យ ប្រធានក្រុមតំណាងរាស្រ្តគណបក្សប្រឆាំង បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងដែរថា ស្ថានភាពនយោបាយនាពេលនេះស្ថិតក្នុងការព្រួយបារម្ភ ដែលធ្វើឲ្យអាជីវករ អ្នកវិនិយោគមានការខ្លាចរអានៅក្នុងការប្រកបមុខរបររបស់ខ្លួន និងការបង្កើតមុខរបរថ្មី។
លោកបានឲ្យដឹងបន្ថែមថា សេដ្ឋកិច្ចក្នុងប្រទេសកម្ពុជាអាចកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ប្រសិនបើប្រទេសលោកខាងលិចមានប្រតិកម្មចំពោះស្ថានភាពនយោបាយក្នុងប្រទេសកម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
«យើងឃើញប្រទេសកម្ពុជាយើងទទួលជំនួយដើម្បីទ្រទ្រង់ការអភិវឌ្ឍភាគច្រើនមកពីប្រទេសលោកខាងលិច។ គេផ្តល់ទាំងការនាំទំនិញរបស់យើងចូលទៅដោយយកពន្ធតិច ឬក៏អត់យកពន្ធ។ លើកទឹកចិត្តដល់ការវិនិយោគ ពិសេសផ្នែកសម្លៀកបំពាក់។ បើប្រទេសទាំងនេះមានប្រតិកម្មណាមួយ យើងឃើញសកម្មសេដ្ឋកិច្ចរបស់យើងអាចនឹងមានបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរ។ បញ្ហាសំខាន់បំផុត នៅប្រទេសដែលធានាសន្តិសុខមិនមែនបិទមាត់ប្រជារាស្រ្តមិនឲ្យនិយាយ បិទវិទ្យុមិនឲ្យផ្សាយដូចនោះទេ»។
ឧស្សាហកម្មកាត់ដេរកម្ពុជាបានផ្តល់ការងារជូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាស្រ្តីប្រមាណ៧០០.០០០នាក់។ តាមតួលេខចុងក្រោយរបស់សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា កម្ពុជាបាននាំសម្លៀកបំពាក់ចេញទៅបរទេសមានទឹកប្រាក់ប្រមាណជាង៦ពាន់លានដុលា្លរអាមេរិកនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៦កន្លងទៅ។
ក៏ប៉ុន្តែទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាច បានមានប្រសាសន៍ថា ហេតុការណ៍ទាំងអស់ដែលបានកើតឡើងនាពេលថ្មីៗនេះមិនមានផលប៉ះពាល់អ្វីដល់សេដ្ឋកិច្ចក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះទេ។
«ថា មានគំនាបអីចេះ គំនាបអីចុះពីខាងក្រៅ។ គាត់បំភ័យរឿងផ្ទៃក្នុងធ្វើឲ្យបងប្អូនដែលមិនក្តាប់បានសភាពការណ៍នោះ វាធ្វើឲ្យមានការយល់ច្រឡំ។ អីចឹងទេព្រួយបារម្ភពីការនាំចេញផលិតផលកាត់ដេរពីកម្ពុជាទៅទីផ្សារអាមេរិក ឬមួយក៏ទៅទីផ្សារសហគមន៍អឺរ៉ុបអី។ ខ្ញុំយល់ឃើញថា មិនទាន់ដល់ថ្នាក់ហ្នឹងទេ។ គ្រាន់តែចាប់កឹម សុខាមួយទៅធ្វើបាបកម្មកររាប់ម៉ឺន រាប់សែននាក់ ខ្ញុំយល់ថា អាហ្នឹងជាការគិតយល់ច្រឡំខ្លាំងណាស់»។
បន្ទាប់ពីមានការចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងនៅកម្ពុជាកាលពីដើមខែកញ្ញា សហភាពអឺរ៉ុបបានបញ្ចេញប្រតិកម្មយ៉ាងខ្លាំងៗអំពីការកើនឡើងនៃស្ថានភាពនយោបាយដ៏គ្រោះថ្នាក់នៅកម្ពុជា។ សហភាពអឺរ៉ុបក៏បានឲ្យដឹងដែរថា កាលពីពេលថ្មីៗនេះទង្វើរបស់អាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលក្នុងការប្រឆាំងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល អង្គការសារព័ត៌មាននានា និងការចាប់ខ្លួនមេគណបក្សប្រឆាំងនេះជាការចង្អុលបង្ហាញឲ្យដឹងអំពីការប៉ុងប៉ងរឹតត្បិតលំហលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងសេរីភាពនៃការរាយការណ៍ព័ត៌មាន ការបញ្ចេញមតិ និងការរិះគន់ដោយភាពឯករាជ្យ។
ស្របពេលជាមួយគ្នានេះដែរ សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសអាមេរិក ដែលមានចេញផ្សាយនៅលើគេហទំព័ររបស់ក្រសួងនេះ និងនៅតាមបណ្តាញសង្គម បានបញ្ជាក់ថា ហេតុការណ៍នៃការចាប់ខ្លួន រួមទាំងចំណាត់ការផ្សេងៗទៀតក្នុងពេលថ្មីៗនេះពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលនឹងបង្កមន្ទិលយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរទៅលើការរៀបចំការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិក្នុងឆ្នាំខាងមុខ និងទៅលើលទ្ធផលស្របច្បាប់តាមការបោះឆ្នោតបែបប្រជាធិបតេយ្យ៕
