អ្នកការពារព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់ បានប្រាប់ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋដែលជាតំណាងអ្នកមានជម្លោះដីធ្លីនៅតាមសហគមន៍ជាច្រើននៅទីក្រុងភ្នំពេញ និងតាមបណ្ដាខេត្តមួយចំនួនថាការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់ នៅបន្តកើតមានរៀងរាល់ថ្ងៃ ហើយថាពលរដ្ឋក្រីក្រត្រូវបានក្រុមអ្នកមានលុយ និងមានអំណាចជួលឲ្យកាប់ព្រៃឈើក្នុងតំបន់នោះ។
ថ្លែងក្នុងសិក្ខាសាលាស្ដីពីជម្លោះដីធ្លី និងការអភិវឌ្ឍ រយៈពេលពីរថ្ងៃ ដែលរៀបចំឡើងដោយសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា (CCFC) នៅទីក្រុងភ្នំពេញចាប់ពីថ្ងៃទី២២ ដល់២៣តុលាឆ្នាំ២០១៨ លោក ម៉ិញ នី វ័យ ៥៥ ឆ្នាំ តំណាងក្រុមស្នូលនៃបណ្ដាញអ្នកការពារព្រៃឡង់ មកពីខេត្តកំពង់ធំ មានប្រសាសន៍ថាទំហំដីព្រៃនៃតំបន់ព្រៃឈើឡង់ដែលមានទំហំប្រមាណជាង៦០ម៉ឺនហិកតានៅតំបន់ ព្រៃឡង់នាសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយមដឹកនាំអតីតព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ សម្ដេចព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុ បានថយចុះមកនៅប្រមាណ៤០ម៉ឺន ហិកតានៅសម័យនេះ ដោយសារតែការផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច និងការកាប់បំផ្លាញដែលបានកើតឡើងស្ទើររៀងរាល់ថ្ងៃ។
«ព្រៃឡង់យើងតាំងពីទសវត្សរ៍នៅសម្តេចតាមក វាមានជាង៦០ម៉ឺនហិកតា សព្វថ្ងៃនៅសល់តែ៤០ ជាងហិកតា ៤០ម៉ឺនជាងហិកតាទេ ដោយសារអី ដោយសារថាដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ដែលចែកព្រៃសហគមន៍ ព្រៃឈើជុំវិញ ហើយនិងការកាប់ទន្ទ្រានពីប្រជាពលរដ្ឋផង អ៊ីចឹងយើងឃើញថា ពិបាកមែនទែន តាំងពីច្រើន រហូតដល់តិច»។
សកម្មជនការពារព្រៃឈើរូបនេះ បានបញ្ជាក់ថា ពលរដ្ឋក្រីក្រដែលរស់នៅជុំវិញ តំបន់ព្រៃឡង់ ត្រូវបានក្រុមអ្នកមានលុយ និងមានអំណាច ដូចជាឧកញ៉ាមួយចំនួនជាដើម ជួលឲ្យកាប់ឈើ ដែលការណ៍នេះ ធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋត្រូវគេមើលឃើញថា ជាអ្នកបំផ្លិចបំផ្លាញព្រៃឈើទៅវិញ។
លោក ម៉ិញ នី ថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះ៖
«សព្វថ្ងៃនេះ ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ គឺតាមគេហៅថា ប្រជាពលរដ្ឋដែលក្រីក្រនៅជុំវិញនោះដែរ ប៉ុន្តែប្រជាពលរដ្ឋគាត់ គឺជាការកាប់ហ្នឹងគាត់ដូចថា ដូចជាអ្នកមានអំណាច អ្នកមានលុយថៅកែទេ គេមានលុយ គេខ្ចីដៃ អ៊ីចឹង ការកាប់ឈើគឺធំៗ គឺឈ្មួញធំៗ និងឧកញ៉ាធំៗនោះហើយ អ្នក អ្នកកាប់ឈើ ប៉ុន្តែគេបំប្លែងទៅឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ អ្នកដៃដល់ ព្រោះគេអ្នកមានលុយ។ គេមិនដែលឃើញទៅកាប់ទេ អ្នក ប្រឈមខ្លាំងគឺ អ្នកដែលកាប់ច្រើនប្រជាជននៅទីនោះឯង ដែលប្រឈម»។
តំបន់ព្រៃឡង់ គ្របដណ្ដប់លើខេត្តចំនួនបួនក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺស្ទឹងត្រែង ក្រចេះ កំពង់ធំ និងព្រះវិហារ។ ក្រសួងបរិស្ថាន បានប្រកាសដាក់តំបន់ព្រៃឡង់ ជាតំបន់ព្រៃការពារដែនជម្រកសត្វព្រៃ ក្រោយការតស៊ូមតិជាយូរឆ្នាំរបស់ក្រុមអ្នកការពារព្រៃឈើនៅតំបន់ព្រៃឡង់។ នេះបើតាមការថ្លែងបញ្ជាក់បន្ថែមរបស់លោក ម៉ិញ នី។
លោក ម៉ិញ នី អ្នកការពារព្រៃឈើក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់នៅខេត្តកំពង់ធំ បានកត់សម្គាល់ឃើញថា អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធក្នុងតំបន់ដែលលោករស់នៅ បានបង្កើតឲ្យមានប្រព័ន្ធការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ដែលខាងប្រជាពលរដ្ឋមិនអាចទប់ស្កាត់បាន ហើយថា ក្រុមអាជ្ញាធរមិនបានខ្វល់ខ្វាយពីអន្តរាយនៃសម្បត្តិព្រៃឈើនោះឡើយ គឺពួកគេ មើលឃើញតែលុយមួយមុខគត់ប៉ុណ្ណោះ។
លោកនិយាយថា ក្រុមអ្នកការពារព្រៃឈើ មានការពិបាកក្នុងដើរល្បាតព្រៃផងដែរ ព្រោះអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចតម្រូវឲ្យមានការស្នើសុំតាមច្បាប់ ទើបអាចធ្វើការដើរល្បាតព្រៃបាន។
«អាជ្ញាធរនៅតំបន់ខ្ញុំ គឺស្ទើរគ្រប់ស្ថាប័នរកស៊ី អ៊ីចឹងហើយ គេត្រូវការឲ្យសុំច្បាប់។កាលណាដែលគេ យើងសុំច្បាប់គេ គេនឹងដឹង ប្រាប់ហើយខ្សែបណ្តាញរបស់គេឲ្យចេញពីព្រៃ ប៉ុន្តែយើងខ្ញុំនៅកំពង់ធំ មិនទាន់បានសុំច្បាប់នៅឡើយទេ គ្រាន់តែថា កិច្ចសហការតាមទូរស័ព្ទមាន ប៉ុន្តែនៅតែគេដឹង ទោះបីយើងធ្វើល្បិចកល់ ប្រាប់ខ្លះ មិនប្រាប់ខ្លះ លួចទៅល្ងាចយប់អី ក៏នៅតែមានខ្សែបណ្ដាញរបស់គេ ព្រោះបណ្ដាញកាប់ឈើហ្នឹងគឺ វានៅជិតក្លៀកបណ្ដាញការពារដែរ បាទបណ្ដាញដូចគ្នា»។
តាមអនុក្រឹត្យរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចុះថ្ងៃទី ៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៦ តំបន់ព្រៃឡង់ ត្រូវបានបង្កើតជាដែនជម្រកសត្វព្រៃ «ព្រៃឡង់»។ ដែនជម្រកសត្វព្រៃ «ព្រៃឡង់»នេះ ត្រូវបានដាក់ឲ្យស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន។ ព្រៃឡង់ ជាព្រៃដែលមានទំហំធំជាងគេបំផុតនៅតំបន់ឥណ្ឌូ-ភូមា។ នេះបើយោងតាមសេចក្ដីរាយការណ៍របស់បណ្ដាញព័ត៌មានក្នុងស្រុកមួយដែលស្និទ្ធនឹងរដ្ឋាភិបាល។
លោក អ៊ូច ឡេង អ្នកឃ្លាំមើលការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅកម្ពុជា និងជាប្រធានអង្គការកិច្ចការពិសេសសិទ្ធិមនុស្ស (CHRTF) បានប្រាប់ VOA ថា ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅក្នុងតំបន់ព្រៃឡង់ នៅតែបន្តកើតឡើង ខណៈមានការខ្វែងគំនិតគ្នារវាងម្ចាស់ជំនួយ ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋសហគមន៍នៅតំបន់ព្រៃឡង់ និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការផ្តល់កិច្ចការពារសម្បត្តិព្រៃឈើនៅទីនោះ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«វាសំខាន់គឺម្ចាស់ជំនួយទាំងនោះ អង្គការទាំងនោះ គឺធ្វើជា អធិរាជរៀងៗខ្លួន សុទ្ធតែខ្លាំង សុទ្ធតែអញនិយម សុទ្ធតែមិនឲ្យមាននរណា អ្នកក្រៅចូលមកធ្វើការរំខាន ឬមួយក៏ធ្វើការរារាំង នៅក្នុងគម្រោងការ ឬក៏project របស់ខ្លួនដូចជា ជាពិសេសគឺថា អង្គការDanmission ខ្ញុំនិយាយដោយស្មោះ អង្គការ Danmission ក៏ដូចជាអង្គការ Winrock ពីមុនមក គឺគេមិនទទួលយកគំនិត សហគមន៍ព្រៃឡង់ទេ អំពីការល្បាតព្រៃឈើ។ អ៊ីចឹង Winrock ទាល់តែជិតអស់លុយរលីងហើយ ជិតអស់២០លានដុល្លា ក្នុងរយៈពេលប្រាំឆ្នាំហើយ Winrock ត្រឡប់មកសហការជាមួយព្រៃឡង់ ដើម្បីលាងគម្រោងរបស់ខ្លួន កុំឲ្យពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងអំពើពុករលួយ»។
លោក អ៊ូច ឡេង អះអាងថាទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិក សម្រាប់អភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិហៅកាត់ថា (USAID) ក៏បានផ្ដល់ជំនួយ រួមជាមួយអង្គការដែលលោកបានរៀបរាប់ខាងលើ ដល់ការអភិរក្សតំបន់ព្រៃឡង់ផងដែរ ដោយក្នុងរយៈពេលប្រាំឆ្នាំមានចំនួនប្រមាណ២១លានដុល្លារអាមេរិក។ លោកថា ភាគីពាក់ព័ន្ធមិនទាន់ចេះ ចាត់ចែងប្រើជំនួយនេះ ឲ្យមានប្រសិទ្ធភាព ដើម្បីការពារតំបន់ព្រៃឡង់នោះនៅឡើយទេ។
VOA មិនទាន់អាចសុំការអធិប្បាយពីលោក កែវ អូម៉ាលីស្ស នាយករដ្ឋបាលព្រៃឈើនៃក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ និងលោក នេត្រ ភក្ត្រា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថានបានទេនៅថ្ងៃពុធនេះ។
លោក យ៉ូវ សេងគុណ នាយករដ្ឋបាលសាលាខេត្តកំពង់ធំ មានប្រសាសន៍ថាលោកមិនមានព័ត៌មាន ពាក់ព័ន្ធនឹងការចងក្រងជាប្រព័ន្ធនៃអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ដើម្បីឃុបឃិតជាមួយឈ្មួញ ក្នុងការប្រព្រឹត្តបទល្មើសព្រៃឈើនោះទេ។
«បាទ ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ ខ្ញុំអត់ទាន់បានទទួលព័ត៌មានពីខាងជំនាញដែរបង។ ចាំមើលខ្ញុំនឹងសិក្សាពីបញ្ហានេះ សិនបងណា៎!»។
ប៉ុន្តែ លោកថាក្រុមមន្ត្រីមានសមត្ថកិច្ចខេត្ត កន្លងមកតែងតែបានបង្ក្រាបរាល់ករណីល្មើសព្រៃឈើនេះជាប្រចាំថ្ងៃ។
លោក យ៉ូវ សេងគុណ ថ្លែងបន្ថែមថា៖
«ជារួមការងារដែលបទពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសព្រៃឈើនៅខេត្តកំពង់ធំហ្នឹងគឺ កន្លងមកគឺខាងជំនាញ ឬក៏ដូចជា មន្ទីរដែលអង្គភាពពាក់ព័ន្ធ ដែលនឹងបញ្ហាហ្នឹង គឺគេតែងតែចុះបង្ក្រាប ទប់ស្កាត់ជារឿយៗ ជារៀងរាល់ថ្ងៃតែម្តងបាទ»។
ក្នុងបញ្ហាព្រៃឈើនេះ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងស្រុកចំនួនប្រាំពីរ ក្នុងនោះមានអង្គការកិច្ចការពិសេសសិទ្ធិមនុស្ស (CHRTF) របស់លោក អ៊ូច ឡេង និងសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា ដឹកនាំដោយលោក ថេង សាវឿន បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមមួយ ដោយស្នើឲ្យសហភាពអឺរ៉ុប បញ្ឈប់កិច្ចសហការពាណិជ្ជកម្មទិញឈើចេញពីប្រទេសវៀតណាម ដែលពួកគេអះអាងថាបានចូលមកលួចព្រៃឈើពីកម្ពុជា។ ពួកគេ បានទាមទារឲ្យសហភាពអឺរ៉ុបលើកពេលចុះកិច្ចព្រមព្រៀងដៃគូស្ម័គ្រចិត្ត(VPAs) រហូតទាល់តែមានការកំណត់តួនាទីលើប្រព័ន្ធធានារ៉ាប់រងឈើស្របច្បាប់ (TLAS)នានា ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងVPAsដដែលនេះ។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងប្រាំពីរនេះ បានចោទប្រកាន់ថា ឈ្មួញឈើវៀតណាមកំពុងតែសកម្មក្នុងការបំផ្លាញរចនាសម្ព័ន្ធរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដោយសូកប៉ាន់មន្ត្រីរដ្ឋនៅគ្រប់កម្រិតនៅតាមបណ្ដាខេត្តនានាដើម្បីរកស៊ីឈើដែលមានតម្លៃទាំងនេះ ក្រៅពីក្របខ័ណ្ឌច្បាប់។
ពួកគេថា ការវិវត្តន៍ថ្មីៗនៃការអនុវត្តច្បាប់ព្រៃឈើនៅក្នុងប្រទេសឡាវ បានបង្កើនសម្ពាធរបស់វៀតណាមមកលើព្រៃឈើកម្ពុជាកាន់តែច្រើនថែមទៀតផងដែរ។ ពួកគេអះអាងថា វិសាលភាពនៃការឃុបឃិតរបស់រដ្ឋនៅក្នុងការជួញដូរឈើខុសច្បាប់ បានលេចឡើងជាថ្មីម្ដងទៀតនាឆ្នាំ២០១៧ នៅពេលឈើយ៉ាងតិច៣០០០០០ម៉ែត្រគូប ត្រូវបានលួចពីខេត្តភាគខាងកើតរបស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងរយៈពេល៦ខែ។ ឈើនេះ ត្រូវបាននាំចេញទៅប្រទេសវៀតណាមក្នុងទ្រង់ទ្រាយជាឈើមូល។ ការប្រព្រឹត្តទង្វើបែបនេះ ត្រូវបានប្រកាសថាជាអំពើខុសច្បាប់មួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៦ មកម៉េ្លះ៕
