ការលើកទឹកចិត្តឲ្យយុវជនមានភាពសកម្មក្នុងការសង្កេតដំណើរវិវត្តន៍នៃនយោបាយត្រូវបានធ្វើឡើងនៅក្នុងវេទិកាយុវជនមួយឈ្មោះថា «ការយល់ដឹងពីសកលលោក និងការអភិវឌ្ឍខ្លួនជាពលរដ្ឋសកម្ម» ដែលរៀបចំឡើងដោយអង្គការកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍ធនធានយុវជនក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ដោយមានការចូលរួមពីយុវជនចំនួនប្រមាណជាង៧០០នាក់។
អ្នកស្រី ពុង ឈីវកេក នាយិកាអង្គការលីកាដូ បានលើកឡើងពីបទពិសោធន៍នៃការរស់នៅរបស់អ្នកស្រីក្នុងប្រទេសកាណាដា ដើម្បីជំរុញឲ្យយុវជនកម្ពុជាផ្តើម និងបន្តគិតគូរពីបញ្ហាសង្គម និងនយោបាយក្នុងនាមពលរដ្ឋដែលមានកាតព្វកិច្ចជួយសង្គម ដោយគ្មានការភ័យខ្លាច និងព្រួយបារម្ភ។
លោកស្រី ពុង ឈីវកេក ប្រធានអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ ធ្វើជាវាលគ្មីនក្នុងកម្មវិធី Hello VOA អំពីកេរតំណែលរបស់លោក Nelson Mandela នៅថ្ងៃទិវាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ កាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣។ (រូបថត៖ លឹម សុធី/VOA Khmer)
អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំមើលទៅឃើញថា នៅប្រទេសយើងនៅមានការភ័យខ្លាច ឪពុកម្តាយតែងតែថា 'កូនអើយទៅរៀនទៅ កុំគិតគូររឿងនយោបាយ រឿងនយោបាយទុកឲ្យអ្នកផ្សឹងគេគិតគូរ'។ មិនអញ្ចឹងទេ»។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «នៅខេត្តដែលខ្ញុំនៅហ្នឹង គេមានគណបក្សបី។ អញ្ចឹងគ្រូគេប្រាប់កូនសិស្សថា ឥឡូវគ្នាអ្នកឯងហ្នឹងមាន២០នាក់ ឥឡូវចែកគ្នាជាបីក្រុម រួចអ្នកណាយកគណបក្សណា អ្នកណាធ្វើជាតំណាងឲ្យគណបក្សណា ហើយថ្ងៃហ្នឹងជជែកគ្នាមើល ដូចអ្នកឯងទៅបោះឆ្នោត តើនិយាយអី។ កូនទើប៨ឆ្នាំ អញ្ចឹងទៅដល់ផ្ទះកូនហ្នឹងខំប្រឹងសួរឪពុកម្តាយថា តើគណបក្សណាល្អ ស្អីៗ។ ហើយថ្ងៃដែលគេបង្រៀនកូនសិស្សឲ្យចេះពីរឿងនយោបាយហ្នឹង ម្តាយឪពុកគេ ខ្ញុំអីហ្នឹង គេហៅទៅចូលមើល ហើយម្តាយឪពុកគឺសប្បាយចិត្តណាស់ ឃើញថាកូនចេះ កូនហ្នឹងចាប់ផ្តើមយកចិត្តទុកដាក់ពីរឿងប្រទេសជាតិ»។
រីឯអ្នកស្រី Collete O'Regam នាយិកាអង្គការសកម្មភាពប្រជាជន ដើម្បីការផ្លាស់ប្តូរ (People Action for Change) ដែលបានសង្កេតឃើញថា យុវជនកម្ពុជាចាប់ផ្តើមឈឺឆ្អាលពីវិបត្តិសង្គមក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដូចជាការបាត់បង់ដីធ្លីស្រែចម្ការ និងការបណ្តេញពីលំនៅដ្ឋាន។ អ្នកស្រីបានប្រាប់វីអូអេខេមរភាសាថា អ្នកស្រីចង់ឃើញយុវជនកម្ពុជាចូលរួមកាន់តែសកម្ម និងកាន់តែច្រើនឡើងក្នុងសកម្មភាពសង្គម និងនយោបាយ ពីព្រោះភាពអសកម្មរបស់ពួកគេក្នុងកិច្ចការនយោបាយមិនអាចជួយអ្វីបានឡើយដល់ប្រទេសរបស់ពួកគេ។
អ្នកស្រីនិយាយថា៖ «ខ្ញុំគិតថា នៅគ្រប់ប្រទេស សូម្បីតែនៅក្នុងប្រទេសរបស់ខ្ញុំ មានចំនួនភាគរយច្រើននៃប្រជាជនវ័យក្មេងដែលមិនចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងក្នុងនយោបាយ។ ពួកគេមានអារម្មណ៍ថា គ្មានអ្វីដែលពួកគេអាចធ្វើបានទេ ហើយពេលខ្លះពួកគេត្រូវបានប្រាប់មិនឲ្យចាប់អារម្មណ៍ ឬក៏មិនឲ្យរួមចំណែកពាក់ព័ន្ធក្នុងនយោបាយ។ ចា៎ ច្បាស់ណាស់ថា វាមានចំនួនភាគរយច្រើននៃប្រជាជនវ័យក្មេងដែលមិនចាប់អារម្មណ៍នឹងសកម្មភាពនយោបាយ ហើយខ្ញុំគិតថា មានស្ថានភាពនេះនៅទីនេះ។ ខ្ញុំគិតថា វាមិនជួយអ្វីបានទាំងអស់ នៅពេលដែលប្រជាជនមិនសកម្ម។ ដូច្នេះខ្ញុំគិតថា អ្នករាល់គ្នាត្រូវតែព្យាយាមឲ្យក្លាយជាអ្នកសកម្ម»។
នៅក្នុងវេទិកាយុវជនដដែល យុវជន និងយុវតីកម្ពុជាបានលើកជាសំណួរពាក់ព័ន្ធនឹងការអនុវត្តសិទ្ធិនយោបាយ ការបង្កើត និងការអនុវត្តច្បាប់ ហើយនិងការតស៊ូមតិដែលរមែងត្រូវបានរាំងខ្ទប់ដោយអាជ្ញាធរកម្ពុជា បើទោះបីជាប្រទេសនេះប្រកាន់យកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក៏ដោយ។
យុវជនមួយរូបបានចោទជាសំណួរថា៖ «តើយើងទាមទារដូចម្តេចចំពោះបរិបទនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជារបស់យើង? ពីព្រោះនៅពេលដែលយើងទាមទារ តែងតែមានការបង្ក្រាបរហូត។ វាខុសពីបរិបទនៅកាណាដា។ វាខុសពីបរិបទនៅអឺរ៉ុប ពីព្រោះជាក់ស្តែង ដូចជាពេលយុវជនយើងទាមទារ មានការបង្ក្រាប ដូចជានៅតាមព្រៃឡង់»។
អ្នកស្រី ពុង ឈីវកេក បានឆ្លើយតបថា៖ «យើងទៅរួមគ្នា ទីមួយ សុំធ្វើម៉េចឲ្យបានគ្នាឲ្យច្រើន។ បើយើងទៅម្នាក់ យើងទៅពីរនាក់ គេស្រួលដេញយើងចេញ។ បើទៅមួយរយនាក់ ពីររយនាក់ បីរយនាក់ ហើយទាំងអស់គ្នាអត់មានស្អីទាំងអស់ អត់មានពាក្យសំដីអសុរស និយាយដោយត្រឹមត្រូវ។ ពេលណាមាននគរបាលអី កងរាជអាវុធហត្ថអីមកដេញអីថា យើងចរចាជាមួយគាត់ជាពាក្យគួរសម»។
យុវជនជាច្រើនដែលបានចូលរួមក្នុងវេទិកានេះក៏ចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបញ្ចូលការសិក្សានយោបាយនៅកម្រិតវិទ្យាល័យ ដើម្បីឲ្យយុវជនមានមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃចំណេះដឹងអំពីកិច្ចការនយោបាយ សម្រាប់ធ្វើការវិភាគ តាមដានការសន្យារបស់អ្នកនយោបាយនៅមុន និងក្រោយការបោះឆ្នោត។
ម៉ៅ ចាន់សុវណ្ណី អាយុ១៨ឆ្នាំ និស្សិតសិក្សាមុខជំនាញទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៅឯសាកលវិទ្យាល័យខេមរៈ បានលើកឡើងថា៖ «នៅកម្ពុជា យើង យុវជនភាគតិចដែលចាប់អារម្មណ៍ចំពោះបញ្ហានយោបាយ ហើយខ្ញុំក៏ចង់ឲ្យមានការលើកឡើងពីបញ្ហានយោបាយមកសិក្សាស្វែងយល់ចាប់ពីថ្នាក់វិទ្យាល័យ បើសិនគិតពីបឋមសិក្សាមិនអាចទេ ព្រោះថា យុវជនតូចៗ គាត់នៅពឹងផ្អែកទៅលើឪពុកម្តាយ»។
ណៃ សុភាព អាយុ២០ឆ្នាំ និស្សិតសិក្សាមុខជំនាញគណិតវិជ្ជានៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ បានរៀបរាប់ថា៖ «ធម្មតាគណបក្សមួយៗតែងតែសរសើរខ្លួនឯងហើយ ហើយគណបក្សមួយៗតែងតែចង់ស្វែងរកការគាំទ្រអំពីប្រជាជន។ អញ្ចឹងគេតែងតែថា ខ្លួនឯងល្អហើយ តែអ្វីដែលយើងត្រូវធ្វើ អ្វីដែលយើងគិតថា យើងជឿ មុននឹងយើងជឿគេថា តើគេគឺជាគណបក្សល្អ ឬមិនល្អ យើងត្រូវមើលខ្លួនឯង។ ធ្វើអី្វក៏ដោយគឺយើងត្រូវពិភាក្សា យើងត្រូវសិក្សាខ្លួនឯង។ យើងត្រូវសម្លឹងមើលថា តើគេធ្វើអ្វីដែលគេនិយាយ គឺគេធ្វើអញ្ចឹងមែនអត់ ហើយបើសិនជាគេមិនធ្វើអញ្ចឹង តើយើងគួរធ្វើការទាមទាររបៀបណា?»
លោក រស់ សាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងអប់រំ បានឲ្យដឹងថា មុខវិជ្ជាអប់រំផ្នែកនយោបាយគឺជាមុខវិជ្ជាមិនទាន់ចាំបាច់ ដែលត្រូវដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សាពីបឋមសិក្សាដល់ថ្នាក់វិទ្យាល័យឡើយ ហើយអ្វីដែលចាំបាច់បំផុតនោះគឺការបង្កើនការអប់រំទៅលើមុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្ត្រ ជំនាញផ្សេងៗ និងបច្ចេកវិទ្យា ដើម្បីឲ្យយុវជនកម្ពុជាមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការធ្វើសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចតំបន់អាស៊ាននៅដំណាច់ឆ្នាំ២០១៥នេះ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ក្នុងបរិបទកម្ពុជា ជាពិសេសគឺបរិបទបច្ចុប្បន្ននេះគឺធ្វើយ៉ាងណាឲ្យកម្មវិធីសិក្សារបស់យើងគ្របដណ្តប់ទៅលើ ទីមួយការយល់ដឹងអំពីវិទ្យាសាស្រ្ត គណិតវិជ្ជា បចេ្ចកវិទ្យា អក្សរសាស្រ្ត ហើយនិងភាសាបរទេស ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យដើរទាន់ទៅនឹងចលនានៃសមាហរណកម្មតំបន់ ជាពិសេសអាស៊ានរបស់យើងនៅបំណាច់ឆ្នាំ២០១៥»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ដោយបញ្ហារឿងនយោបាយគឺពាក់ព័ន្ធទៅលើរឿងនេះ គឺមានការផ្សព្វផ្សាយតាមវិទ្យុ តាមទូរទស្សន៍ ហើយក៏មានលើកនៅក្នុងការសិក្សាផ្នែកសង្គមដែរ។ ជារួមគឺថា មូលដ្ឋានបរិបទកម្ពុជា បរិបទសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា បរិបទនៃការអប់រំរបស់យើងគឺការបង្កើនសមត្ថភាពជំនាញដល់យុវជន ជារឿងមួយចាំបាច់បំផុត ចាំបាច់បំផុតដែលយើងត្រូវបំពាក់ ដែលយើងត្រូវបង្រៀន ដែលយើងត្រូវបង្កើនឲ្យច្រើនជាងបញ្ហានយោបាយ»៕