នាយិកាទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីការអភិវឌ្ឍអន្តរជាតិ ហៅកាត់ថា USAID អ្នកស្រី Samantha Power បានបិទបញ្ចប់ទស្សនកិច្ចរយៈពេលពីរថ្ងៃនៅកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃពុធ ដោយបានផ្តល់ការកត់សម្គាល់លើវឌ្ឍនភាពរបស់ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍មួយនេះ ហើយថា ទីភ្នាក់ងារ USAID ចង់ឃើញដៃគូរបស់ខ្លួនមានឯករាជ្យភាពសម្រេចចិត្តដោយខ្លួនឯង ជាជាងការពឹងផ្អែក ក្រោយទទួលបានជំនួយអភិវឌ្ឍប្រទេស។
នៅឯសន្និសីទព័ត៌មានរៀបចំឡើងក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ អ្នកស្រី Power បានថ្លែងថា សហរដ្ឋអាមេរិកបានខិតខំជួយប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងនាមជាដៃគូ តាមរយៈការផ្តល់ឱ្យនូវជំនួយឥតសំណង ដែលនឹងមិនធ្វើឱ្យកម្ពុជាមានបំណុល ក្នុងពេលមានសុខសន្តិភាព។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «សារៈសំខាន់នៃការវិនិយោគដែលយើងធ្វើ គឺពង្រឹងមាគ៌ាឆ្ពោះទៅរកភាពមិនពឹងពាក់គេ ជាជាងការពឹងផ្អែកទោះក្នុងទម្រង់បែបណាក៏ដោយ។ ដូច្នេះ រឿងមួយក្នុងចំណោមរឿងជាច្រើនដែលលេចធ្លោនោះ គឺសម្រាប់ខ្ញុំ ទាក់ទិនគំរូនៃការអភិវឌ្ឍរបស់អាមេរិក គឺថា បើគិតឱ្យសព្វគ្រប់ទៅ គឺយើងផ្តល់ការគាំទ្ររបស់ពួកយើងតាមរយៈជំនួយឥតសំណង»។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «អ្វីដែលយើងមិនចង់បានគឺឱ្យកម្ពុជា ឬប្រជាជនកម្ពុជាជំពាក់បំណុលយើងដោយវិធីណាមួយ នៅពេលដែលមានសន្តិភាព»។
អ្នកស្រីបានប្រៀបធៀបថា ជំនួយឥតសំណងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដែលបានផ្តល់ជូនប្រទេសមួយនឹងមិនធ្វើឱ្យប្រជាជនប្រទេសនោះមានបំណុលទៅថ្ងៃក្រោយទេ បើធៀបនឹងប្រាក់កម្ចីប្រទេសចិនដែលផ្តល់ឱ្យប្រទេសណាមួយ ដែលអាចក្លាយជាបន្ទុកអ្នកជំនាន់ក្រោយរបស់ប្រទេសនោះសងត្រឡប់ទៅវិញ ក្នុងអត្រាការប្រាក់ខ្ពស់។
បើតាមអ្នកស្រី Power គោលដៅរបស់ទីភ្នាក់ងារ USAID គឺធ្វើឱ្យកម្ពុជាបោះជំហានពីប្រទេសពឹងផ្អែកលើជំនួយទៅជាការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម ព្រោះពលរដ្ឋកម្ពុជាជាធនធានមានសមត្ថភាព និងមានភាពធន់នឹងការលំបាកច្រើន ខណៈអត្រាកំណើនសេដ្ឋកិច្ចប្រទេសនេះក៏នៅបន្តកើតឡើង។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «ប៉ុន្តែគោលដៅចុងក្រោយបំផុតគឺធ្វើឱ្យកម្ពុជាជារដ្ឋឯករាជ្យ និងអធិបតេយ្យដើម្បីធ្វើការសម្រេចចិត្តដោយខ្លួនឯងអំពីថា តើត្រូវចាត់ចែងធនធានខ្លួនយ៉ាងដូចម្តេច ក្នុងនោះគឺធនធានមនុស្សដ៏សម្បើមរបស់ខ្លួន»។
អ្នកជំនាញភូមិសាស្ត្រនយោបាយអន្តរជាតិលោក រ៉ូ វណ្ណៈ ប្រាប់វីអូអេថា ជំនួយរបស់អាមេរិកផ្តល់ប្រយោជន៍ច្រើនដល់ប្រជាជនកម្ពុជា ដែលនាំឱ្យប្រជាជនកម្ពុជាមានសមានចិត្តច្រើនលើអាមេរិកជាងការសហការជាមួយចិន។
រូបឯកសារ៖ ពលរដ្ឋគ្រវីទង់ជាតិខ្មែរនិងចិន ខណៈនាវាហ្វឹកហ្វឺន Qijiguang របស់ចិនដែលត្រៀមសំចតនៅកំពង់ផែព្រះសីហនុ នៅខេត្តព្រះសីហនុ កាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៤។
បើតាមអ្នកជំនាញរូបនេះ ឥទ្ធិពលចិនមានច្រើនក្នុងចំណោមវីរជននយោបាយគណបក្សកាន់អំណាច ខណៈឥទ្ធិពលអាមេរិកជ្រួតជ្រាបនៅក្នុងស្រទាប់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា។
លោកថ្លែងថា៖ «ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍របស់សហរដ្ឋអាមេរិកមករដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាពិតជាមានឥទ្ធិពលមកលើសមានចិត្តរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ មានឥទ្ធិពលមកលើមតិសាធារណៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ បើទោះបីជាមិនមានឥទ្ធិពលធំដុំជាមួយអ្នកកាន់អំណាចឬក៏រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលកាន់អំណាចដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាសព្វថ្ងៃធំដុំក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែមានឥទ្ធិពលទៅលើរចនាសម្ព័ន្ធសង្គមប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលខ្ញុំលើកឡើងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសមានចិត្តល្អជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិកជាងចិន»។
ការអត្ថាធិប្បាយរបស់អ្នកស្រីនាយិកា Samantha Power អំពីការខិតខំរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងការជួយឱ្យកម្ពុជាមានម្ចាស់ការខ្លួនឯង និងការអត្ថាធិប្បាយរបស់អ្នកតាមដានភូមិសាស្ត្រនយោបាយអំពីការជឿជាក់របស់អ្នកកាន់អំណាចនៅក្នុងកម្ពុជាលើប្រទេសចិន កើតឡើងស្របពេលដែលឯករាជ្យភាពរបស់កម្ពុជា ត្រូវបានអ្នកនយោបាយជំទាស់មួយចំនួនអះអាងថា ស្ថិតក្រោមការគំរាមកំហែងដោយឥទ្ធិពលរបស់ចិនលើគណបក្សគ្រប់គ្រងប្រទេសនៅកម្ពុជា។
នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍ផ្តាច់មុខជាមួយកាសែត Asia Time អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ដែលបច្ចុប្បន្នជាប្រធានចលនាខ្មែរដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក អះអាងថា ឯករាជ្យភាពរបស់កម្ពុជាស្ថិតក្រោមការគំរាមកំហែងកាន់តែខ្លាំងឡើង ដោយសារការរីកធំនៃអំណាចរបស់ចិន និងឥទ្ធិពលលើគណបក្សគ្រប់គ្រងប្រទេសកម្ពុជាគឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
អ្នកស្រីថ្លែងថា ឥទ្ធិពលចិនបានកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ ព្រោះគេឃើញការកើនឡើងវត្តមានយោធាចិន អំពើឆបោក និងប្រតិបត្តិការជួញដូរមនុស្សចាត់ចែងដោយអង្គការឧក្រិដ្ឋសម្ងាត់ចិន និងការផ្តល់ប្រាក់កម្ចីជាច្រើន តាមគំនិតផ្តួចផ្តើមក្រវ៉ាត់ផ្លូវពាណិជ្ជកម្មចិន (BRI) និងរំហូរចូលនៃការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែរបស់ចិន ក៏ដូចជាក្រុមហ៊ុនសាងសង់របស់ចិន។
អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ ត្រូវបានកាសែត Asia Times ដកស្រង់សម្តីតាមអត្ថន័យដើមថា៖ «ប្រទេសកម្ពុជាជាប់បំណុលប្រមាណ ១១ពាន់លានដុល្លារ ហើយ ៤០ភាគរយនៃបំណុលទាំងនោះគឺខ្ចីពីចិន។ នៅពេលយើងនិយាយអំពី BRI គឺលុយនោះមិនមែនឱ្យមកយើងទទេៗទេ។ វាជាប្រាក់កម្ចី ហើយវាគ្មានលក្ខខណ្ឌឱ្យគោរពនីតិរដ្ឋ ប្រជាធិបតេយ្យ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ និងតុលាការឯករាជ្យនៅកម្ពុជាទេ»។
អ្នកស្រីបានបន្ថែមថា៖ «វាក៏ជាកម្ចីដើម្បីជំរុញការអនុវត្តរបៀបវារៈរបស់ប្រធានាធិបតីចិនលោក ស៊ី ជិនពីង ដើម្បីបានភាពគ្របដណ្តប់មិនថា តែក្នុងប្រទេសមួយ ឬតំបន់មួយទេ ប៉ុន្តែជាការគ្របដណ្តប់ទូទាំងសាកលលោក»។
គិតត្រឹមដំណាច់ឆ្នាំ ២០២៣ បំណុលសាធារណៈក្រៅប្រទេសដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាជំពាក់ដៃគូបរទេសបានកើនឡើងប្រមាណ ១ម៉ឺន ១ពាន់ ១៩០លានដុល្លារអាមេរិក។ ប្រទេសចិនដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តដែកថែបរបស់កម្ពុជា នៅតែជាម្ចាស់បំណុលធំជាងគេនៃបំណុលសាធារណៈក្រៅប្រទេសដែលមានចំនួនសរុបជាង ៤ពាន់លានដុល្លារ ដែលស្មើនឹង ៣៧ភាគរយនៃបំណុលសរុបក្រៅប្រទេស។
ដោយឡែក លោក សេង វណ្ណលី អ្នកតាមដានភូមិសាស្រ្ដនយោបាយថា នៅក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្ដិការរវាងកម្ពុជា និងអាមេរិក កម្ពុជាទទួលបានផលប្រយោជន៍តិចជាងការធ្វើទំនាក់ទំនងជាមួយចិន ព្រោះអាមេរិកធ្វើទំនាក់ទំនងជាមួយកម្ពុជាភាគច្រើនធ្វើការក្នុងការពង្រឹងស្ថាប័នរដ្ឋ នីតិរដ្ឋ អភិបាលកិច្ចល្អ គណនេយ្យភាព តម្លាភាព ដែលធ្វើឱ្យអ្នកនយោបាយខ្មែរទទួលបានប្រយោជន៍តិច ផ្ទុយទៅវិញស្ថាប័នរដ្ឋ និងប្រជាពលរដ្ឋទទួលបានផលប្រយោជន៍ច្រើន។
រូបឯកសារ៖ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិសហរដ្ឋអាមេរិកលោក Lloyd Austin ចាប់ដៃគ្នាជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នៅក្នុងជំនួបមួយ នៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៤។
ក្នុងទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងចិនវិញលោកវណ្ណលីវាយតម្លៃថា អ្នកនយោបាយទទួលបានប្រយោជន៍ច្រើនជាងប្រជាពលរដ្ឋទាំងផ្នែកសង្គម សេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយ។
លោកថ្លែងថា៖ «អ្នកនយោបាយទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងខ្លួនជាមួយនឹងចិន។ វាធ្វើឱ្យអ្នកនយោបាយទាំងអស់ហ្នឹងយកផលប្រយោជន៍ដែលកើតចេញពីទំនាក់ទំនងដ៏ស្អិតល្មួតរវាងខ្លួនហ្នឹងយកទៅដើម្បីពង្រឹងអំណាចបន្ថែម ហើយធ្វើឱ្យស្ថាប័នសាធារណៈខ្សោយ ជាហេតុធ្វើឱ្យខ្លួនឯងបន្តក្ដោបក្ដាប់អំណាចបានយូរវែង ប៉ុន្តែដោយឡែកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងអាមេរិកជាមួយកម្ពុជាហ្នឹងគឺភាគច្រើន ច្រើនតែធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការយល់ដឹងអំពីសិទ្ធិសេរីភាព ធ្វើឱ្យស្ថាប័នមានប្រសិទ្ធភាពធ្វើការដើម្បីផ្ដល់សេវាកម្មសាធារណៈល្អជាងមុន»។
លោកបន្ថែមថា៖ «អាហ្នឹងជាហេតុដែលយើងមើលឃើញថា ទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជា និងអាមេរិកវារាងដើរថយក្រោយ ក៏ប៉ុន្តែអាមេរិកនៅតែមិនបោះបង់កម្ពុជានៅតែជំរុញឱ្យមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបន្ថែមជាពិសេសក្នុងវិស័យអភិបាលកិច្ច នីតិរដ្ឋ គណនេយ្យភាពតម្លាភាពជាពិសេសការធ្វើការផ្ដល់ជំនួយលើវិស័យវិមជ្ឈការនិងវិសហមជ្ឈការ»។
វីអូអេបានព្យាយាមទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយពីអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ប៉ែន បូណា ប៉ុន្តែទាក់ទងមិនទាន់បានទេនៅថ្ងៃសុក្រ។
ក្រៅពីការបង្ហាញការតាំងចិត្តក្នុងការជួយកម្ពុជាឱ្យមានឯករាជ្យភាពលើការប្រើប្រាស់ជម្រើសរបស់ខ្លួន នាយិកាទីភ្នាក់់ងារ USAID អ្នកស្រី Samantha Power ក៏បានប្រកាសផ្តល់ជំនួយជាង ៥០ លានដុល្លារ ដែលបានមកពីគ្រប់វិស័យក្នុងរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិកជូនដល់ប្រទេសកម្ពុជា។
អ្នកស្រីបានផ្តល់ការកត់សម្គាល់ពីការរីកចម្រើនរបស់កម្ពុជាក្នុងរយៈពេល ២ ទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ ដែលប្រជាជនកម្ពុជាបានសម្រេចបាននូវការរីកចម្រើនដ៏គួរឱ្យកត់សម្គាល់ ដើម្បីពង្រឹងសុខភាព ការអប់រំ និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។ អ្នកស្រីឱ្យដឹងទៀតថា ជាង ៣០ ឆ្នាំមកនេះ រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកបានផ្តល់ប្រាក់ជាង ៣ពាន់លានដុល្លារសម្រាប់ជាជំនួយនៅកម្ពុជា៕
រាយការណ៍បន្ថែមដោយលោក អឹប ខេណែត។