ការសម្រេច​របស់​តុលាការ​ថៃ​លើ​ការបាញ់​សម្លាប់​អ្នកថតរូប​កាសែត​អ៊ីតាលី​បញ្ជាក់​អំពី​និទណ្ឌភាព​សម្រាប់​ក្រុម​យោធា

  • Daniel Schearf

ព្រះសង្ឃ​ថៃ​ចូលរួម​បាតុកម្ម​ក្រុម​អាវលឿង​​នៅជិត​វិមាន​រដ្ឋាភិបាល​ ថ្ងៃ២៨ មករា ២០១១។

គ្រួសារ​របស់​អ្នកយក​ព័ត៌មាន​ជនជាតិ​អ៊ីតាលី​ដែល​ត្រូវ​បាន​សម្លាប់​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ការបង្ក្រាប​បាតុកម្ម​ប្រឆាំង​នឹង​រដ្ឋាភិបាល​ក្នុង​ឆ្នាំ២០១០ ​ក្នុង​ប្រទេស​ថៃ បាន​ស្វាគមន៍​ការសម្រេច​របស់​តុលាការ​ដែល​បាន​បន្ទោស​ទៅ​លើ​ក្រុម​យោធា។ ក៏ប៉ុន្តែ​ គ្មាន​នរណា​ម្នាក់ ​ត្រូវ​បាន​ចោទ​ប្រកាន់​ចំពោះ​ការស្លាប់​របស់​លោក ​ឬ​ការស្លាប់​របស់​ពលរដ្ឋ​ជាង​៨០នាក់​ដទៃ​ទៀត ​នោះ​ទេ។

សកម្មជន​សិទ្ធ​មនុស្ស​និយាយ​ថា​ អាជ្ញាធរ​ថៃ ​បន្ត​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ក្រុម​យោធា​អនុវត្ត​ដោយ​មាន​និទណ្ឌភាព។

គ្រួសារ​និង​អ្នកគាំទ្រ​លោក​ Fabio Polenghi ​និយាយ​ថា ​ការសម្រេច​របស់​តុលាការ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ទីក្រុង​បាងកក ​ជា​ជំហាន​វិជ្ជមាន​មួយ ​ក៏ប៉ុន្តែ ​យុត្តិធម៌​នៅ​តែ​នៅ​ឆ្ងាយ​នៅ​ឡើយ។

អ្នកថតរូប​កាសែត​ឯករាជ្យ​ដែល​មាន​វ័យ​៤៨​ឆ្នាំ​រូប​នេះ ​ត្រូវ​បាន​សម្លាប់​ដោយ​គ្រាប់​កាំភ្លើង​បាញ់​ត្រូវ​ខ្នង​លោក​កាលពី​ខែឧសភា ​ឆ្នាំ២០១០ ​គ្រា​ដែល​លោក ​បាន​ថតរូប​ការបង្រ្កាប​របស់​យោធា​ថៃ​ទៅ​លើ​ក្រុម​បាតុករ។

តុលាការ​បាន​ចេញ​ការសម្រេច​កាលពី​ថ្ងៃពុធ ​ទី២៩ ​ខែឧសភា​នេះ​ថា ​គ្រាប់​កាំភ្លើង​ដែល​បាញ់​លោក ​Polenghi ​ត្រូវ​គ្នា​នឹង​គ្រាប់​កាំភ្លើង​ដែល​ប្រើ​ដោយ​យោធា​និង​ទាហាន ដែល​ជា​ក្រុម​តែ​មួយ​គត់​ដែល​ប្រដាប់​ដោយ​អាវុធ​នៅ​ទី​កន្លែង​ដែល​លោក​ Polenghi ត្រូវ​បាន​បាញ់។
ក៏ប៉ុន្តែ ​តុលាការ​នេះ ​មិន​បាន​បន្ត​ការចោទ​ប្រកាន់​ដល់​ទាហាន ​ឬ​មេបញ្ជាការ​ណា​ម្នាក់​ទេ​បើ​ទោះ​ជា ​បាន​កំណត់​អត្តសញ្ញាណ​កង​វរសេនា​តូច ​ដែល​មាន​វត្តមាននៅ​កន្លែង​កើត​ហេតុ​នោះ​ក៏ដោយ។ នៅ​លើក​មុន​នេះ ​តុលាការ​នេះ ​បាន​សម្រេច​ថា ​ការស្លាប់​របស់​មនុស្ស​ទាំង​នោះ ​គឺ​ដោយ​គ្រាប់​កាំភ្លើង​របស់​យោធា ​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​បាតុកម្ម​ ក៏ប៉ុន្តែ ​បាន​ឲ្យ​ដឹង​ថា ​ខ្លួន ​មិន​អាច​កំណត់​បាន​ទេ​ថា ​តើ​អ្នកណា​ជាអ្នក​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​នោះ។

ក្នុង​រយៈពេល​បី​ឆ្នាំ​ចុង​ក្រោយ​នេះ អង្គការ​សិទ្ធិ​មនុស្ស ​បាន​អំពាវនាវ​ឲ្យ​យោធា​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ចំពោះ​អាយុ​ជីវិត​មនុស្ស​ជាង​៩០​នាក់ ​ដែល​បាន​ស្លាប់​នៅ​ក្នុង​ការបង្ក្រាប​ ដែល​អ្នក​ដែល​បាន​បាត់​បង់​ជីវិត​ទាំង​នោះ ​ភាគច្រើន​ជា​ពលរដ្ឋ​ដែល​គ្មាន​អាវុធ។

អ្នកស្រាវជ្រាវ​ជាន់​ខ្ពស់​នៃ​អង្គការ​ឃ្លាំ​មើល​សិទ្ធិ​មនុស្ស​Human Rights Watch​សម្រាប់​ប្រទេស​ថៃ ​លោក ស៊ូណៃ ផាស៊ូក (Sunai Phasuk ) ​និយាយ​ថា ​បរាជ័យ​ក្នុង​ការកាត់ទោស​នរណា​ម្នាក់​នៅ​ក្នុង​កង​យោធា ​ស​បញ្ជាក់​ឲ្យ​ឃើញ​ថា និទណ្ឌភាព​សម្រាប់​កងកម្លាំង​ថៃ​នៅ​តែ​មាន​ជា​បន្ត។
«ហើយ​សម្រាប់​គណបក្ស​នយោបាយ ​ក្រុមអ្នក​នយោបាយ ​និង​សាធារណជន​ថៃ​ទូទៅ​វិញ ​គ្មាន​នរណា​ម្នាក់​ចេញ​មក​ហើយ​និយាយ​យ៉ាង​ខ្លាំង​ថា ​រដ្ឋប្រហារ​យោធា​ជា​សកម្មភាព​មួយ​មិន​អាច​ទទួល​យក​បាន​នោះ​ទេ។ ដូច្នេះ ​ការភ័យ​ខ្លាច​ដែល​ថា ​រដ្ឋ​ប្រហារ​អាច​ធ្វើ​ឲ្យ​រង្គោះ​រង្គើ​ដល់​រដ្ឋាភិបាល​នោះ ​គឺ​បាន​ចាក់​ឫស​យ៉ាង​ជ្រៅ​នៅ​ក្នុង​ការគិតគូរ​អំពី​រឿង​នយោបាយ។ ហេតុ​ដូច្នេះ​ហើយ ​គ្មាន​នរណា​ម្នាក់​ហ៊ាន​ប្រឈម​មុខ​នឹង​យោធា​នោះ​ទេ។ គ្មាន​នរណា​ម្នាក់ ​ហ៊ាន​តាម​ដេញ​ដោល​អំពើ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ ការប្រព្រឹត្ត​មិន​ល្អ​របស់​យោធា​នោះ​ទេ»។​

ប្រទេស​ថៃ​ធ្លាប់​មាន​រដ្ឋ​ប្រហារ​១៨​ដង​ហើយ​ចាប់តាំង​ពី​ក្លាយជា​ប្រទេស​ដែល​មាន​របប​រាជា​និយម​អាស្រ័យ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៣២​មក។ យោធា​ ជា​ស្ថាប័ន​ខ្លាំង​បំផុត​មួយ​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ថៃ ​ហើយ​ជា​ញឹកញាប់​ត្រូវ​បាន​ការពារ​ដោយ​អ្នកនយោបាយ​ដែល​ចង់​បាន​ការគាំទ្រ​ដ៏​មាន​ឥទ្ធិពល​ពី​ពួកគេ។

ទាហាន​ជាច្រើន​នាក់ ​ក៏​ត្រូវ​បាន​សម្លាប់​ផងដែរ​នៅ​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​២ខែ​នៃ​ការងើប​ឡើង​បះបោរ​ប្រឆាំង​នឹង​រដ្ឋាភិបាល​របស់​លោក​អតីត​នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី​Abhisit Vejjajiva។
គ្រាដែល​ក្រុម​បាតុករ​រាប់​ម៉ឺន​នាក់​បាន​ចូល​កាន់កាប់​ភាគ​កណ្តាល​នៃ​ទីក្រុង​បាងកក​ដោយ​សន្តិវិធី ​ដើម្បី​អំពាវនាវ​ឲ្យ​មាន​ការបោះឆ្នោត​ជា​ថ្មី​នោះ ក្នុង​ចំណោម​ពួកគេ​មាន​មនុស្ស​មួយ​ក្រុម​ដែល​មាន​ការហ្វឹកហាត់​យ៉ាង​ល្អ ​ប្រដាប់​ដោយ​អាវុធ ​ស្លៀកពាក់​ពណ៌​ខ្មៅ ​បាន​វាយ​ប្រហារ​ទៅ​លើ​កងកម្លាំង​សន្តិសុខ។

អ្នកថត​វីដេអូ​នៃ​បណ្តាញ​ព័ត៌មាន​Reuters ​ម្នាក់​ត្រូវ​បាន​សម្លាប់ ​ហើយ​អ្នក​យក​ព័ត៌មាន​ពីរ ​បី​អ្នក​ទៀត ​បាន​រង​របួស។ ក៏ប៉ុន្តែ ​គ្រា​ដែល​លោក​អតីត​នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី​ Abhisit ​និង​ឧបនាយក​រដ្ឋមន្រ្តី​របស់​លោក​ ប្រឈមមុខ​នឹង​ការចោទ​ថា​បាន​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​ដោយ​បាន​បញ្ជា​ឲ្យ​បង្ក្រាប​បាតុករ​នោះ ​គ្មាន​ទាហាន ​ឬ​មន្រ្តី​យោធា​ណា​ម្នាក់​ត្រូវ​បាន​ចាប់​ខ្លួន​ទេ។

អ្នកស្រី ​Elizabetta Polenghi ​ជា​ប្អូន​ស្រី​របស់​អ្នកថតរូប​កាសែត​ដែល​ត្រូវ​គេ​សម្លាប់​ បាន​ប្រាប់​អ្នកយក​ព័ត៌មាន​ថា ​អ្នកស្រី​នឹង​បន្ត​ប្រយុទ្ធ​រហូត​ទាល់តែ​មាន​ការទទួល​ខុស​ត្រូវ​ចំពោះ​ការស្លាប់​របស់​បងប្រុស​របស់​អ្នកស្រី។
«វិធានការ​ដ៏​ត្រឹមត្រូវ​គឺ ត្រូវ​មាន​លទ្ធផល​មួយ ​គឺ​លទ្ធផល​ចុងក្រោយ​មួយ​ ការសម្រេច​របស់​តុលាការ ​គឺ​គ្រាន់តែ​ជា​ជំហាន​ដំបូង​ប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះ ​ឥឡូវ​នេះ​ ខ្ញុំ​រំពឹង​ថា ​អ្វី​មួយ​ពិត​ជា​នឹង​កើត​មាន​ឡើង។ ហើយ​ខ្ញុំ​សូម​និយាយ​ម្តង​ទៀត​ថា ​អ្នក​ដែល​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​ចំពោះ​ការសម្លាប់​នេះ ​ពួកគេ​នឹង​ទទួល​ការដាក់ទោស»។

អ្នកស្រី​ Polenghi ​និយាយ​ថា ​សំណើរ​សុំ​លើកលែង​ទោស​មួយ​របស់​រដ្ឋាភិបាល​ សម្រាប់​អ្នកទាំងឡាយ​ណា​ដែល​ពាក់ព័ន្ធ​នៅ​ក្នុង​ការបះបោរ​នោះ ​នឹង​ធ្វើ​ឲ្យ​គ្មាន​យុត្តិធម៌​សម្រាប់​អ្នកទាំងឡាយ​ណា​ដែល​ត្រូវ​បាន​សម្លាប់​ក្នុង​ពេល​មាន​ការបង្ក្រាប​ដែល​ក្នុង​នោះ ​ក៏​មាន​បងប្រុស​របស់​អ្នកស្រី​ផង​ដែរ។

សកម្មជន​សិទ្ធិ​មនុស្ស​លោក ស៊ូណៃ ​ថ្លែង​ថា ​ការសុំ​លើកលែង​ទោស​នេះ ​នឹង​លុប​បំបាត់​ការប្រព្រឹត្ត​មិន​ត្រឹមត្រូវ​និង​អំពើ​ហិង្សា​ដែល​បាន​កើត​ឡើង​នៅ​ឆ្នាំ​២០១០។
«ដូច្នេះ ​នៅ​ទីបញ្ចប់ ​ប្រទេស​ថៃ ​នឹង​នៅតែ​ជាប់​គាំង​ក្នុង​វដ្តនៃ​និទណ្ឌភាព​ដែល​មនុស្ស​គ្រប់គ្នា​ជឿ​ថា ​ពួកគេ​អាច​ប្រព្រឹត្ត​បទឧក្រិដ្ឋ​និង​អំពើ​ហិង្សា ​ហើយ​មិន​មាន​ទោសពៃរ៍​អ្វី​ឡើយ»។

បាតុករ​នៅ​ឆ្នាំ២០១០​នោះ ​ជា​អ្នកគាំទ្រ​លោក​អតីត​នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី​ថាក់ស៊ីន ​ស្ហ៊ីណាវ៉ាត់ (Thaksin Shinawatra) ​ដែល​ត្រូវ​បាន​ទម្លាក់​ចេញ​ពី​តំណែង​នៅ​ឆ្នាំ២០០៦ ​ដោយ​រដ្ឋប្រហារ​យោធា ​ហើយ​បាន​រស់​នៅ​ក្នុង​ឋានៈ​ជា​ជន​ភៀស​ខ្លួន​ ដើម្បី​គេច​ពី​ទោស​ជាប់​ពន្ធនាគារ។
រដ្ឋ​ប្រហារ​នោះ ​បាន​បែងចែក​នយោបាយ​ថៃ ​គឺ​អ្នកគាំទ្រ​លោក​ថាក់ស៊ីន​មាន​នៅ​តាម​ជនបទ ​ហើយ​នឹង​អភិជន​នៅ​ក្នុង​ទីក្រុង​ដែល​បាន​ហៅ​លោក​ថា​ជា​អ្នក​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ពុករលួយ ​និង​មិន​ស្មោះស្ម័គ្រ​នឹង​ព្រះរាជា។

នាយក​រដ្ឋមន្រ្តី​ថៃ​បច្ចុប្បន្ន​ គឺ​លោកស្រី​យីងឡាក់ ស្ហ៊ីណាវ៉ាត់​ (Yingluck Shinawatra) ជា​ប្អូនស្រី​របស់​លោក​ថាក់ស៊ីន ​ហើយ​ឧបនាយក​រដ្ឋមន្រ្តី​របស់​លោកស្រី ​កំពុង​ដាក់​ស្នើ​សេចក្តី​ព្រាង​ច្បាប់​លើកលែង​ទោស​មួយ។

ពលរដ្ឋ​ជាច្រើន​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ថៃ ​ភ័យខ្លាច​ថា ​សេចក្តី​ព្រាង​ច្បាប់​លើកលែង​ទោស​នេះ ​គឺ​មាន​បំណង​នាំ​លោក ​ថាក់ស៊ីន ​ឲ្យ​ចូល​ប្រទេស​ថៃ​វិញ ​ដែល​ការណ៍​នេះ ​អាច​បង្ក​ឲ្យ​មាន​ភាពមិន​ស្ងប់សុខ​ជា​ថ្មី​ទៀត៕ ប្រែសម្រួល​ដោយ ​លី ម៉ូរីវ៉ាន់