សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សនិងដីធ្លីជាច្រើនផ្សេងទៀត បានរងការបង្ក្រាប ឃាត់ខ្លួន តែត្រូវដោះលែងវិញ នាថ្ងៃដំបូងនៃការបើកយុទ្ធនាការ «ថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ»។ មន្ត្រីនៃសាលារាជធានីភ្នំពេញថ្លែងថា ការបង្រ្កាបនិងឃាត់ខ្លួននេះ ធ្វើឡើងដោយសារក្រុមមេដឹកនាំនៃយុទ្ធនាការនេះ មិនបានសុំច្បាប់អនុញ្ញាត ហើយហៅក្រុមអ្នកតវ៉ាទាំងនោះថាជាជនអនាធិបតេយ្យ។
នៅថ្ងៃច័ន្ទនេះ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដែលមិនពេញចិត្តនឹងការសម្រេចឃុំខ្លួនមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក និងមន្ត្រីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ចំនួនប្រាំរូប ធ្វើឡើងដោយតុលាការក្រុងភ្នំពេញកាលពីថ្មីៗនេះ បានបើកយុទ្ធនាការ «ថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ» ឬ "Black Monday” តែយុទ្ធនាការរបស់ពួកគេ បានរងនូវការចាប់និងឃុំខ្លួនពីក្រុមអាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញ។
សកម្មជនសហគមន៍បឹងកក់ថតរូបនៅមុខអធិការដ្ឋានប៉ូលិសខ័ណ្ឌដូនពេញ បន្ទាប់ពីសកម្មជនបឹងកក់ចំនួនបីរូបត្រូវគេដោះលែង ក្រោយពីពួកគេត្រូវបានប៉ូលិសសាកសួរអំពីការចូលររូមយុទ្ធនាការ«ថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ» កាលពីព្រឹកថ្ងៃច័ន្ទទី០៩ឧសភានេះ។ (ឡេង ឡែន/VOA)
បន្ទាប់ពីការចាប់ និងឃុំខ្លួនសួរចម្លើយជាង ៨ម៉ោងមក អ្នកដែលត្រូវបានឃាត់ខ្លួនដោយអាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញ ត្រូវបានដោះលែងឲ្យមានសិទ្ធិសេរីភាពឡើងវិញ។ ការដោះលែងឲ្យមានសិទ្ធិសេរីភាព នេះ ធ្វើឡើង ក្រោយពេលអ្នកដែលត្រូវបានឃាត់ខ្លួន ដែលជាមេដឹកនាំអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសកម្មជនដីធ្លី បានយល់ព្រមចុះកិច្ចសន្យាទទួលស្គាល់កំហុសក្នុងការធ្វើយុទ្ធនាការនាថ្ងៃច័ន្ទនេះ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកដែលត្រូវបានដោះលែងមួយចំនួននិយាយថា អ្វីដែលពួកគេធ្វើនៅថ្ងៃច័ន្ទនេះ គឺជាការសម្តែងមតិ និងមិនមានចេតនាចង់ផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលនោះទេ។
លោក អ៊ី សារ៉ុម នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសិទ្ធិលំនៅស្ថាន សមាគមន៍ធាងត្នោតត្រូវបានដោះលែងបន្ទាប់ពីប៉ូលិសខ័ណ្ឌដង្កោនៃរាជធានីភ្នំពេញសាកសួរ។ លោក សារុំត្រូវបានចាប់ខ្លួនក្នុងអំឡុងពេលលោកចូលរួមយុទ្ធនាការ«ថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ» កាលពីព្រឹកថ្ងៃច័ន្ទទី០៩ឧសភានេះ។ (ឡេង ឡែន/VOA)
យោងទៅតាមការបញ្ជាក់ពីក្រុមមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សដែលឃ្លំាមើលយុទ្ធនាការនេះ បានឲ្យដឹងថា មានមនុស្សយ៉ាងហោចណាស់៦នាក់ត្រូវបានឃាត់ខ្លួន ដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ ការឃាត់ខ្លួននេះ កើតមានឡើង នៅពេលក្រុមអ្នកចូលរួមយុទ្ធនាការនេះ កំពុងធ្វើដំណើរចេញពីទិសដៅផ្សេងៗគ្នា មកកាន់ពន្ធនាគារព្រៃស ដើម្បីសម្តែងការគាំទ្រឲ្យមានការដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំទាំងប្រាំនាក់ដែលជាមន្ត្រីរបស់សមាគមអាដហុក និងគ.ជ.ប។
លោក អំ សំអាត ប្រធានការិយាល័យបចេ្ចកទេសស៊ើបអង្កេតនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ បានប្រាប់ VOA នៅមុខអធិការដ្ឋាននគរបាលខ័ណ្ឌដង្កោនៅព្រឹកថ្ងៃច័ន្ទនេះ ថា អាជ្ញាធរបានឃាត់ខ្លួន មេដឹកនាំអង្គការសង្គមស៊ីវិលពីររូប រួមមានលោក អ៊ី សារុំ ប្រធានសមាគមធាងត្នោត និងលោក ថៅ គឹមសាន អនុប្រធានអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ។ លោកថា ការចាប់ខ្លួននេះ បង្ហាញថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា កំពុងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពដែលអាចនឹងត្រូវប្រកាសអាសន្ន។
លោក អំ សំអាត ថ្លែងប្រាប់ VOA ថា៖
«អានេះវាជាសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការសម្តែងមតិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដោយសន្តិវិធី ក៏ប៉ុន្តែភាពរឹតត្បិត និង ភាពរារាំងត្រូវបានបង្ក ហើយជាការរឹតត្បិតបន្ថែមទៀត ដែលធ្វើឲ្យស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាយើងនេះ ធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហុក ក្រោយពីមានការធ្លាក់ចុះជាហូរហែរនោះមក»។
លោកបន្ថែមថា យុទ្ធនាការនេះមិនមែនជាការប៉ុនប៉ងណាមួយក្នុងការផ្តើមធ្វើបដិវត្តន៍ពណ៌ខ្មៅដូចដែលសារព័ត៌មានក្នុងស្រុកមួយចំនួនបានរាយការណ៍កន្លងមក។ លោកបញ្ជាក់ថា ការកំណត់យកពណ៌ខ្មៅនេះ គឺជាការសម្តែងការកាន់ទុក្ខដល់អ្នកជាប់ឃុំទាំង៥នាក់នៃសមាគមអាដហុក និងគ.ជ.ប។ លោកបន្តថា យុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទនេះ ក៏ត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងបំណងស្វែងរកយុត្តិធម៌ពីស្ថាប័នតុលាការដល់អ្នកជាប់ឃុំទាំងប្រាំនាក់នោះ។
អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សចំនួនបួននាក់នៃសមាគមសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក រួមមានលោក នី សុខា ប្រធានផ្នែកស៊ើបអង្កេតនៃសមាគមអាដហុក និងលោក យី សុខសាន្ត លោក ណៃ វង់ដា អនុប្រធានផ្នែកស៊ើបអង្កេតនៃសមាគមអាដហុក និងលោកស្រី លឹម មុន្នី មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ផ្នែកស៊ើបអង្កេតនៃសមាគមនេះត្រូវបានតុលាការក្រុងភ្នំពេញចោទប្រកាន់ពីបទសូកប៉ាន់សាក្សី និងលោក នី ចរិយាអគ្គលេខាធិការរងគ.ជ.បពីបទសមគំនិតសូកប៉ាន់សាក្សីនៅក្នុងសំណុំរឿងស្នេហាលួចលាក់របស់លោក កឹម សុខា អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ អ្នកទាំងប្រាំនាក់ត្រូវបានតុលាការឃុំឃាំងរង់ចាំការកាត់ទោស។
លោក ឃួង ស្រេង អភិបាលរងរាជធានីភ្នំពេញ បានមានប្រសាសន៍ប្រាប់ VOA នៅរសៀលថ្ងៃច័ន្ទនេះថា ការបង្រ្កាបរបស់អាជ្ញាធរ ធ្វើឡើង ដោយសារតែក្រុមអ្នកដឹកនាំយុទ្ធនាការនេះ មិនបានសុំការអនុញ្ញាតពីសាលារាជធានីភ្នំពេញ។ លោកថា ការដោះលែងអ្នកដែលត្រូវបានឃាត់ខ្លួន នឹងត្រូវសម្រេចដោយអយ្យការអមតុលាការក្រុងភ្នំពេញ និងប៉ូលិសយុត្តិធម៌ ដែលមកទល់នឹងម៉ោង៧ល្ងាចថ្ងៃច័ន្ទនេះ កំពុងសួរនាំយកចម្លើយអ្នកដែលត្រូវឃាត់ខ្លួន។
លោកបដិសេធមិនធ្វើការអធិប្បាយទៅនឹងសំណួររបស់ VOA ថាតើរដ្ឋាភិបាលអាចមានការបារម្ភថា យុទ្ធនាការនេះ នឹងចេញទៅជាចលនា ដែលគេហៅថា បដិវត្តន៍ពណ៌ខ្មៅដែរឬទេ? ទាក់ទិននឹងការចោទប្រកាន់អំពីការគាបសង្កត់សិទ្ធិសេរីភាព លោកអភិបាលរងក្រុងបញ្ជាក់ថា ក្រុមអ្នកធ្វើយុទ្ធនាការបានធ្វើសកម្មភាពក្រៅក្របខ័ណ្ឌច្បាប់។
លោក ឃួង ស្រេង បញ្ជាក់ប្រាប់ VOA ថា៖
«លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យយ៉ាងម៉េចក៏ដោយ ក៏ស្ថិតនៅក្នុងរង្វង់ច្បាប់ អត់អាចចេញពីក្រៅច្បាប់ ពួកគាត់ចេញពីក្រៅច្បាប់ បានន័យថា ពួកគាត់ជាជនអនាធិបតេយ្យ បង្កចលាចលក្នុងសង្គម គ្រាន់តែពាក្យមួយម៉ាត់ ថា បង្កចលាចលក្នុងសង្គមធ្វើឲ្យសង្គមមានហេតុការណ៍ កើតឡើងមិនប្រក្រតី យើងអាចឃាត់គាត់សួរនាំបានហើយ»។
ការសម្រេចឃុំខ្លួនមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សសមាគមអាដហុក និងមន្ត្រីគ.ជ.ប ដែលបានកើតឡើងកាលពីថ្ងៃ ច័ន្ទ សប្តាហ៍ កន្លងទៅនេះ ទទួលរងការរិះគន់ពីក្នុង និងក្រៅប្រទេសកម្ពុជា ដោយគេបានហៅការឃុំខ្លួននេះ ថាជាការវាយប្រហារលើក្រុមសង្គមស៊ីវិល។ នេះបើយោងទៅតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់អង្គការលីកាដូដែលចេញផ្សាយជាសាធារណៈនៅថ្ងៃច័ន្ទនេះ។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាននោះ បញ្ជាក់ថា ប្រជាពលរដ្ឋមកពីសហគមន៍បុរីកីឡា និងបឹងកក់ចំនួនបួននាក់ក៏ត្រូវបានឃាត់ខ្លួនផងដែរ។
អ្នក ស្រី ទេព វណ្ណី ជ័យលាភីរង្វាន់ភាពជាអ្នកដឹកនាំពិភពលោករបស់អង្គការ Vital Voices បានមានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរខណ្ឌដូនពេញ បានឃាត់ខ្លួនសកម្មជនដីធ្លីចំនួនបីរូបនៅក្នុងសហគមន៍បឹងកក់។ អ្នកដែលត្រូវបានឃាត់ខ្លួននោះ មាននាង ប៉ូវ សោភា អ្នកស្រី គង់ ចន្ថា និងអ្នកស្រី សុង ស្រីលាភ។ អ្នកស្រី ទេព វណ្ណី បន្តថា ទោះបីមានការរារាំង និងចាប់ខ្លួនពីក្រុមអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចក្តី ការតស៊ូទាមទាររកយុត្តិធម៌ឲ្យអ្នកជាប់ឃុំទាំងប្រាំនោះនឹងបន្តទៅមុខទៀត។
រូបឯកសារ៖ អ្នកស្រី ទេព វន្នី អ្នកការពារសិទ្ធិរស់នៅក្នុងតំបន់បឹងកក់ (ឈរនៅកណ្តាល) កំពុងស្រែកទាមទារយុត្តិធម៌នៅមុខច្រកចូលតុលាការកំពូលកាលពីព្រឹកថ្ងៃពុធ ទី២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៦។ (ហ៊ុល រស្មី/VOA)
អ្នក ស្រី ទេព វណ្ណី ថ្លែងប្រាប់ VOA ថា៖ «ទោះបីយ៉ាងណា ក៏យើងមិនអាចបញ្ឈប់នូវសកម្មភាពការទាមទារនូវយុត្តិធម៌ និងការការពារសិទ្ធិសេរីភាពខ្លួនឯងទេ។ យើងអត់អាចនៅស្ងៀមបានទេណ៎ា ព្រោះយើងត្រូវតែនៅតែបន្តដដែល ទោះបីជាយើងនៅមានការភ័យខ្លាចយ៉ាងណាក៏ដោយ»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកស្រី ទេព វណ្ណី បន្តបញ្ជាក់ថា អាជ្ញាធរខណ្ឌដូនពេញ នៅល្ងាចថ្ងៃច័ន្ទដដែលនេះ បានឲ្យអ្នកស្រីដឹងថា អ្នកទាំងបីអាចនឹងត្រូវបានដោះលែងឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។
ការបញ្ជាក់របស់អាជ្ញាធរខ័ណ្ឌ ទៅដល់លោកស្រី ទេព វណ្ណី កើតមានឡើង បន្ទាប់ពីលោក ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ នៅថ្ងៃទី៩ ខែឧសភានេះ បានធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ជូន លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា អំពីវិធានការរបស់ស្ថាប័នប៉ូលិសកម្ពុជា ទប់ស្កាត់ «យុទ្ធនាការស្លៀកពាក់ខ្មៅ» របស់សមាគមអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនតូច។
លោក ស ខេង បានថ្លែងបញ្ជាក់នៅក្នុងសេចក្តីរាយការណ៍របស់លោកថា៖ «នាព្រឹកថ្ងៃទី៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៦នេះ យើងបានឃាត់ខ្លួនមេក្លោង និងអ្នករឹងរូសចំនួន៦នាក់ ក្នុងនោះមានសកម្មជនសមាគម២នាក់និងសកម្មជនដីធ្លីចំនួន៤នាក់»។
លោកបន្តថា ទាក់ទិនការឃាត់ខ្លួនក្រុមសកម្មជនខាងលើនេះ អង្គប្រជុំបានឯកភាពគ្នា ណែនាំឲ្យធ្វើការសាកសួរធ្វើកំណត់ហេតុ ដើម្បីអប់រំ ធ្វើកិច្ចសន្យា បញ្ឈប់សកម្មភាពទាំងនេះ និងរក្សាទុកជាឯកសារសម្រាប់បម្រើផ្លូវច្បាប់ទៅថ្ងៃក្រោយទៀត។
ដោយឡែកនៅឯខេត្តកោះកុង ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលជាប់គាំងក្នុងជម្លោះដីធ្លី បានបើកយុទ្ធនាការពាក់ខោអាវខ្មៅ និងមានបង់ក្រមាផងដែរ ដើម្បីទាមទាររកយុត្តិធម៌ដល់អ្នកជាប់ឃុំទាំងប្រាំនាក់ដែលជាមន្ត្រីរបស់សមាគមអាដហុក និងគ.ជ.ប និងអ្នកការពារបរិស្ថានទាំងបីនៃចលនាធម្មជាតិ។ ពួកគេធ្វើយុទ្ធនាការក្នុងគោលបំណងស្នើឲ្យអាជ្ញាធរពន្លឿនការរកដំណោះស្រាយ ដល់ជម្លោះដីធ្លីដែលពួកគេមានជាមួយក្រុមហ៊ុនផលិតស្ករអំពៅនៅក្នុងខេត្តកោះកុងផងដែរ។
កាលពីថ្ងៃច័ន្ទសប្តាហ៍មុននេះ អង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ អំពាវនាវឲ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាបញ្ឈប់នូវការយាយីទៅលើសង្គមស៊ីវិល ក្រោយពីតុលាការបានសម្រេចឃុំខ្លួនមន្ត្រីរបស់សមាគមអាដហុកបួនរូប និងអគ្គលេខាធិការរងរបស់គ.ជ.ប។ បន្ទាប់មក អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ ស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់យុទ្ធនាការកាត់បន្ថយការឃ្លាំមើលសិទ្ធិក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះ បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ការយកមកកាត់ទោស ដែលមានការជាប់ទាក់ទងនឹងនយោបាយ បានគំរាមកំហែងដល់រាល់កិច្ចការសិទ្ធិមនុស្ស៕