គម្រោងសាងសាង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដ៏មហិមារបស់ចិននៅលើដងទន្លេធំមួយ ដែលហូរចូលទៅកាន់ប្រទេសឥណ្ឌា និងបង់ក្លាដេស កំពុងបង្កជាហានិភ័យនៃការប៉ះទង្គិចគ្នាជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលក្រុងញូវដេលីក៏ដូចជា ការព្រួយបារម្ភផ្សេងៗនៅបង់ក្លាដេស ដែលពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងលើទន្លេនេះសម្រាប់ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកសាប។
គម្រោងទំនប់វារីអគ្គិសនីខ្នាតធំនៅលើដងទន្លេ Yarlung Tspangpo ដែលត្រូវបានស្គាល់តាមឈ្មោះថា Brahmaputra នៅឥណ្ឌា ត្រូវបានប្រកាសឡើងកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំមុន ដោយក្រុមហ៊ុន Power Construction Corporation របស់ចិន បើទោះបីគម្រោងនេះមិនទាន់ត្រូវបានចាប់ផ្តើមឡើងក៏ដោយ។
ក្រុមអ្នកវិភាគនៅឥណ្ឌាបានលើកឡើងពីចំណុចព្រួយបារម្ភមួយចំនួន ដោយពួកគេភ័យខ្លាចថា គម្រោងវារីអគ្គិសនីនោះនឹងបង្កឲ្យមានទឹកជំនន់ ឬកង្វះខាតទឹក។ ហើយក្រុមអ្នកជំនាញផ្នែកសន្តិសុខនិយាយថា គម្រោងទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅជិតតំបន់ព្រំដែន ដែលមានការពង្រាយយោធាជាច្រើនជាមួយនឹងឥណ្ឌា នឹងផ្តល់ការចំណេញផ្នែកយុទ្ធសាស្រ្តដល់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង ខណៈការខ្វែងគំនិតគ្នារវាងប្រទេសទាំងពីរនឹងដាក់សម្ពាធលើជម្លោះព្រំដែននៅតំបន់ភ្នំហិមាល័យ។
គម្រោងទំនប់វារីអគ្គិសនីខាងលើនេះ ត្រូវបានព្យាករណ៍ថា នឹងត្រូវសាងសង់នៅទីបេ ត្រង់ចំណុចរបត់ទន្លេមួយនៅតំបន់រដ្ឋ Arunachal Pradesh ភាគឦសានប្រទេសឥណ្ឌា ដែលរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងអះអាងថាជា តំបន់ទីបេភាគខាងត្បូង។ គម្រោងវារីអគ្គិសនីនេះអាចផលិតអគ្គិសនីបានរហូតដល់ ៦០ហ្គីហ្គាវ៉ាត់។ នេះបើយោងទៅតាមរបាយការណ៍សារព័ត៌មានក្នុងស្រុកចិន។ ហើយចំនួននេះគឺមានបីដងច្រើនជាងទំហំអគ្គិសនីផលិតចេញពីវារីអគ្គិសនី Three Gorges Dam នៅលើដងទន្លេ Yangtze ដែលជាវារីអគ្គិសនីធំជាងគេបង្អស់នៅលើពិភពលោក។
លោក Jagannath Panda នៃវិទ្យាស្ថាន Manohar Parrikar សម្រាប់ការសិក្សាអំពីការការពារជាតិនិងអ្នកវិភាគក្នុងក្រុងញូវដេលី បាននិយាយថា៖ «សម្រាប់ប្រទេសឥណ្ឌា ការព្រួយបារម្ភចម្បងគឺសកម្មភាពឯកត្តោភាគីរបស់ចិននៅក្នុងការជំរុញទៅមុខជាមួយនឹងគម្រោងវារីអគ្គិសនី ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការព្យាយាមគ្រប់គ្រងលើលំហូរទឹកពីទន្លេដែលហូរឆ្លងរវាងប្រទេស»។
ដោយលើកឡើងថា ផែនការសម្រាប់គម្រោងវារីអគ្គិសនីនេះត្រូវបានលាតត្រដាងនៅពេលដែលការប្រឈមផ្នែកយោធាជុំវិញជម្លោះព្រំដែនបានធ្វើឲ្យទំនាក់ទំនងរវាងចិននិងឥណ្ឌាកាន់តែចុះដុនដាប។ លោក Panda បានថ្លែងថា៖ «ចិនកំពុងព្យាយាមផ្សារភ្ជាប់បញ្ហាទឹកជាមួយនឹងជម្លោះព្រំដែនដែលមានលក្ខណៈធំទូលាយជាងនេះដើម្បីដាក់សម្ពាធមកលើប្រទេសឥណ្ឌា»។
អគ្គិសនីដែលផលិតបាននឹងជួយរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងសម្រេចគោលដៅថាមពលស្អាតរបស់ខ្លួន និងពង្រឹងសន្តិសុខផ្នែកធនធានទឹក។ នេះបើយោងទៅតាមលោក Yan Zhiyong នាយកក្រុមហ៊ុន Power Construction Corporation of China ដែលបានហៅគម្រោងនេះថាជា «ឱកាសជាប្រវត្តិសាស្រ្ត»។
ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រុមអ្នកជំនាញផ្នែកយោធានៅក្រុងញូវដេលី បានសង្កត់ពីអ្វីដែលពួកគេយល់ឃើញថាជា ផលវិបាកផ្នែកសន្តិសុខសម្រាប់ប្រទេសឥណ្ឌាពីវត្តមានវារីអគ្គិសនីខ្នាតធំនៅជិតតំបន់ព្រំដែនដែលមានជម្លោះ។
លោកឧត្តមសេនីយ៍ទោ Arun Sahgal នៃវិទ្យាស្ថានសិក្សាគោលនយោបាយ Delhi Policy Group មានមូលដ្ឋាននៅក្រុងញូវដេលី បាននិយាយថា៖ «នៅពេលដែលចិនបង្កើតជាទ្រព្យសម្បត្តិដ៍មហិមាដូចនេះ ចិននឹងដាក់ពង្រាយប្រព័ន្ធសព្វាវុធតាមអាកាស និងសាងសង់ផ្លូវ ហើយទីប្រជុំជនថ្មីនឹងលេចឡើង»។
លោកបានបន្តថា៖ «ប្រសិនបើអ្នកនាំយកនូវការអភិវឌ្ឍដូចនេះមកជិតតំបន់ព្រំដែនដែលមានជម្លោះ វានឹងក្លាយជាបន្ទាត់ក្រហមដ៏ធំមួយ ហើយនឹងដាក់សម្ពាធមកលើឥណ្ឌានៅក្នុងស្ថានភាពយោធាណាមួយ»។
ស្ថានទូតចិននៅក្រុងញូវដេលីបានព្យាយាមសម្រាលការព្រួយបារម្ភពាក់ព័ន្ធនឹងគម្រោងវារីអគ្គិសនីថ្មី ដោយនិយាយថា គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នេះកំពុងស្ថិតនៅ «ដំណាក់កាលរៀបចំផែនការ និងសាកល្បងជាបឋម» ប៉ុណ្ណោះ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ពីស្ថានទូតចិនបានលើកឡើងកាលពីខែមុនថា ចិន «តែងតែប្រកាន់យកអាកប្បកិរិយាប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវចំពោះការអភិវឌ្ឍនិងការប្រើប្រាស់ទន្លេឆ្លងព្រំដែន»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍បានបន្តថា៖«រាល់គម្រោងណាក៏ដោយនឹងត្រូវមានការរៀបចំផែនការ និងសាកល្បងតាមលក្ខណៈវិទ្យាសាស្រ្តជាមួយនឹងការគិតគូរពេញលេញពីផលប៉ះពាល់មកលើតំបន់ផ្នែកខាងក្រោមទន្លេ និងផលប្រយោជន៍របស់បណ្តាប្រទេសទាំងនៅផ្នែកខាងលើ និងខាងក្រោមទន្លេ»។
ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះមិនបានធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលក្រុងញូវដេលីស្ងប់ចិត្តនោះទេ។
លោក Jagannath Panda ប្រចាំវិទ្យាស្ថាន Manohar Parrikar បាននិយាយថា៖ «រាល់សេចក្តីថ្លែងការណ៍ណាមួយ បែបវោហារសាស្ត្រនេះនឹងមិនជួយអ្វីនោះទេ» ដោយលោកបន្ថែមថា អំឡុងពេលការប្រឈមផ្នែកយោធាដ៏តានតឹងរវាងឥណ្ឌា និងចិនតាមបណ្តោយព្រំដែនកាលពីឆ្នាំ ២០១៧ រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងមិនបានចែករំលែកទិន្នន័យវារីអគ្គិសនីជាមួយនឹងរដ្ឋាភិបាលក្រុងញូវដេលីនោះទេ ដែលទិន្នន័យនេះត្រូវបានចាត់ទុកថា មានសារៈសំខាន់សម្រាប់ព្យាករណ៍ពីគ្រោះទឹកជំនន់នៅភាគនិរតីប្រទេសឥណ្ឌា។
លោកបានបន្តថា ការណ៍នេះកាន់តែធ្វើឲ្យមានព្រួយបារម្ភកាន់តែខ្លាំងថា ចិនអាចប្រើប្រាស់ទីតាំងរបស់ខ្លួននៅផ្នែកខាងលើទន្លេជាយុទ្ធសាស្ត្រមួយ។
ខណៈឥណ្ឌា និងចិនមិនមានកិច្ចព្រមព្រៀងផ្លូវការណាមួយលើការចែករំលែកទឹកប្រើប្រាស់ ប្រទេសជិតខាងនឹងគ្នាទាំងពីរនេះមានកិច្ចព្រមព្រៀងលើការចែករំលែកទិន្នន័យលើលំហូរទឹក។ រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងបានសាងសង់វារីអគ្គិសនីទំហំតូចនិងមធ្យមចំនួនប្រមាណ ១២នៅលើដងទន្លេ Yarlung Tsangpo។
បន្ទាប់ពីការប្រកាសរបស់ចិនពីគម្រោងវារីអគ្គិសនីចុងក្រោយបង្អស់របស់ខ្លួន មន្រ្តីឥណ្ឌាមួយរូបបានប្រាប់ទៅក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងញូវដេលីក៏កំពុងស្ថិតនៅក្នុងដំណើរការសម្រេចនូវគម្រោងសាងសង់វារីអគ្គិសនីមួយនៅលើដងទន្លេ Brahmaputra ផងដែរ។
លោក T.S. Mehra មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៅក្រសួងធនធានទឹកឥណ្ឌាបានប្រាប់ទៅសារព័ត៌មាន Press Trust of India កាលពីខែមុនថា៖ «គម្រោងវារីអគ្គសនីនេះនឹងជួយទប់ទល់នឹងផលប៉ះពាល់ពីគម្រោងវារីអគ្គិសនីរបស់ចិន»។
អត្ថបទមួយចុះផ្សាយដោយវិទ្យាស្ថាន Lowy នៅប្រទេសអូស្រ្តាលីកាលពីខែកក្កដា បានលើកឡើងថា ឥណ្ឌាត្រូវវាយតម្លៃពីការដែលចិនអាចយកការមានប្រៀបរបស់ខ្លួនជា «រដ្ឋនៅផ្នែកខាងលើទន្លេ»ប្រើប្រាស់ជា «អាវុធ» យុទ្ធសាស្ត្រជាមួយនឹងបណ្តាប្រទេសដទៃទៀតនៅផ្នែកខាងក្រោមទន្លេ។
គម្រោងវារីអគ្គិសនីរបស់ចិនបានបង្កឲ្យមានការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងនៅបង់ក្លាដេស ដែលភ័យខ្លាចថា ខ្លួនអាចនឹងត្រូវរងការប៉ះពាល់ខ្លាំងជាងប្រទេសឥណ្ឌាថែមទៀត។
ក្រុមអ្នកជំនាញព្រួយបារម្ភថា វារីអគ្គិសនី ដែលគ្រោងនឹងសាងសង់នេះ នឹងបង្កការរំខានដល់លំហូរទឹក ដែលមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ទ្រទ្រង់ជីវភាព និងកសិកម្មប្រទេសបង់ក្លាដេសដែលមានប្រជាជនរស់នៅច្រើនកកកុញ និងបានអំពាវនាវឲ្យមានការពិភាក្សាជាមួយនឹងបណ្តាប្រទេសនៅផ្នែកខាងក្រោមទន្លេ មុនពេលគម្រោងវារីអគ្គិសនីនេះត្រូវបានអនុវត្ត។
លោក Malik Fida Khan នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសេវាកម្មព័ត៌មានបរិស្ថាន និងភូមិសាស្រ្តនៅក្រុងដាកាបាននិយាយថា៖ «នៅរដូវប្រាំង ទន្លេ Brahmaputra បានជួយយ៉ាងខ្លាំងទៅដល់ប្រទេសបង់ក្លាដេស»។
លោកបានលើកឡើងថា វារីអគ្គិសនីអាចធ្វើឲ្យមានការខូចខាតខ្លាំងជាងការណ៍គ្រាន់តែប៉ះពាល់ទៅលើលំហូរទឹកទៅទៀត។
លោកបានថ្លែងថា៖ «អ្នកកំពុងតែបង្អាក់លំហូរដីសណ្តបាតទន្លេ និងសារធាតុចិញ្ចឹមសំខាន់ៗ ដែលហូរពីផ្នែកខាងលើទន្លេ ហើយនេះមានផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរមកលើប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី»។
នេះមិនមែនជាគម្រោងទំនប់វារីអគ្គិសនីដំបូងរបស់ចិនដែលបានបង្កឲ្យមានភាពតានតឹងនៅក្នុងតំបន់នោះទេ។
នៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ចិនបានប្រឈមនឹងការចោទប្រកាន់ថា វារីអគ្គិសនីជាបន្តបន្ទាប់របស់ខ្លួននៅលើដងទន្លេមេគង្គបានធ្វើឲ្យស្ថានភាពខ្វះខាតទឹកកាន់តែអាក្រក់នៅតាមបណ្តាប្រទេសនៅផ្នែកខាងក្រោមទន្លេ។ រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងបានច្រានចោលរបាយការណ៍ដែលបានលើកឡើងដូចនេះ៕
ប្រែសម្រួលដោយលោក ណឹម សុភ័ក្រ្តបញ្ញា