ខណៈរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកំពុងរៀបចំថវិកាជាតិសម្រាប់ឆ្នាំ ២០២៥ ដែលគ្រោងចំណាយជាង ៩ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក អ្នកតាមដានជំរុញឱ្យរដ្ឋយកចិត្តទុកដាក់លើវិស័យចម្បងចំនួនពីរ គឺវិស័យអប់រំ និងវិស័យសុខាភិបាល។
ការជំរុញនេះធ្វើឡើងក្រោយគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានបើកសម័យប្រជុំពេញអង្គ កាលពីសប្តាហ៍មុន ដោយអនុម័តគម្រោងចំណាយសម្រាប់ឆ្នាំ ២០២៥ ជាង ៩.៣០០លានដុល្លារអាមេរិក។
គេមិនទាន់ដឹងនៅឡើយទេថា តើរដ្ឋាភិបាលគ្រោងចំណាយថវិកាប៉ុន្មានលើវិស័យអប់រំ និងសុខាភិបាល ដែលអ្នកតាមដានចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលផ្តល់អាទិភាពខ្ពស់។
លោក ប៉ិច ពិសី នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា ជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលយកចិត្តទុកដោះស្រាយភាពក្រីក្រ តាមរយៈការពង្រឹងនូវវិស័យអប់រំ និងវិស័យសុខាភិបាល ដែលលោកថា ជាឧបសគ្គសម្រាប់ពលរដ្ឋងាយរងគ្រោះ និងពលរដ្ឋរស់នៅក្រោមបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ដែលនៅតែចំណាយច្រើនលើវិស័យទាំងពីរនេះ។
លោកថ្លែងថា៖ «វិស័យអាទិភាពសំខាន់ពីរ ដែលយើងត្រូវដោះជាប្រព័ន្ធ ជាយុទ្ធសាស្ត្រហ្នឹងគឺ វិស័យអប់រំ និងវិស័យសុខាភិបាលតែម្តង។ វិស័យទាំងពីរនេះសំខាន់ណាស់ ដោយសារពលរដ្ឋជាអ្នកទទួលផលផ្ទាល់ ឬក៏អាចទទួលរងផលប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់ដែរ ប្រសិនបើយើងអត់ដោះស្រាយ។ យើងគិតថា ចំណាយលើការអប់រំ ហើយចំណាយសុខាភិបាល គឺច្រើនណាស់សម្រាប់ពលរដ្ឋ ជាពិសេសពលរដ្ឋដែលជាក្រុមងាយរងគ្រោះ ពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្រោមបន្ទាត់នៃភាពក្រីក្រហ្នឹង ដោយសារគាត់អត់លុយ ហើយប្រព័ន្ធអប់រំយើងត្រូវការការរៀនគួរ រៀនអីច្រើន ធ្វើឱ្យគាត់ចំណាយសម្រាប់កូនរៀនច្រើន។ ហើយបើគាត់អត់លទ្ធភាពទេ កូនគាត់អាចបោះបង់ការសិក្សា អ៊ីចឹងធ្វើឱ្យពួកគាត់ក្រស្រាប់ហ្នឹង គឺរឹតតែក្រ»។
លោកកត់សម្គាល់ថា គម្រោងថវិកាជាតិឆ្នាំ ២០២៥ បានកើនឡើងចំនួន ២% ឬប្រមាណ ២០០លានដុល្លារអាមេរិក បើធៀបនឹងច្បាប់ថវិកាជាតិឆ្នាំ ២០២៤។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «សេចក្តីព្រាងច្បាប់ថវិកាជាតិឆ្នាំ ២០២៥ នេះ យើងឃើញថា មានការកើនឡើង ២% បើផ្ទឹមទៅនឹងច្បាប់ថវិកាឆ្នាំ ២០២៤។ ការកើនឡើងនេះ យើងបានមើលឃើញតាមរយៈទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី គឺមានកំណើន ៦% ទៅលើចំណាយមូលធន រីឯចំណាយចរន្តកើនឡើងតែ ១% ទេ»។
លោក ប៉ិច ពិសី បន្ថែមថា បើពិនិត្យតាមរយៈសេចក្តីព្រាងច្បាប់ថវិកាជាតិឆ្នាំ ២០២៥ គឺរដ្ឋាភិបាលនឹងផ្តោតសំខាន់ទៅលើការជំរុញការវិនិយោគសាធារណៈ ទាក់ទងការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវន្ត និងការតភ្ជាប់សេដ្ឋកិច្ចពីប៉ូលមួយទៅប៉ូលមួយ ការស្តារសេដ្ឋកិច្ច និងការដោះស្រាយឧបសគ្គក្នុងវិស័យធុរកិច្ច និងវិស័យផ្សេងទៀតដែលមានការយឺតយ៉ាវក្នុងឆ្នាំ២០២៤។
លោកក៏ជំរុញឱ្យមានការចាត់ចែងថវិកាជាតិឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់បំផុត ដើម្បីកុំឱ្យចាយលើសខ្ទង់ចំណាយ និងត្រូវទប់ស្កាត់ការចាយវាយខ្ជះខ្ជាយ តាមរយៈអំពើពុករលួយជាដើម ស្របពេលរបាយការណ៍របស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុបង្ហាញថា ចំណូលជាតិឆ្នាំ ២០២៤ មានការធ្លាក់ចុះ។
ចំណែកស្ថាបនិក និងជាអនុប្រធានគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជាលោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន ក៏ចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី ៧ ប្រើប្រាស់កញ្ចប់ថវិកាជាតិ ដែលបានមកពីការប្រមូលពន្ធនានា ត្រូវផ្តោតសំខាន់លើវិស័យអប់រំ និងវិស័យសុខាភិបាល ជាជាងប្រើប្រាស់ក្នុងវិស័យផ្សេងទៀត ដែលមិនសូវមានភាពចាំបាច់។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «ក្នុងស្ថានភាពនេះ ប្រសិនបើយើងទ្រាំវិនិយោគលើវិស័យអប់រំច្រើន [គឺ]ក្នុងរយៈពេលបួន ដប់ឆ្នាំក្រោយ ប្រទេសយើងអាចងើបរួចពីភាពក្រីក្រលឿនជាង ។ នេះជាការយល់[ឃើញរបស់ខ្ញុំ]។ ហើយវិស័យសុខាភិបាលក៏ដូចគ្នាដែរ។ វាជាតម្រូវការចាំបាច់ដែលយើងមើលឃើញ។ ដូចជាវិស័យការពារជាតិ អ្នកខ្លះមិនហ៊ានលើកឡើងទេ។ វិស័យការពារជាតិ វិស័យអីច្រើនណាស់ដែលចំណាយថវិកា ហើយយើងហាក់ដូចជាមិនសូវមានភាពចាំបាច់ក្នុងស្ថានភាពនេះ»។
រូបឯកសារ៖ អ្នកមកព្យាបាលជំងឺពាក់ម៉ាស់ ក្នុងអំឡុងពេលមានការរីករាតដ្បាតនៃជំងឺកូវីដ១៩ នៅមន្ទីរពេទ្យមួយ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១។ (ហ៊ាន សុជាតា/វីអូអេ)
អ្នកនយោបាយជើងចាស់រូបនេះថា ការជំរុញឱ្យមានការយកចិត្តទុកដាក់លើវិស័យអប់រំ និងវិស័យសុខាភិបាល គឺដោយសារកម្រិតប្រាក់បៀវត្សរ៍គ្រូបង្រៀនមិនទាន់ឆ្លើយតបតម្រូវការជាក់ស្តែង ចំណែកក្មេងៗនៅតាមសហគមន៍មូលដ្ឋានមានការបោះបង់ការសិក្សាច្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់។ លោកបន្ថែមថា ចំពោះវិស័យសុខាភិបាល គឺពលរដ្ឋដែលមានលទ្ធភាព នៅតែមិនទុកចិត្តការព្យាបាលតាមមន្ត្រីពេទ្យរដ្ឋ ដែលងាកទៅប្រើប្រាស់សេវាព្យាបាលនៅបរទេស ខណៈពលរដ្ឋក្រីក្រ នៅតែត្អូញត្អែរអំពីការបម្រើសេវាសុខាភិបាលតាមមណ្ឌលសុខភាពមិនបានដិតដល់។
បើតាមរដ្ឋាភិបាល ការចំណាយចរន្តថវិការដ្ឋទាំងថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិនឹងប្រើប្រាស់សម្រាប់ការជ្រើសរើសក្របខណ្ឌថ្មី ការដំឡើងបៀវត្សរ៍មូលដ្ឋានសម្រាប់មន្ត្រីរាជការស៊ីវិលនិងកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ការដំឡើងប្រាក់បំណាច់មុខងារ ប្រាក់ឧបត្ថមប្រចាំខែសម្រាប់មន្ត្រីជាប់កិច្ចសន្យា និងការចំណាយតាមតម្រូវការចាំបាច់របស់ក្រសួងស្ថាប័នក្នុងការអនុវត្តការងារអាទិភាព និងការងារកែទម្រង់សំខាន់ៗ ដែលគាំទ្រកម្មវិធីគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល។ ចំណែកចំណាយមូលធន នឹងផ្តោតលើការកសាងនិងការជួសជុលហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវថ្នល់ ស្ពាន លូ ប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រ ការលើកកម្ពស់ផលិតកម្មកសិកម្ម ការបន្តកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធវិស័យអប់រំ វិស័យបណ្តុះបណ្តាលបច្ចេកទេសវិជ្ជាជីវៈ វិស័យសុខាភិបាល និងការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធឌីជីថល និងបៃតងជាដើម។
គម្រោងចំណាយជាង ៩ពាន់លានដុល្លារ សម្រាប់ឆ្នាំ ២០២៥ ស្មើនឹង ១៨,១៤% នៃផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប នឹងត្រូវចាត់ចែងសម្រាប់ចំណាយចរន្តថវិការដ្ឋជាង ៦៤០០លានដុល្លារអាមេរិក និងសម្រាប់ចំណាយមូលធនជាង ២៩០០លានដុល្លារអាមេរិក។ នេះបើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី កាលពីថ្ងៃទី ២៥ ខែតុលា។
បើតាមលោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន ក្រោយការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលធ្លាប់មានតំណាងរាស្រ្តជាង ៥០ រូបក្នុងរដ្ឋសភា ផែនការចំណាយថវិកាជាតិមិនឃើញមានការជជែកវែកញែកផុសផុលទេ ដែលការណ៍នេះក៏ជះឥទ្ធិពលដល់ប្រសិទ្ធភាពការងារ និងការខ្ជះខ្ជាយថវិកាជាតិមួយចំនួនផងដែរ។
លោកបន្ថែមថា៖ «ប្រទេសណាក៏ដោយត្រូវការគណបក្សជំទាស់ គណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលហ្នឹងក្នុងការត្រួតពិនិត្យ ក្នុងការដេញដោលចំពោះការចាយវាយ ចំពោះច្បាប់ថវិកាជាតិជាដើម។ ហើយអ្នកដែលអនុវត្តច្បាប់ អនុវត្តគោលនយោបាយក៏មានការប្រុងប្រយ័ត្តច្រើនដែរ មិនអាចខ្ជះខ្ជាយបានទេ កាលណាខ្ជះខ្ជាយយើងមានលទ្ធភាពកោះហៅមកសួរនាំ។ ហើយកាលណាមិនមានប្រសិទ្ធភាពយើងអាចធ្វើជាលិខិតស្តីបន្ទោសជាដើម។ ប៉ុន្តែដោយសារយើងមិនមានគណបក្សជំទាស់នៅក្នុងសភា នៅក្នុងរដ្ឋសភាបែបនេះ យើងដឹងហើយរដ្ឋាភិបាល ហើយនឹងរដ្ឋសភា ហាក់មិនមានអ្វីខុសគ្នា ព្រោះចេញពីគណបក្សតែមួយ»។
វីអូអេមិនទាន់អាចសុំការអត្ថាធិប្បាយពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច លោក មាស សុខសេនសាន បាននៅឡើយទេ។
វីអូអេបានទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច និងជាសមាជិករដ្ឋសភា លោក ញឿន រ៉ាដែន តែលោកសុំពេលពិនិត្យមើលសេចក្តីព្រាងច្បាប់ថវិកាឆ្នាំ ២០២៥ ឱ្យបានលម្អិតជាមុនសិន។
ថវិកាឆ្នាំ ២០២៥ នឹងដើរតួនាទីជាឧបករណ៍គោលនយោបាយប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងស័ក្កិសិទ្ធភាពរបស់រដ្ឋាភិបាល ក្នុងការរក្សា ការការពារ និងការពង្រឹងថែមទៀតនូវសមិទ្ធផលដ៏ធំធេង ដែលកម្ពុជាសម្រេចបានកន្លងមក ក៏ដូចជាការបន្តបុកគ្រឹះសម្រាប់បម្រើឱ្យការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេសកម្ពុជាតទៅមុខទៀត។
អាទិភាពចំណាយថវិកាឆ្នាំ ២០២៥ ក៏នឹងឆ្លើយតបនឹងអាទិភាព និងតម្រូវការចាំបាច់របស់ក្រសួង ស្ថាប័ននានា ដែលនឹងរួមចំណែកសម្រេចគោលនយោបាយជាអាទិភាពរួមរបស់រដ្ឋាភិបាលរួមមាន ការពង្រឹងសមត្ថភាពស្ថាប័ន ការអភិវឌ្ឍមូលធនមនុស្ស ការកសាងការហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវ័ន្តនិងការជួសជុល ការថែទាំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវ័ន្តនិងការធ្វើពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ចជាដើម។ នេះបើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ចុះថ្ងៃទី ២៥ ខែតុលា។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ហិរញ្ញវត្ថុប្រចាំឆ្នាំត្រូវបញ្ជូនទៅរដ្ឋសភា និងព្រឹទ្ធសភា ដើម្បីពិនិត្យ អនុម័ត និងឱ្យយោបល់ មុននឹងត្រូវប្រកាសឲ្យប្រើប្រាស់៕