អ្នកជំនាញ និងសកម្មជនកំពុងសម្តែងការព្រួយបារម្ភចំពោះសារាចរណែនាំផ្ទៃក្នុងរបស់ការិយាល័យនយោបាយរបស់វៀតណាម ដែលពួកគេនិយាយថាអាចធ្វើឱ្យកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺនដល់សិទ្ធិមនុស្ស និងការខាតបង់សេដ្ឋកិច្ចដែលបណ្តាលមកពីការកើនឡើងការត្រួតពិនិត្យលើក្រុមហ៊ុនបរទេស។
អង្គការគម្រោង៨៨ ឬ Project 88 ដែលជាអង្គការមិនរកប្រាក់ចំណេញដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិកនិងធ្វើការងារផ្តោតលើសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសវៀតណាម បានបង្ហាញឯកសារដែលមានចំណងជើងថាសារាចរណែនាំលេខ ២៤ (Directive 24) ដែលអង្គការនេះបាននិយាយថាដាក់បញ្ជាឱ្យភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលបង្កើនការត្រួតពិនិត្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ បង្ក្រាបសង្គមស៊ីវិល បង្កើនការឃ្លាំមើលពលរដ្ឋវៀតណាម និងទប់ស្កាត់ឥទ្ធិពលនៃអំណាចមកពីខាងក្រៅប្រទេស និងអាជីវកម្មបរទេសដែលកំពុងធ្វើប្រតិបត្តិការនៅក្នុងប្រទេស។
ក្រុមសិទ្ធិមនុស្សនេះបានបោះពុម្ពផ្សាយការវិភាគរបស់ខ្លួនរួមជាមួយនឹងការបកប្រែជាភាសាអង់គ្លេសនៃសារាចរណែនាំនៅថ្ងៃទី ១ ខែមីនា។
នៅក្នុងការឆ្លើយតបកាលពីថ្ងៃទី ១៩ ខែមីនា ចំពោះសំណួររបស់ VOA សេវាភាសាវៀតណាម ក្រសួងការបរទេសវៀតណាមមិនបានលើកឡើងអំពីឯកសារនេះចំៗនោះទេ ប៉ុន្តែបានសម្តែងការប្រឆាំងរបស់ខ្លួនចំពោះ «ព័ត៌មានមិនពិត» ដែលមានបំណងព្យាបាទវៀតណាម ដែលក្រសួងហៅថាជាការជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់វៀតណាម។
ឯកសារនេះចុះថ្ងៃទី ១៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០២៣ ហើយគោលដៅដែលបានបញ្ជាក់របស់វាគឺដើម្បីធានា «សន្តិសុខជាតិក្នុងបរិបទនៃសមាហរណកម្មអន្តរជាតិដ៏ទូលំទូលាយ និងស៊ីជម្រៅ»។
សារាចរនេះបញ្ជាឱ្យក្រសួងរដ្ឋាភិបាលត្រួតពិនិត្យយ៉ាងដិតដល់នូវជនជាតិវៀតណាមដែលធ្វើដំណើរទៅសិក្សានៅបរទេស និងបញ្ឈប់ការបង្កើតចលនានយោបាយឯករាជ្យ អង្គការការងារ និងការតវ៉ានានា។ សារាចរនេះក៏បញ្ជាក់ផងដែរអំពីតម្រូវការក្នុងការឃ្លាំមើល និងការយល់ដឹងខ្ពស់ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការគំរាមកំហែងសន្តិសុខជាតិ រួមទាំងការផ្លាស់ប្តូរមនោគមវិជ្ជា និងការលុបបំបាត់វប្បធម៌ ដែលខ្លួនអះអាងថាអាចបណ្តាលមកពីទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយប្រទេសខាងក្រៅ។
លោក Tran Anh Quan សកម្មជនសង្គមដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងហូជីមិញ បានប្រាប់ VOA កាលពីថ្ងៃទី ១៣ ខែមីនាថា លោកជឿជាក់ថា សារាចរណែនាំនេះនឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិពលរដ្ឋវៀតណាមបន្ថែមទៀត។
លោកបានសរសេរជាភាសាវៀតណាមតាមរយៈកម្មវិធីផ្ញើសារ Telegram ថា៖ «សារាចរណែនាំលេខ ២៤ គឺជាវេទិកាសម្រាប់កម្លាំងប៉ូលិសក្នុងការប្រើកម្លាំងដើម្បីបង្រ្កាបមនុស្សកាន់តែខ្លាំង។ បក្សកុម្មុយនិស្តប្តេជ្ញាលុបបំបាត់សិទ្ធិមនុស្សនៅវៀតណាម»។
លោក Zachary Abuza អ្នកជំនាញកិច្ចការអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងជាសាស្រ្តាចារ្យនៅមហាវិទ្យាល័យ National War College ក្នុងរដ្ឋធានី Washington បានប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃដដែលនោះថា ការបង្ក្រាបលើសង្គមស៊ីវិលមិនមែនជារឿងថ្មីសម្រាប់របបនេះទេ។ ប៉ុន្តែ លោកបាននិយាយថា ការចាត់ទុកសហគ្រាសបរទេស និងជនវៀតណាមរាប់ម៉ឺននាក់ដែលកំពុងសិក្សានៅបរទេសជាការគំរាមកំហែងគឺជារបត់ថ្មីមួយសម្រាប់ទីក្រុងហាណូយ។
ទោះជាសមត្ថភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការតាមដានយ៉ាងដិតដល់លើការធ្វើដំណើរ និងការរស់នៅក្រៅប្រទេសរបស់ជនជាតិវៀតណាមនៅមានកម្រិតក៏ដោយ ក៏លោក Abuza បាននិយាយថាលោកបារម្ភថាការកើនឡើងនៃការឃ្លាំមើលអាជីវកម្មបរទេសអាចរារាំងដល់សេដ្ឋកិច្ច។
លោកបានបន្តថា៖ «សន្តិសុខ និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសវៀតណាមគឺពឹងផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើការបើកទ្វារអន្តរជាតិ។ ពួកគេពិតជាត្រូវការធ្វើអ្វីគ្រប់យ៉ាងដែលពួកគេអាចធ្វើបានដើម្បីបានការវិនិយោគពីបរទេស។ ... ប៉ុន្តែពួកគេកំពុងបញ្ជូនសញ្ញាខុសទាំងស្រុង»។
ឆ្ពោះទៅរកការប្រព្រឹត្តដូចទីក្រុងប៉េកាំងចំពោះសហគ្រាស
លោក Abuza បាននិយាយថា លោកមើលឃើញសារនៅក្នុងសារាចរណែនាំនេះថា កំពុងតែខិតទៅជិតដូចការប្រព្រឹត្តរបស់ទីក្រុងប៉េកាំង ចំពោះសហគ្រាសបរទេស ដែលអាចជាឧបសគ្គដល់លំហូរនៃមូលធនចូលប្រទេសវៀតណាម ខណៈដែលសាជីវកម្មនានាកំពុងសំឡឹងមើលវិធី «កាត់បន្ថយហានិភ័យ» ពីប្រទេសចិន។
លោកបាននិយាយថា៖ «សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមដែលសរសេរជាលាយលក្ខអក្សរ និងនិយាយថាក្រុមហ៊ុនទាំងនេះត្រូវតែដាក់ក្រោមការឃ្លាំមើល និងគ្រប់គ្រងយ៉ាងប្រុងប្រយ័ត្ន ដើម្បីកុំឱ្យពួកគេបង្កើតបដិវត្តន៍ពណ៌ណាមួយ ចំពោះខ្ញុំ នោះគឺជាអ្វីដែលបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ពីឥទ្ធិពលរបស់ប្រទេសចិន។ ខ្ញុំមិនដែលឃើញមាននៅក្នុងឯកសារវៀតណាមទេ»។
សារាចរណែនាំនេះបញ្ជាឱ្យអង្គភាពរដ្ឋាភិបាលប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះវិនិយោគិនបរទេសដែល «លាក់ខ្លួននៅក្នុងស្រមោល» កាន់កាប់ទីផ្សារ និងអាជីវកម្មក្នុងស្រុក និងកាន់កាប់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចសំខាន់ៗ ខណៈដែលកំពុងកាន់មុខតំណែងដ៏មានឥទ្ធិពលក្នុងវិស័យការពារជាតិ និងសន្តិសុខ ដែលជះឥទ្ធិពលយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់ឯករាជ្យភាព ស្វ័យភាពសេដ្ឋកិច្ច និងស្ថិរភាពនយោបាយរបស់យើង»។
អ្នកស្រី Nguyen Ngoc Nhu Quynh សកម្មជនវៀតណាមដែលគេស្គាល់តាមឈ្មោះនិពន្ធថា«មេផ្សិត» បានប្រាប់ VOA កាលពីថ្ងៃទី ១៤ ខែមីនា ថា វាមិនមែនជារឿងចៃដន្យទេដែលក្រុងហាណូយបានចេញសារាចរណែនាំលេខ ២៤ ក្នុងខែកក្កដា ប្រហែលបីខែមុនពេលខ្លួនបានបង្កើនទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនដល់កម្រិតខ្ពស់បំផុតក្នុងឋានានុក្រមការទូត។
លោកស្រីបាននិយាយថា ទីក្រុងហាណូយមើលឃើញទំនាក់ទំនងកាន់តែជិតស្និទ្ធជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសដទៃទៀតថាជាមធ្យោបាយដ៏ល្អបំផុតក្នុងការកែលម្អសេដ្ឋកិច្ច ប៉ុន្តែក៏ជាការធ្លាក់ចុះសក្តានុពលរបស់បក្សកុម្មុយនិស្តផងដែរ។
អ្នកស្រីបាននិយាយពីរដ្ឋតិចសាស់ថា៖ «សារាចរណែនាំលេខ ២៤ គឺគ្រាន់តែដើម្បីការពារពួកកុម្មុយនិស្តប៉ុណ្ណោះ»។
អ្នកស្រីបានថ្លែងដូច្នេះពីរដ្ឋតិចសាស់ជាកន្លែងដែលអ្នកស្រីរស់នៅចាប់តាំងពីត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើដំណើរទៅសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ បន្ទាប់ពីជាប់គុកនៅប្រទេសវៀតណាមពីបទចោទប្រកាន់ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖ «រដ្ឋាភិបាលមានការភ័យខ្លាចយ៉ាងខ្លាំងចំពោះសង្គមស៊ីវិល ជាពិសេសនៅពេលដែលទំនាក់ទំនងរវាងវៀតណាម និងសហរដ្ឋអាមេរិកបានផ្លាស់ប្តូរ»។
រូបឯកសារ៖ កម្មករម្នាក់កំពុងធ្វើការនៅរោងចក្រគ្រឿងចក្រមួយ នៅទីក្រុងហាណូយ ប្រទេសវៀតណាម កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៨។
សិទ្ធិមនុស្ស
លោក Phil Robertson នាយករងផ្នែកអាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watch បានប្រាប់ VOA តាមអ៊ីមែលកាលពីថ្ងៃទី ១៣ ខែមីនាថា ការអនុវត្តសារាចរណែនាំនេះកំពុងដំណើរការយ៉ាងល្អ ហើយជាភស្តុតាងច្បាស់លាស់បំផុតរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នដែលបង្ហាញថាគណបក្សកុម្មុយនិស្តចាត់ទុកសិទ្ធិមនុស្សជាការគំរាមកំហែងដល់ការកាន់អំណាចរបស់ខ្លួន។
លោក Robertson បានសរសេរថា៖ «ចលនារបស់សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យត្រូវបានលុបចោល ដោយបន្សល់ទុកតែសាច់ញាតិរបស់អ្នកដែលជាប់គុក ដើម្បីចូលរួមរំលែកទុក្ខ និងរៀបចំសាមគ្គីភាពសម្រាប់គ្នាទៅវិញទៅមក ហើយសូម្បីតែសកម្មភាពទាំងនោះកំពុងស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យដោយអរិភាពពីរដ្ឋ»។
លោកបានបន្ថែមថា បុគ្គលដែលគ្មានប្រវត្តិធ្វើសកម្មភាពនយោបាយកំពុងត្រូវបានចាប់ខ្លួនពីបទត្អូញត្អែរតាមអ៊ីនធឺណិតអំពីរដ្ឋាភិបាលក្នុងតំបន់។
អ្នកស្រី Quynh ក៏បានថ្លែងថា ប្រជាជនក្នុងប្រទេសវៀតណាមភ័យខ្លាច ហើយរដ្ឋាភិបាលតាមចាប់មនុស្សដែលអ្នកស្រីស្គាល់ថាបានចូលរួមក្នុងចលនាសង្គមស៊ីវិលពីដំបូងៗគឺប្រហែលមួយទសវត្សរ៍មុន ប៉ុន្តែតាំងពីពេលនោះមកមិនបានរិះគន់រដ្ឋាភិបាលដោយចំហរនោះទេ។
អ្នកស្រីបាននិយាយថា៖ «មនុស្សឥឡូវកាន់តែភ័យខ្លាច។ វាហាក់ដូចជាយើងវិលទៅរកចំណុចសូន្យក្នុងការបោះជំហានទៅកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ»។
ទោះបីជាមានការគៀបសង្កត់បែបនេះក៏ដោយ ក៏លោក Quan ដែលនៅទីក្រុងហូជីមិញ បាននិយាយថា បរិយាកាសកាន់តែអាក្រក់សម្រាប់សិទ្ធិមនុស្សអាចនាំឱ្យមានចលនានយោបាយនាពេលអនាគត។
លោកបានថ្លែងថា៖ «នៅពេលមនុស្សត្រូវបានគេជិះជាន់ខ្លាំងបំផុត វានឹងមានការតស៊ូដោយជៀសមិនរួច។ មនុស្សប្រហែលជាមិននិយាយពីរឿងនយោបាយក្នុងរយៈពេលខ្លីទេ ប៉ុន្តែក្នុងរយៈពេលវែងនឹងមានការតវ៉ាជាច្រើនដែលអាជ្ញាធរមិនអាចទាយទុកមុនបាន»។
«ព័ត៌មានមិនពិត និងប្រឌិត»
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ខ្លួនមកវីអូអេ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសវៀតណាមបាននិយាយថា ក្រសួងប្រឆាំង «ព័ត៌មានមិនពិត និងប្រឌិតដោយចេតនាទុច្ចរិតសំដៅលើប្រទេសវៀតណាម» ដែលក្រសួងហៅថាជា «ការជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់វៀតណាម ដោយមានផែនការបំផ្លាញការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ចរបស់វៀតណាម និងបំបែកវៀតណាមចេញពីសហគមន៍អន្តរជាតិ»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍បាននិយាយថា បន្ទាត់នយោបាយជាប្រចាំរបស់វៀតណាម និងបក្សកុម្មុយនិស្តគឺ វៀតណាមបន្តចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងសមាហរណកម្មអន្តរជាតិគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ និងទូលំទូលាយក្នុងនាមជាសមាជិកដែលមានការទទួលខុសត្រូវរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ ហើយប្តេជ្ញាគោរពតាមការប្តេជ្ញាចិត្តអន្តរជាតិរបស់ខ្លួន រួមទាំងក្នុងវិស័យពាណិជ្ជកម្ម និងសិទ្ធិមនុស្សផងដែរ»។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍បន្ថែមថា៖ «ដោយគិតគូរពីការអភិវឌ្ឍដ៏ស្មុគស្មាញនៃពិភពលោក និងតំបន់ វៀតណាមបានចេញឯកសារផ្សេងៗ និងអនុវត្តវិធានការផ្សេងៗដើម្បីពង្រឹងសន្តិសុខជាតិ រួមទាំងការសម្របសម្រួលយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយប្រទេសដទៃទៀត ក្នុងគោលបំណងការពារសន្តិសុខជាតិ សន្តិសុខមនុស្ស និងធានាជីវភាពមានសន្តិភាព និងសុភមង្គលរបស់ប្រជាជន»៕
វីអូអេផ្នែកផ្សាយជាភាសាវៀតណាម មានវិភាគទានក្នុងសេចក្តីរាយការណ៍នេះ។
ប្រែសម្រួលដោយលោក ម៉ែន គឹមសេង