ក្រោយពេលមេធាវីអន្តរជាតិម្នាក់បានដាក់ពាក្យប្តឹងក្រុមមន្ត្រីកម្ពុជាមួយចំនួន ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការបណ្តេញពលរដ្ឋចេញពីផ្ទះសម្បែងនិងជម្លៀសពលរដ្ឋចេញពីដីធ្លីរបស់ពួកគេនោះ ក្រុមមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលនិងជនរងគ្រោះនៅតាមសហគមន៍មួយចំនួនមានការត្រេកអរជាមួយនឹងវិធានការថ្មីនេះ។
ការដាក់ពាក្យប្តឹងរបស់មេធាវីជនជាតិអង់គ្លេសម្នាក់គឺលោករីឆាត រ៉ចជឺ (Richard Rogers)ទទួលបានការគាំទ្រពីសហគមន៍ជនរងគ្រោះដោយសារការរំលោភដីធ្លីជាច្រើន និងពីក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលផងដែរ ដោយពួកគេចាត់ទុកថា បណ្តឹងនេះ ទោះជាតុលាការចាត់ការ ឬមិនចាត់ការក៏អាចជួយកាត់បន្ថយការរំលោភបំពានដីធ្លី និងជាការជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលដោះស្រាយរឿងរំលោភបំពានដីធ្លីដ៏ធ្ងន់ធ្ងរនេះដែរ។
លោកមេធាវី រីឆាត រ៉ចជឺ តំណាងឲ្យពលរដ្ឋក្នុងសមាគមន៍ជាច្រើនដែលមានពលរដ្ឋជាង៧សែននាក់រងគ្រោះក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះ បានប្តឹងឥស្សរៈជនក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលជាច្រើនដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការបណ្តេញចេញ ពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្ក្រាបដោយអំពើហិង្សា។ នេះជាសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សមួយរបស់អឺរ៉ុបឈ្មោះ FIDH។ ឥស្សរៈជនទាំងនោះមិនត្រូវមេធាវីរូបនេះបញ្ចេញឈ្មោះទេ។ តែជាអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភបំពានដីធ្លីក្នុងរាជធានីភ្នំពេញនិងតាមបណ្តាខេត្តផងដែរ។
អ្នកស្រីយ៉ោម បុប្ផា សកម្មជនដីធ្លីបឹងកក់ និងជាជនរងគ្រោះ បានថ្លែងថា អ្នកស្រីគាំទ្រការប្តឹងនេះដើម្បីបំបាត់អំពើរំលោភបំពានដីធ្លីនិងការបណ្តេញចេញដោយបង្ខំ។
«បើសិនជាដំណើរក្តីក្តាំហ្នឹងត្រូវតុលាការអន្តរជាតិហ្នឹងលូកដៃ យើងជាប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹង ប្រាកដជានឹងរីករាយមែនទែន ហើយវាជារឿងមួយដែលប្រជាពលរដ្ឋសាទរដែរ។ ហើយយើងជឿជាក់ថា មន្ត្រីដែលមានអំណាចហ្នឹងក៏ញញើតនឹងតុលាការ(អន្តរជាតិ)ខ្លះដែរ មិនហ៊ានធ្វើអ្វីផ្តេសផ្តាស់តាមតែអំពើចិត្តដូចពីមុនទៀត»។
អ្នកស្រីថា សម័យនេះមិនគួរកើតមានការជម្លៀសដូចសម័យខ្មែរក្រហម ហើយតុលាការគួរតែផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់ពលរដ្ឋ។
«ពេលខ្លះគឺយើងមិនដែលមានសង្ឃឹមថា ពេលដែលទៅតវ៉ា ហើយត្រឡប់មកវិញមានសុវត្ថិភាព អាចមកដល់ផ្ទះបានផង។ អញ្ចឹងនេះជាទុក្ខវេទនា។ ចង់និយាយថា រដ្ឋាភិបាលប្រើវិធីបណ្តេញចេញទាំងបង្ខំហ្នឹងយកមកធ្វើបាបប្រជាជនហ្នឹង អត់មានខុសអីពីសម័យប៉ុល ពត អញ្ចឹងព្រោះសម័យប៉ុល ពតក៏ជម្លៀសប្រជាជនចេញ ហើយសម័យនេះហើយក៏នៅតែជម្លៀសប្រជាជនចេញទៀត ដែលនេះគឺជាការសម្លាប់ដោយឈាមត្រជាក់»។
លោកសាល់ ហ្នើយ តំណាងសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចនៅខេត្តរតនគីរីដែលរងគ្រោះ បានអះអាងថា លោកចង់ឲ្យតុលាការអន្តរជាតិមកមើលជាក់ស្តែងពីផលប៉ះពាល់ និងការលំបាករបស់ប្រជាពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចដោយផ្ទាល់។
«ការដាក់ពាក្យបណ្តឹងនៅតុលាការអន្តរជាតិនេះគឺថា ប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងអរណាស់។ គេសប្បាយចិត្តនឹងការហ្នឹង»។
អ្នកស្រីអ៊ុម សុភីមកពីសហគមន៍រងគ្រោះនៅក្នុងឃុំឡពាង ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង គាំទ្រការដាក់ពាក្យប្តឹងរបស់មេធាវីអន្តរជាតិ ដោយសារសហគមន៍អ្នកស្រីមិនទទួលបានយុត្តិធម៌ពីការខិតខំប្រឹងប្រែងតវ៉ាជាច្រើនឆ្នាំ។
«បើមេធាវីមានការដាក់ពាក្យទៅតុលាការអន្តរជាតិ ខ្ញុំនឹងរីករាយសាទរក្នុងការចូលរួម ក្នុងការប្តឹងដែរ ព្រោះថា តុលាការនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាគាត់មិនមានភាពឯករាជ្យ ហើយក៏គ្មានភាពយុត្តិធម៌សម្រាប់ជនរងគ្រោះ ដូចជាពួកខ្ញុំដែរព្រោះពួកខ្ញុំបានធ្លាប់ប្តឹងចូលទៅតុលាការដែរ តែតុលាការគ្មានការកាត់ក្តីឲ្យបានសមរម្យនិងយុត្តិធម៌សម្រាប់ពួកខ្ញុំទេ»។
អ្នកស្រីអះអាងថា អាជ្ញាធរមិនត្រឹមតែមិនដោះស្រាយទេ តែបានចាប់តំណាងសហគមន៍៥នាក់ដាក់គុក និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញថែមទៀត ដែលអ្នកស្រីបានអំពាវនាវឲ្យមានវិធានការពីតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ។
«ខ្ញុំសូមឲ្យតុលាការអន្តរជាតិក្តីធ្វើការឲ្យមានយុត្តិធម៌ ដាក់ទោសទៅលើអ្នករំលោភបំពានដីធ្លីប្រជាពលរដ្ឋក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ឲ្យពួកគាត់ទទួលទោសទៅតាមច្បាប់ដែលអន្តរជាតិបានចែង»។
លោកចាន់ សុខឿន តំណាងសហគមន៍រងគ្រោះថ្ពង ខេត្តកំពង់ស្ពឺ បានដឹងអំពីមេធាវីអន្តរជាតិទទួលពាក្យបណ្តឹងពីតាមសហគមន៍នានាដែលរងការបណ្តេញចេញក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
«សហគមន៍ពួកខ្ញុំបានឮបញ្ហាហ្នឹង។ ពួកគាត់មានការសប្បាយចិត្ត ទាំងរូបខ្ញុំក៏ដោយ ទាំងប្រជាសហគមន៍ដែលមានទំនាស់ដីធ្លីក៏ដោយ ។ ចំណែករូបខ្ញុំ ចំពោះតុលាការក្នុងស្រុក យើងខ្ញុំគ្មានសង្ឃឹមទាល់តែសោះ។ បើតុលាការអន្តរជាតិ ទោះបីជាគាត់មិនបានចាត់ការឆាប់ៗក៏អាចជះឥទ្ធិពលដល់ថ្នាក់ដឹកនាំ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែរបាទ»។
បញ្ហារំលោភបំពានដីធ្លីបានកើតឡើងដោយសារការផ្តល់ដីសម្បទានរបស់រដ្ឋាភិបាល និងការរំលោភបំពានពីក្រុមមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់និងអ្នកមានធនធានដែលស្និទ្ធនឹងគណបក្សកាន់អំណាច ដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់ជីវភាពជនជាតិដើមភាគតិច និងពលរដ្ឋរងគ្រោះនៅកន្លែងផ្សេងៗទៀត។ ការប៉ះពាល់ទាំងនោះគឺប៉ះពាល់ទាំងជីវភាពរស់នៅ ដោយព្រៃឈើត្រូវគេបំផ្លាញនិងរឹបអូស មិនឲ្យចូលកន្លែងព្រៃអារក្សសម្រាប់ប្រតិបត្តិសាសនា។ ទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណីត្រូវគេរិបអូស ដីស្រែចំការវិលជុំក៏ត្រូវគេរិបអូសយក ដោយគ្មានដំណោះស្រាយ ហើយការវិនិយោគក៏មិនត្រូវគេពិភាក្សាជាមួយនឹងពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិច។ ការលំបាកទាំងនេះគឺស្រដៀងគ្នានឹងពលរដ្ឋក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញដែរ គឺនៅតំបន់បឹងកក់ និងបូរីកីឡា ដែលជនរងគ្រោះមានការប៉ះពាល់ដល់ជីវភាព ការសិក្សារបស់កូនពួកគេ មុខរបរ បាត់បង់លំនៅដ្ឋាន បាត់បង់សុភមង្គលក្នុងគ្រួសារ បែកបាក់គ្រួសារ និងខ្លះធ្វើអត្តឃាតជាដើម ក្រោយពេលមិនអាចពឹងពាក់តុលាការក្នុងប្រទេសនិងរដ្ឋាភិបាល ឬអាជ្ញាធរដែលអាចជួយរកយុត្តិធម៌បាន។
លោកអៀង វុទ្ធី ប្រធានអង្គការសមធម៌កម្ពុជា ដែលធ្វើការតស៊ូមតិរឿងដីធ្លីបានអះអាងថា៖
«រាល់ការបណ្តេញចេញឬការរិបអូសដីធ្លីហ្នឹងគឺមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងមន្ត្រីធំៗក៏ដូចជាក្រុមហ៊ុនដែលមានឥទ្ធិពលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយការបណ្តេញចេញហ្នឹងយើងឃើញថា ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវភាព ការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋយ៉ាងខ្លាំង ហើយនឹងការគំរាមកំហែងដល់សន្តិសុខ សុវត្ថិភាពផងដែរ»។
លោកចង់ឃើញយន្តការដោះស្រាយរបស់រដ្ឋាភិបាលបន្ថែមទៀត ជាប្រចាំ និងដោះស្រាយជូនដល់ជនរងគ្រោះគ្រប់ៗគ្នា។
«កន្លងមកយើងឃើញថា បញ្ហាដែលរាំងស្ទះទៅដល់ដំណើរការដោះស្រាយដីធ្លីហ្នឹងគឺដោយសារតែមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងមន្ត្រីធំៗនឹងជួររដ្ឋាភិបាល ហើយជាពិសេសអ្នកមានធនធាននិងឥទ្ធិពលហ្នឹងឯង។ តែទោះបីជាយ៉ាងណា យើងសង្កេតឃើញថា រដ្ឋាភិបាលមានការប្រឹងប្រែងដែរកន្លងមកនេះ ហើយមានការបង្កើតជាគណៈកម្មការ ឬក៏យន្តការជាច្រើនដើម្បីធ្វើការដោះស្រាយដីធ្លីជូនប្រជាពលរដ្ឋ»។
លោកសៀ ភិរម្យ នាយកលេខាធិការដ្ឋាននៃក្រុមការងារពិសេសសិទ្ធិលំនៅដ្ឋានបានអះអាងថា តាមការសង្កេតរបស់លោកកន្លងមក ការដោះស្រាយដីធ្លីដោយអាជ្ញាធរ និងរដ្ឋាភិបាលជូនដល់អ្នករងគ្រោះនៅសហគមន៍បូរីកីឡា និងបឹងកក់គឺទាល់តែមានការរងទុក្ខទោសខ្លាំង ទើបមានលទ្ធផលខ្លះ។
«អញ្ចឹងយើងឃើញថា លទ្ធផលដែលបានគឺបានតិចតួចណាស់ ហើយដោយសារតែការបូជាជីវិត ការបូជាខ្លួនប្រាណ ឲ្យគេឆក់ ឲ្យគេធាក់ ឲ្យគេទាត់ ឲ្យគេចាប់ដាក់គុក រឿងហ្នឹងទើបបានលទ្ធផលហ្នឹង។ ហើយបើសិនជាអ្នកមិនហ៊ានលះបង់អាយុជីវិត លះបង់កាយឲ្យគេចាប់ គេធាក់ គេឆក់ទេ នឹងមិនមានលទ្ធផលហ្នឹងទេបាទ។ អញ្ចឹងវាជារឿងមួយដែលគាត់ជួបការលំបាកខ្លាំងមែនទែន»។
បច្ចុប្បន្ននេះ សហគមន៍ទាំងពីរនិងសហគមន៍ផ្សេងទៀតក្នុងរាជធានីភ្នំពេញនៅមិនទាន់ដោះស្រាយចប់ទេ ដោយលោកសង្ឃឹមថា ការចាប់ផ្តើមសំណុំរឿងដីធ្លីនៅតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិគឺជារឿងដែលជំរុញឲ្យតុលាការក្នុងស្រុកខ្មាស់អៀន និងកែប្រែអ្វីដែលពលរដ្ឋមិនទុកចិត្ត ដូចចំណាត់ការរបស់តុលាការឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ ICC ហើយឲ្យរដ្ឋាភិបាលគិតគូរឡើងវិញ។
«ទោះបីជាមិនទាន់បានដីភ្លាមៗមកគាត់វិញក៏ដោយ ក៏អ្នកដែលតុលាការអន្តរជាតិរកឃើញហ្នឹង គាត់អាចប្រឈម។ ប្រសិនបើគាត់ធ្វើដំណើរធ្វេសប្រហែសអី ច្រឡំចូលក្នុងប្រទេសដែលគេគោរពសិទ្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិហ្នឹង អាចនឹងត្រូវគេចាប់ខ្លួន។ រឿងនេះជាការពញ្ញាក់មួយដែរទៅដល់រដ្ឋាភិបាល ឬក៏អ្នកដឹកនាំ ឬក៏អ្នកមានទាំងឡាយ សេដ្ឋីទាំងឡាយ ដែលរកស៊ីមិនសុចរិតហ្នឹងត្រូវតែគិតគូរពិចារណារឿងហ្នឹងឡើងវិញ»។
លោកអំ សំអាត ប្រធានផ្នែកបច្ចេកទេសស៊ើបអង្កេតរបស់អង្គការលីកាដូបានរៀបរាប់ត្រួសៗថា បញ្ហាដីធ្លីដែលពលរដ្ឋគ្មានដំណោះស្រាយ ហើយក្លាយជាបញ្ហារ៉ាំរ៉ៃគឺដូចជាសហគមន៍បឹងកក់ បូរីកីឡា សហគមន៍តាមបណ្តាខេត្ត ដូចជាឡពាង ស្ករអំពៅនៅកោះកុង នៅឧត្តរមានជ័យជាដើម នៅតែមានស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរ។
«យើងជាប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា យើងមិនចង់ឃើញមានបណ្តឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិទេ។ យើងចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលហ្នឹងត្រូវតែចាត់វិធានការក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លីជូនប្រជាពលរដ្ឋឲ្យបានយុត្តិធម៌ និងទទួលបានដំណោះស្រាយគ្រប់ករណី ហើយនឹងបញ្ឈប់ការបណ្តេញប្រជាពលរដ្ឋចេញពីដីធ្លីនិងផ្ទះសម្បែង»។
លោកថ្លែងថា៖
«ខ្ញុំគិតថា បញ្ហានេះក៏ជាការមួយលើកទឹកចិត្តទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយ បញ្ហាដីធ្លីជាបន្តទៀត ជាពិសេសគឺជាការជំរុញលើកទឹកចិត្តដើម្បីឲ្យរដ្ឋាភិបាលដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លីជូនពួកគាត់នោះបាទ ដោយគាត់គិតថា សូម្បីតែអន្តរជាតិក៏មានការជួយគាំទ្រលើបញ្ហាដីធ្លីផងដែរ»។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដដែលនោះឲ្យដឹកថា ពាក្យបណ្តឹងទៅកាន់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិសប្តាហ៍នេះ បានចោទប្រកាន់ថា ការរំលោភបំពានដីធ្លីគឺធ្វើឡើងរាលដាលពាសពេញប្រទេស និងជាប្រព័ន្ធដែលប្រព្រឹត្តដោយមន្ត្រីកាន់អំណាចជាង១ទសវត្សរ៍។
លោកការីម ឡាហ៊ីដជី (Karim Lahidji) នាយកអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស FIDH បានថ្លែងថា៖
«ដោយសារតែប្រព័ន្ធអាជ្ញាធរច្បាប់កម្ពុជាតែងតែខកខានក្នុងការស៊ើបអង្កេតឧក្រិដ្ឋកម្មដ៏ធ្ងន់ធ្ងរទាំងនេះ ហើយមិនផ្តល់ដំណោះស្រាយដ៏មានប្រសិទ្ធភាពដល់ជនរងគ្រោះទាំងនោះ តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ICC ពេលនេះបង្ហាញថា ជាវិធីសមរម្យបំផុតក្នុងការរកយុត្តិធម៌ជូនជនរងគ្រោះ»។
នៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាននោះ លោកមេធាវី រីឆាត រ៉ចជឺបានអះអាងថា៖
«ក្នុងជំនាន់ដែលមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សទាក់ទងនឹងដីធ្លីបានកើនដល់កម្រិតដ៏រន្ធត់។ បណ្តឹងនេះនឹងផ្តល់ឲ្យការិយាល័យរដ្ឋអាជ្ញានៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិនូវឱកាសដ៏កម្រដើម្បីបញ្ជាក់ពីតួនាទីដ៏សំខាន់នៃច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិក្នុងការការពារឲ្យពលរដ្ឋរស់នៅបានសុខសាន្តនោះ រួចពីការជម្លៀសចេញដោយបង្ខំ។ ហើយអន្តរាគមន៍របស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិនឹងជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគិតគូរពីចំណាត់ការរបស់ខ្លួនចំពោះការរំលោភដីធ្លី និងការជិះជាន់ដល់ក្រុមអ្នកតវ៉ា»។
លោកផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យមួយរូបរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានការពារគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល ដោយចាត់ទុកថា ពាក្យបណ្តឹងនេះគឺជាសិទ្ធិរបស់អ្នកប្តឹង។
«រីឯការប្តឹងផ្តល់ទៅលើឆាកអន្តរជាតិគឺជារឿងផ្ទាល់ខ្លួនរបស់គេ តែអ្វីដែលជាដែនសមត្ថកិច្ចនៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិហ្នឹង ខ្ញុំមើលមិនឃើញនូវអ្វីដែលធ្វើមានការប្រែប្រួលដំណោះស្រាយនេះទេ គ្រាន់តែជាការវាយប្រហារ ហើយគ្រាន់តែជាការលើកឲ្យគេចាប់អារម្មណ៍នៅលើឆាកអន្តរជាតិតែប៉ុណ្ណោះ»។
លោកបានអះអាងថា ពលរដ្ឋបានធ្វើកិច្ចការជាបណ្តើរៗហើយ។
«យើងឃើញថា ឥឡូវនេះ ដំណោះស្រាយតាមរយៈកំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅប្រឆាំងនឹងការរំលោភដីធ្លី ជាយន្តការគោលការណ៍ដោះស្រាយ វិធានការដោះស្រាយ។ យើងទទួលបាននូវជោគជ័យជាច្រើន ហើយមិនអនុញ្ញាតឲ្យមន្ត្រីណាមួយមានឱកាសក្នុងការកេញប្រវ័ញ្ច ឬឆក់យកដីអ្នកស្រុកទេ។ យើងឃើញថា ឥឡូវនេះយើងមានជាង១៧០០ករណី។ ហើយយើងបានដោះស្រាយបានជាង៣០០ករណី ហើយកំពុងដោះស្រាយបន្តទៅទៀត។ ដូច្នេះគ្មានមន្ត្រីណាមួយ ឬវរៈជនណាអាចរំលោភលើដីប្រជាពលរដ្ឋ ឬដីសាធារណៈទេឥឡូវនេះ។ ហើយក្រុមហ៊ុនមួយចំនួន ដែលមិនបានឆ្លើយតបនឹងលក្ខខណ្ឌរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ទោះជាទទួលបានអាជ្ញាបណ្ណជាសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ឬក៏សង្គមកិច្ច រដ្ឋាភិបាលបានដកហូតយកមកទុកជាសម្បត្តិរដ្ឋវិញ ឥឡូវនេះ»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកធន សារ៉ាយ ប្រធានអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកថ្លែងថា រដ្ឋាភិបាលគួរតែមានវិធានការដោះស្រាយឲ្យបានឆាប់ និងមានយុត្តិធម៌ជាងនេះដើម្បីជៀសវាងការប្តឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិ និងបញ្ហាស្មុគស្មាញក្នុងប្រទេស។
«ដោយសារតែប្រព័ន្ធតុលាការយើងមិនបានឈរនៅកណ្តាលផ្តល់យុត្តិធម៌នេះឯងដែលធ្វើឲ្យមានការមិនសប្បាយចិត្ត ហើយមានសហគមន៍មួយចំនួនលោកបានដាក់ពាក្យប្តឹងទៅតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិបែបនេះ ដោយសារតែលោកអស់សង្ឃឹមនឹងការដោះស្រាយដោយប្រព័ន្ធតុលាការជាតិនេះឯង។ អញ្ចឹងបញ្ហាទៅមុខទៀតត្រូវតែមានការដោះស្រាយបញ្ហាជម្លោះដីធ្លីនេះឲ្យបានឆាប់ ហើយឲ្យបានយុត្តិធម៌ជាអតិបរមា ដែលអាចធ្វើទៅបាន ទើបអាចមានបញ្ហាធូរស្បើយវិញរឿងបញ្ហាដីធ្លីនេះ»។
លោកបានចាត់ទុកថា ការចូលរួមក្នុងបណ្តឹងគឺជារឿងត្រឹមត្រូវសម្រាប់ជនរងគ្រោះក្នុងការស្វែងរកយុត្តិធម៌តាមរយៈវិធីផ្សេងៗ ហើយទោះជាតុលាការចាត់ការយ៉ាងម៉េចក៏បង្ហាញឲ្យឃើញពីការចាប់អារម្មណ៍ពីតុលាការជាតិនិងរដ្ឋាភិបាលដែរ។
«ខ្ញុំឃើញថា លទ្ធផលបានដាក់ទណ្ឌកម្មមួយរួចស្រេចហើយទៅលើគណបក្សកាន់អំណាចអំពីកំហុសឆ្គងនៃនយោបាយការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដោយមិនមានការគិតគូរដល់ការប៉ះពាល់ទៅលើដីប្រជាពលរដ្ឋ ព្រៃឈើរបស់សហគមន៍ ដីអារក្សរបស់សហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិច។ នេះជាការដែលធ្វើឲ្យមានការខឹងសម្បារពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើន លោកស្រែកទាមទារតវ៉ានៅគ្រប់ទីកន្លែង ដែលយើងបានដឹងទាំងអស់គ្នា»។
លោកបានរំឭកថា ការដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លីក្នុងប្រទេសកម្ពុជាកន្លងមកនិងទៅមុខទៀត អាជ្ញាធរមិនគួរគិតតែពីផលប្រយោជន៍អ្នកមាន និងអ្នកមានអំណាចហួសហេតុពេកទេ។ គេគួរយកចិត្តទុកដាក់សុខទុក្ខជនក្រីក្រនៅតាមជនបទជាពិសេសជនជាតិដើមភាគតិច ដែលលោករស់នៅពឹងផ្អែកលើដីធ្លីនិងព្រៃព្រឹក្សា។
គេមិនដឹង ថាតើពាក្យបណ្តឹងចុងក្រោយនេះនឹងចូលក្នុងយុត្ដាធិការរបស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ឬយ៉ាងណាទេ។ តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិធ្លាប់មិនចាត់ការសំណុំរឿងដីធ្លី ដែលមេធាវីអន្តរជាតិម្នាក់បានប្តឹងម្តងរួចមកហើយ ដែលប្តឹងចំៗចំពោះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន។ តែការប្តឹងរបស់មេធាវីក្រោយប្រកបដោយយុទ្ធសាស្ត្រនេះគឺត្រូវគេដឹងថា សំដៅទៅលើមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងរំលោភបំពានដីធ្លីផ្ទាល់ៗ ហើយត្រូវគេយល់ថា នឹងធ្វើឲ្យមានការគិតគូរឡើងវិញចំពោះការរកដំណោះស្រាយពីរដ្ឋាភិបាលនិងមានការរាថយក្នុងការរំលោភយកដីធ្លី ឬបណ្តេញប្រជាពលរដ្ឋចេញពីលំនៅដ្ឋាន៕