កញ្ញា ឡោ វត្តី វ័យ២៨ ឆ្នាំ ម្ចាស់ហាងលក់គ្រឿងបរិក្ខារពេទ្យ នៅម្តុំផ្សារអូរឡាំពិក បានបើកតូបលក់តាំងពីព្រលឹមស្រាងៗ រហូតដល់ព្រលប់។ នៅម៉ោងប្រមាណ ៧យប់ ថ្ងៃអាទិត្យ កញ្ញាបានប្រាប់ VOA ថា អតិថិជនភាគច្រើនសួររកទិញម៉ាស់របស់ក្រុមហ៊ុន 3M ដែលហៅថា ម៉ាក N95ដែល មានព័ណ៌ស រាងមូលគ្របច្រមុះ និងមាត់។
កញ្ញាប្រាប់ VOA ថា នៅពេលកញ្ញាចាប់បើកលក់នៅពេលព្រឹក អ្នកមកទិញភាគច្រើនជាជនជាតិចិន ហើយដល់ល្ងាចបន្តិចទើបមានជនជាតិខ្មែរមកទិញ៖
«បើអ្នកខ្លះគឺភាគច្រើនជនជាតិចិន មកទិញច្រើន។ ឮថាអ្នកខ្លះគាត់ទិញយកទៅស្រុកគាត់តែម្តង»។
អ្នកលក់គ្រឿងបរិក្ខារពេទ្យនៅម្តុំផ្សារអូឡាំពិក ដែលនៅបន្តលក់ដូរ នៅថ្ងៃទី២ នៃបុណ្យចូលឆ្នាំចិន ឆ្នាំម្សិលមិញបាននិយាយថា ពួកគេស្ទើរតែអស់ម៉ាស់លក់នៅថ្ងៃច័ន្ទនេះ។
ពួកគេថា ភ្ញៀវរបស់ពួកគេភាគច្រើនជាជនជាតិចិន ដែលមកទិញម៉ាស់ជាច្រើនកេស និងជាប្រអប់ៗ ដើម្បីផ្ញើរទៅបងប្អូនរបស់ពួកគេនៅឯប្រទេសចិនដែលកំពុងខ្វះម៉ាស់សម្រាប់ពាក់ការពារ។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មន្ត្រីសុខាភិបាលជំនាញបាននិយាយថា អ្នកដែលមិនមានបញ្ហាសុខភាពមិនគួរពាក់ម៉ាស់នេះនោះទេ ហើយក្រសួងសុខាភិបាលបានអំពាវនាវដល់អ្នកលក់ម៉ាស់ថា ពួកគេមិនគួរកេងចំណេញនៅក្នុងពេលមានការបារម្ភពីជំងឺនេះនោះទេ។
កញ្ញា ឡោ វត្តី បន្តថា ពេលនេះកញ្ញាគ្មានម៉ាស់ប្រភេទ N95 លក់ទៀតទេ៖ «យើងអត់មានស្តុកទេ ដោយសារឥវ៉ាន់នេះយើងកុម្ម៉ង់ពីប្រទេសចិនដែរ។ ហើយម៉ាស់ហ្នឹងមានថ្ងៃខែកំណត់ បើកាលណាយើងទុកចោលយូរ វារបកអេប៉ុងហើយត្រូវបោះចោលតែម្តង»។
ពលរដ្ឋឈរនៅក្នុងឱសថស្ថានមួយកន្លែង ក្បែរពហុកីឡាដ្ឋានអូឡាំពិក រាជធានីភ្នំពេញ ដោយពាក់ម៉ាសការពារ ខណៈព័ត៌មានអំពីការរាលដាលនៃមេរោគកូរ៉ូណានៅប្រទេសចិន កំពុងផ្សព្វផ្សាយយ៉ាងទូលំទូលាយនៅក្នុងតំបន់ ថ្ងៃទី២៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០។ (ខាន់ សុគុំមនោ/VOA)
ជាទូទៅ ម៉ាស់ម៉ាក N95 នេះ ធ្លាប់មានតម្លៃប្រហែល ១៨ដុល្លារ ក្នុងមួយប្រអប់ ដែលមានម៉ាស់ចំនួន២០។ ថ្ងៃអាទិត្យនេះ ម៉ាស់ម៉ាកនេះ កើនដល់តម្លៃពីប្រមាណ ៣០ដុល្លារ ឬ៤០ដុល្លារ រហូតដល់ ៦០ដុល្លារ ក្នុងមួយប្រអប់។ ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនរកទិញម៉ាស់ដោយសារទទួលព័ត៌មានតៗគ្នាតាមបណ្តាញសង្គម។
ដោយសារអស់ម៉ាស់ម៉ាក N95 កញ្ញា វត្តី លក់អស់ម៉ាស់ធម្មតាចំនួន ៥០០ប្រអប់។ ក្នុងមួយប្រអប់តម្លៃ ២ម៉ឺនរៀល។ ម៉ាស់ប្រភេទធម្មតានេះមានតម្លៃ ១ម៉ឺនរៀលនៅមុនពេលដែលមានការផ្ទុះវីរុសកូរ៉ូណាថ្មី។
លោក ជា អៀង អាយុ ៥៨ឆ្នាំ អ្នកលក់គ្រឿងបរិក្ខារពេទ្យម្នាក់ទៀតនៅម្តុំផ្សារអូរឡាំពិក។ លោកបានឲ្យដឹងថា លោកលក់ម៉ាស់ពណ៌ខៀវធម្មតាអស់ជាង ៥០ កេស ឬស្មើហ្នឹង ២.០០០ប្រអប់។ តម្លៃរាយមួយប្រអប់ ៥ ដុល្លារ។
លោកនិយាយថា៖ «ទើបតែបើកទ្វារថ្ងៃហ្នឹង គឺខុសប្រក្រតី គឺម៉ាស់លក់អស់មិនធម្មតា។ គឺលក់អស់រលីងតែម្តង។ ខ្ញុំលក់ ៤០-៥០ កេសគឺលក់អស់រលីងតែម្តង»។
លោកនិយាយថា អតិថិជនលោក ភាគច្រើនជាជនជាតិចិន៖ «អ្នកមកគឺមានចិន ភាគច្រើនគឺចិន ទី២គឺខ្មែរយើង។ ចិននឹងគឺអ្នកធ្វើការនៅរោងចក្រ អីហ្នឹង ពួកគាត់ច្រើនជាងគេ។ ខ្មែរយើងគឺបន្ទាប់បន្សំទេ»។
កញ្ញា សុខ លីលី អាយុ២១ ឆ្នាំជានិស្សិតឆ្នាំទី៤ និងជាបុគ្គលិកក្រុមហ៊ុនឯកជន បានជិះម៉ូតូ អស់ជិតពីរម៉ោង ជាមួយមិត្តភក្តិរបស់នាង ដើម្បីស្វែងរកម៉ាស់ នៅម្តុំផ្សារតាប៉ាង និងផ្សារអូឡាំពិក។ ពួកគេសំចតសួរសឹងគ្រប់ហាង តែនៅមិនអាចរកម៉ាស់ដែលខ្លួនចង់ទិញ គឺម៉ាស់ N95។ កញ្ញាថា ខ្លួនចង់ទិញពីរបីប្រអប់ទុក ដើម្បីចែករំលែកក្រុមគ្រួសារ និងមិត្តរួមការងារ។
កញ្ញា សុខ លីលី និយាយថា៖ «ភ័យបង... ភ័យខ្លាំង ដោយសារយើងឃើញប្រទេសជិតខាងយើង ក៏ជួបច្រើនមកដែរដូចប្រទេសវៀតណាម និងប្រទេសថៃ សុទ្ធតែមានអ្នកកើតជំងឺហ្នឹងដែរ ហើយគេមិនទាន់រកឃើញវ៉ាក់សាំងអញ្ចឹងណាបង»។
មេរោគកូរ៉ូណា (coronavirus) បានសម្លាប់មនុស្សអស់ជាង ៨០នាក់នៅប្រទេសចិន គិតត្រឹមព្រឹកថ្ងៃចន្ទនេះ។ មេរោគនេះបានឆ្លងដល់មនុស្សជិត៣.០០០ នាក់ នៅក្នុងប្រទេសចិន និងបណ្តាប្រទេសដូចជាវៀតណាម ថៃ សិង្ហបុរី ម៉ាឡេស៊ី តៃវ៉ាន់ កូរ៉េខាងត្បូង ជប៉ុន សហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា អូស្ត្រាលី បារាំង និងនេប៉ាល់ផងដែរ។
ទោះបីជាអង្គការសុខភាពពិភពលោក និងប្រទេសផ្សេងៗទៀតកំពុងបន្តសិក្សាឲ្យច្បាស់ពីដើមកំណើត របៀបឆ្លង របៀបការពារ និងរបៀបព្យាបាលជំងឺនេះ បច្ចុប្បន្ន គេដឹងត្រឹមថា ប្រភពនៃមេរោគនេះចេញពីទីផ្សារលក់សាច់សត្វព្រៃនៅទីក្រុងអ៊ូហាន (Wuhan)។
មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ រដ្ឋាភិបាលចិនបានពន្លឿនការកសាងមន្ទីរពេទ្យមួយដែលអាចដាក់អ្នកជំងឺដែលឆ្លងវីរុសកូរ៉ូណារហូតដល់១.០០០នាក់ ដើម្បីតាមដាន។ មន្ទីរពេទ្យសាងសង់តាមលំនាំមន្ទីរពេទ្យមួយនៅប៉េកាំងដែលដាក់អ្នកជំងឺឆ្លងវីរុសសារស៍ (SARS) នៅឆ្នាំ ២០០២ និង២០០៣ ដែលកាលនោះមានមនុស្សស្លាប់ប្រមាណ ៨០០នាក់។
ចាប់តាំងពីការប្រជុំគណៈកម្មការបន្ទាន់នៃបទប្បញ្ញត្តិសុខភាពអន្តរជាតិ (International Health Regulations Emergency Committee) នៅក្នុងទីក្រុងហ្សឺណែវ តាំងពីមុនចូលឆ្នាំចិន ចំនួនអ្នកស្លាប់កើនឡើងជិត ៤ដង ហើយករណីឆ្លងកើនឡើង៦ដង ប៉ុន្តែ អង្គការសុខភាពពិភពលោក នៅមិនទាន់ប្រកាសអាសន្ននៅឡើយ។
អង្គការនេះ បានឲ្យដឹងថា ភាគច្រើននៃអ្នកដែលស្លាប់នោះមានបញ្ហាសុខភាពដូចជា លើសឈាម ទឹកនោមផ្អែម និងជំងឺបេះដូងដែលធ្វើឲ្យប្រព័ន្ធការពាររបស់ពួកគេចុះខ្សោយ។ អ្នកដែលងាយឆ្លងមេរោគនោះ គឺមនុស្សវ័យចំណាស់និងអ្នកដែលមានសុខភាពទ្រុឌទ្រោម។
បើយោងតាមសន្និសីទកាសែតនៅល្ងាចថ្ងៃចន្ទនេះលោក ម៉ម ប៊ុនហេង រដ្ឋមន្ត្រីសុខាភិបាល បានបញ្ជាក់ថា ករណីដំបូងនៃការឆ្លងវីរុសកូរ៉ូណាថ្មី ត្រូវបានរកឃើញនៅកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី ២៧ខែមករា។
ខណៈពេលនេះ ប្រជាជនចិននៅកម្ពុជានិងប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាមួយចំនួន កំពុងសម្រុកទិញម៉ាស់ក្នុងគោលបំណងការពារកុំឲ្យឆ្លងមេរោគថ្មីនេះ។
ការសម្រុកទៅទិញម៉ាស់ជាគំហុកនេះបានធ្វើឲ្យតម្រូវការម៉ាស់មានការកើនឡើង។ ក្រសួងសុខាភិបាលកម្ពុជា បានអំពាវនាវឲ្យអ្នកដែលលក់ម៉ាស់ កុំតម្លើងថ្លៃម៉ាស់។ នៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសនៅថ្ងៃច័ន្ទនេះ ក្រសួងសុខាភិបាលបានសរសេរថា៖
«[...] ទុកលទ្ធភាពឲ្យបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋយើងដែលមានតម្រូវការប្រើម៉ាស់ អាចទិញប្រើបានផង ដើម្បីជាកិច្ចចូលរួមការពារសុខភាពផ្ទាល់ខ្លួនលើការចម្លងជំងឺនេះ និងជាបុណ្យកុសលសម្រាប់លោកអ្នកជាអ្នកលក់ម៉ាស់នេះផង»។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយលោក លី សូវ៉ាន់ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសុខាភិបាល បានប្រាប់ VOA កាលពីថ្ងៃសុក្រសប្តាហ៍មុនថា ប្រជាពលរដ្ឋមានអាការៈធម្មតាមិនគួរពាក់ម៉ាស់ទេ។
លោកនិយាយថា៖ «អ្នកជាមិនគួរពាក់ម៉ាស់ ប៉ុន្តែអ្នកដែលឈឺត្រូវតែពាក់ម៉ាស់។ អ្នកដែលសង្ស័យគួរពាក់ម៉ាស់។ អ្នកដែលមានរោគសញ្ញាក្អក ឬកណ្ដាស់ត្រូវតែពាក់ម៉ាស់»។
បុគ្គលិកមន្ទីរពេទ្យបំពាក់ដោយសម្លៀកបំពាក់ការពារខ្លួន កំពុងបញ្ជូនអ្នកជំងឺម្នាក់ដែលសង្ស័យថាមានផ្ទុកមេរោគកូរ៉ូណា នៅមន្ទីរពេទ្យ Prince of Wales នៅទីក្រុងហុងកុង ថ្ងៃទី២២ ខែមករា ឆ្នាំ២០២០។
អ្នកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត Leo Yee Sin នាយកប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌលជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺឆ្លងនៃប្រទេសសិង្ហបុរី បានប្រាប់សារព័ត៌មាន Channel News Asia ថា មិនមែនគ្រប់គ្នាសុទ្ធតែត្រូវការពាក់ម៉ាស់នោះទេ។
អ្នកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិតនៅប្រទេសសិង្ហបុរីរូបនេះ និយាយក្នុងន័យដើមយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «មិនបាច់ពាក់ម៉ាស់ទេ បើអ្នកគ្មានរោគសញ្ញាផ្លូវដង្ហើម។ តាមពិតទៅ យើងត្រូវការកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងគាំទ្រពីសហគមន៍។ សម្រាប់អ្នកដែលមានរោគសញ្ញាសូមពាក់ម៉ាស់ទៅ នោះវានឹងផ្តល់នូវកន្លែងដែលមានសុវត្ថិភាពដល់មនុស្សជាច្រើនដែលនៅជុំវិញពួកគេ»។
ម៉ាស់ដែលគេពាក់ពេលវះកាត់ ដែលមានពីរស្រទាប់គឺស្រទាប់ក្នុង និងស្រទាប់ក្រៅ មានប្រសិទ្ធិភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការពារបានហើយ។
មកទល់ពេលនេះ ប្រជាជននៅប្រទេសចិនជាង ៣០លាននាក់ ត្រូវបានកម្រិតការធ្វើដំណើរតាមទីសាធារណៈ និងចេញចូលទីក្រុងមួយចំនួន ហើយស្របពេលនេះដែរ នៅកម្ពុជា សាលារៀនអន្តរជាតិមួយចំនួនបានប្រកាសផ្អាក ហើយតាមសាលារដ្ឋមួយចំនួនក៏មានការផ្សព្វផ្សាយអំពីវិធានការការពារ ការចែកម៉ាស់ និងការអប់រំ និងលាងដៃនិងសាប៊ូ ឬទឹកអាកុល ដើម្បីរក្សាអនាម័យ។
កញ្ញា ឡោ វត្តី ប្រាប់ VOA ថា កញ្ញាក៏ត្រូវទុកម៉ាស់មួយកេសដើម្បីទុកសម្រាក់ចែកចាយដល់សមាជិកគ្រួសាររបស់កញ្ញាទុកប្រើប្រាស់៖ «យល់ឃើញថា ពិបាកថា ដល់ពេលខ្ញុំអស់អាហ្នឹងទៅ ខ្ញុំអត់ដឹងថាមានអីលក់ជូនគាត់។ ទី១ ខ្ញុំទុកមួយកេសសម្រាប់គ្រួសារខ្ញុំដែរ។ ខ្ញុំខ្លាចដែរណា»៕