ចាប់ពីដើមឆ្នាំ ២០២០ មក ពិភពលោកបានរងគ្រោះដោយជំងឺរាតត្បាតកូវីដ១៩ យ៉ាងដំណំ ស្របពេលដែលឥទ្ធិពលនៃបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុកើតមានជាបន្តបន្ទាប់។ ហើយនៅដើមឆ្នាំ ២០២២ សង្គ្រាមរវាងអ៊ុយក្រែននិងរុស្ស៊ី បាននិងកំពុងធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោករងផលប៉ះពាល់កាន់តែខ្លាំង។
អស្ថិរភាពនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកនេះ បានធ្វើឱ្យប្រទេសដែលមានការអភិវឌ្ឍតិចតួច ដូចជាកម្ពុជា ត្រូវប្រឈមនឹងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសារតម្លៃទំនិញនិងសេវាកម្មត្រូវឡើងថ្លៃ។
អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ លោក អង់តូនីញូ ហ្គុយតេរេស (António Guterres) បានថ្លែងក្នុងសន្និសីទអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីប្រទេសអភិវឌ្ឍតិចតួចលើកទី ៥ (LDC5) នៅទីក្រុងដូហា កាលពីដើមខែមីនាថា សង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែនធ្វើឱ្យតម្លៃថាមពល និងអាហារឡើងថ្លៃ ដែលជាហេតុបណ្តាលឱ្យចំណាយសម្រាប់ការរស់នៅកាន់តែលំបាកឡើងៗ។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «ការបន្ធូរបន្ថយវិបត្តិចំណាយក្នុងការរស់នៅកាន់តែលំបាកទៅៗ ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ដោយសារសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែន បានពន្លឿនការកើនឡើងតម្លៃថាមពល និងអាហារ។ បន្ថែមដោយផលប៉ះពាល់នៃជម្លោះ គ្រោះរាំងស្ងួត ភាពអត់ឃ្លាន និងភាពក្រីក្រខ្លាំង គឺជាព្យុះដ៏ខ្លាំងក្លាក្នុងការបន្តភាពក្រីក្រ និងអយុត្តិធម៌»។
លោកក៏បានអំពាវនាវឱ្យបញ្ចប់លក្ខខណ្ឌដែលបានធ្វើឱ្យប្រទេសដែលងាយរងគ្រោះប្រឈមមុខនឹង «ព្យុះដ៏ខ្លាំងកា្លនេះ»។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «យើងត្រូវបញ្ចប់ព្យុះនេះ។ ប៉ុន្តែយើងត្រូវតែទទួលស្គាល់ថា ដើម្បីបញ្ចប់ព្យុះនេះ យើងត្រូវការការវិនិយោគដ៏ធំ និងប្រកបដោយនិរន្តរភាព ហើយប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចបំផុត ត្រូវការ និងសមនឹងទទួលបានការគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ និងសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំ»។
លោកអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិក៏បានជំរុញសហគមន៍អន្តរជាតិ ជាពិសេសក្រុមប្រទេសអ្នកមាន ឱ្យជួយប្រជាជនជាង ១.១ ពាន់លាននាក់ក្នុងប្រទេសក្រីក្រទាំងនេះ ដើម្បីលើកពួកគេចេញពីភាពក្រីក្រ។
បើតាមការិយាល័យអង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់សេវាកម្មគម្រោង (UNOPS) ប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចប្រឈមមុខនឹងបញ្ហានៃការអភិវឌ្ឍន៍ដូចគ្នា។ ប្រាក់ចំណូលក្នុងមនុស្សម្នាក់ទាប ភាពក្រីក្រច្រើន និងភាពអត់ការងារធ្វើខ្ពស់។ ពួកគេងាយរងគ្រោះខ្លាំងពីវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច និងបរិស្ថាន។
លោក ប៉ាន សូរស័ក្ដិ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា ថ្លែងក្នុងសន្និសីទអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីប្រទេសអភិវឌ្ឍតិចតួចលើកទី៥ (LDC5) ដែលធ្វើឡើងក្នុងទីក្រុងដូហា ប្រទេសកាតា នៅថ្ងៃទី៧ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣។ (កាន់ វិច្ឆិកា/វីអូអេ)
លោក ប៉ាន សូរស័ក្ដិ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា បានប្រាប់វីអូអេក្នុងអំឡុងពេលចូលរួមសន្និសីទអង្គការសហប្រជាជាតិ (LDC5) នៅក្រុងដូហា ថា កម្ពុជាក៏ដូចជាបណ្តាប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចផ្សេងទៀត បាននិងកំពុងរងផលប៉ះពាល់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចដែលបណ្តាលមកពីការរាតត្បាតនៃជំងឺកូវីដ១៩ ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងអស្ថិរភាពនយោបាយពិភពលោក ដូចជាសង្គ្រាមអ៊ុយក្រែន និងរុស្ស៊ីជាដើម។
លោកថ្លែងថា៖ «រឿងបញ្ហាស្បៀង យើងអត់មានបញ្ហាទេ ព្រោះយើងមានស្បៀងគ្រប់គ្រាន់។ ប៉ុន្តែបញ្ហាមួយដែលយើងត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ន ដែលសព្វថ្ងៃក្រសួងពាណិជ្ជកម្មប្រុងប្រយ័ត្នរហូត គឺបញ្ហាថាមពល ព្រោះប្រទេសយើងមិនមែនអ្នកផលិតថាមពលទេ គឺប្រទេសយើងអ្នកទិញថាមពល។ ដូច្នេះបើមានសង្គ្រាមទៅ អាថាមពលវាឡើងថ្លៃ វាប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចយើង។ យើងត្រូវទិញថាមពលគេ ប៉ុន្តែថាមពលហ្នឹងវាឡើងថ្លៃ»។
លោក ប៉ាន សូរស័ក្ដិ ថ្លែងបន្ថែមថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានត្រៀមខ្លួនក្នុងការទប់ទល់ និងដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនោះ នាពេលអនាគត។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងត្រៀមហើយ ដូចយើងសព្វថ្ងៃ យើងពិនិត្យមើល ប្រទេសយើង សព្វថ្ងៃក្រសួងពាណិជ្ជកម្មពិនិត្យមើលនូវការឡើងថ្លៃថាមពល ហើយនិងមានស្បៀងទុកបម្រុង ហើយអត់ឱ្យមានបញ្ហាដែលប៉ះពាល់ហ្នឹង គឺយើងបានន័យថា យើងត្រៀមទៅក្នុងរយៈពេល យើងមិនមែននៅស្ងៀមឱបដៃអត់ដឹងរឿងទេ។ ប៉ុន្តែដល់មានបញ្ហាយើងអាចដោះស្រាយបានរយៈ ១ខែ ៣ខែ យើងអាចដោះស្រាយបាន អត់មានបញ្ហា»។
បើតាមលោក ប៉ាន សូរស័ក្កិ កម្ពុជាក៏បាននិងកំពុងបើកទីផ្សារទ្វេភាគីជាមួយប្រទេសនានាទាំងក្នុងតំបន់ និងអន្តរជាតិ ដែលជាផ្នែកនៃការទប់ទល់នឹងផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចនាពេលអនាគតផងដែរ។
សេដ្ឋកិច្ចប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួច មានទំនោរពឹងផ្អែកខ្លាំងលើវិស័យមួយចំនួនដែលមានកម្រិត ដែលអាចជះឥទ្ធិពលយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់សេដ្ឋកិច្ច ប្រសិនបើវិស័យមួយនោះមិនដំណើរការល្អ។ ឧទាហរណ៍ កសិកម្មគឺជាវិស័យចម្បងសម្រាប់ប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចជាច្រើន។ គ្រោះធម្មជាតិមួយ ឬការប្រមូលផលមិនល្អមួយ អាចកំណត់សេដ្ឋកិច្ច និងគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍របស់ប្រទេសឡើងវិញអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ។ នេះបើតាមអ្នកជំនាញកិច្ចការអភិវឌ្ឍន៍។
អគារខ្ពស់ស្កឹមស្កៃកំពុងកើនឡើងនៅកណ្តាលក្រុងភ្នំពេញ ខណៈអ្នកធ្វើដំណើរបើកបរកាត់វិមានឯករាជ្យនៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី ២០ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២៣។ (ទែន សុខស្រីនិត/វីអូអេ)
សម្រាប់កម្ពុជាដែលជាប្រទេសពឹងផ្អែកលើវិស័យកសិកម្ម ទេសចរណ៍ និងវាយនភណ្ឌកាត់ដេរ កំណើនសេដ្ឋកិច្ចចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១១ មក ដល់ឆ្នាំ ២០១៩ បានកើនឡើងចន្លោះពី ៧% ទៅ៧,៥% ប៉ុន្តែក្នុងឆ្នាំ ២០២០ ខណៈដែលពិភពលោករងផលប៉ះពាល់ពីជំងឺរាតត្បាតកូវីដ១៩ និងបញ្ហាពិភពលោក សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានកំណើនអវិជ្ជមានក្នុងអត្រា -៣,១%។ នេះបើតាមធនាគារពិភពលោក។
បើតាមការវាយតម្លៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ២០២១ របស់ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា ផលប៉ះពាល់ពីវិបត្តិសកល បានធ្វើឱ្យកំណើនសេដ្ឋកិច្ចអវិជ្ជមានក្នុងអត្រា -៣,១% ដោយសារការធ្លាក់ចុះនៃវិស័យសេវាកម្ម និងវិស័យឧស្សាហកម្ម ខណៈវិស័យកសិកម្មនៅរក្សាបានកំណើនវិជ្ជមាន។
លោក តេង ដឺលុច បណ្ឌិតផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច លើកឡើងថា អស្ថិរភាពនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ច ដោយសារជំងឺរាតត្បាតកូវីដ១៩ បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ ជាពិសេសសង្គ្រាមរវាងអ៊ុយក្រែន និងរុស្ស៊ី បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ពិភពលោកស្ទើរតែគ្រប់វិស័យ។
លោកថ្លែងថា៖ «ការកើនឡើងនៃកម្រិតអតិផរណា ការធ្លាក់ចុះនៃតម្លៃសាច់ប្រាក់ ក៏ដូចជាស្ថិរភាពនៃប្រព័ន្ធម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចទាំងមូលផងដែរ។ អ៊ីចឹងយើងឃើញថា វិស័យធំៗលើពិភពលោក ជាពិសេសក្នុងវិស័យ logistic [ដឹកជញ្ជូន] មានការកើនឡើងនូវតម្លៃ ក៏ដូចជាទេសចរណ៍ដែលជាថាមពលមួយនៃសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកក៏ប្រឈមបញ្ហា ហើយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុទាំងអស់នោះបានធ្វើឱ្យផលដំណាំផលិតភាព ក៏ដូចជាផលិតកម្មនៃវិស័យកសិកម្ម និងវិស័យមួយចំនួនរងផលប៉ះពាល់ផងដែរ។ ទាំងអស់នេះ វាបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខស្បៀងលើពិភពលោកទាំងមូលផងដែរ»។
លោក តេង ដឺលុច ថ្លែងបន្ថែមថា ដើម្បីត្រៀមខ្លួន និងឆ្លើយតបជាមួយវិបត្តិនានាក្នុងពេលខាងមុខ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគួរពង្រឹងវិស័យសុខុមាលភាពសង្គម ផលិតភាពក្នុងស្រុក និងការធ្វើពិពិធកម្មក្នុងវិស័យមួយចំនួនដើម្បីបង្កើនការប្រកួតប្រជែង។
ចន្លោះឆ្នាំ ២០០៩ ដល់ឆ្នាំ ២០១៩ ជាទសវត្សរ៍ដែលប្រទេសកម្ពុជាទទួលបានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចឥតឈប់ឈរ និងការកើនឡើងនៃប្រាក់ចំណូលយ៉ាងទូលំទូលាយ។ ការពង្រីកសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងឆាប់រហ័ស រួមផ្សំជាមួយនឹងការផ្លាស់ប្តូររចនាសម្ព័ន្ធ បាននាំឱ្យមានការកើនឡើងប្រាក់ឈ្នួល និងកម្រិតជីវភាពរស់នៅកាន់តែប្រសើរ។
របាយការណ៍វាយតម្លៃភាពក្រីក្រក្រោមចំណងជើងថា «ស្តារសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាឱ្យកាន់តែមានភាពបរិយាបន្ន និងភាពធន់ជាងមុន» របស់ធនាគារពិភពលោក ចេញកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២២ បង្ហាញថា ក្នុងរយៈពេល ១០ ឆ្នាំ គិតមកដល់ឆ្នាំ ២០១៩/២០២០ អត្រាភាពក្រីក្ររបស់កម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះពីកម្រិត ៣៣,៨% មកនៅត្រឹម ១៧,៨% ដោយបានជួយឱ្យប្រជាជនកម្ពុជាជិត ២ លាននាក់ បានរួចផុតពីភាពក្រីក្រ។ ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០២០ មក អត្រានេះបានកើនឡើង ២,៨% ដែលមានន័យថា ប្រជាជនប្រហែល ៤៦០,០០០ នាក់ បានធ្លាក់ទៅស្ថិតនៅក្រោមកម្រិតប្រាក់ចំណូលនៃភាពក្រីក្រវិញ។
អ្នកស្រី Mami Mizutori តំណាងពិសេសរបស់អគ្គលេខាធិការការិយាល័យអង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់ការកាត់បន្ថយហានិភ័យគ្រោះមហន្តរាយ (UNDRR) ផ្តល់សម្ភាសន៍ដល់វីអូអេ នៅថ្ងៃទី៨ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣។ (កាន់ វិច្ឆិកា/វីអូអេ)
លោកស្រី Mami Mizutori ប្រធានការិយាល័យអង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់ការកាត់បន្ថយហានិភ័យគ្រោះមហន្តរាយ (UNDDR) បានប្រាប់វីអូអេថា គ្រោះមហន្តរាយ ដូចជាគ្រោះធម្មជាតិ ជំងឺរាតត្បាត និងគ្រោះថ្នាក់ធំៗ ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចខ្លាំងជាងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍រហូតដល់ទៅ ១០ ដង។
លោកស្រីថ្លែងថា៖ «យើងដឹងថា ប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួច ត្រូវបានរងផលប៉ះពាល់ដោយគ្រោះមហន្តរាយមិនសមាមាត្រ។ យើងអាចឃើញថា ឧទាហរណ៍ ៧០% នៃអ្នកស្លាប់ដោយសារគ្រោះមហន្តរាយ គឺរស់នៅក្នុងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួច។ ហើយការខាតបង់សេដ្ឋកិច្ចទាក់ទងនឹងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបនៅក្នុងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួច គឺធំជាង ១០ ដង នៅពេលអ្នកប្រៀបធៀបវាជាមួយប្រទេសដែលមានជាងគេលើពិភពលោក»។
លោកស្រី Mami Mizutori បញ្ជាក់បន្ថែមថា រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចដូចជាកម្ពុជា គួរតែមានរៀបចំប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងហានិភ័យ ដើម្បីកាត់បន្ថយនិងការពារគ្រោះមហន្តរាយ រៀបចំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរឹងមាំដែលអាចទប់ទល់នឹងគ្រោះថ្នាក់ ឬគ្រោះមហន្តរាយផ្សេងៗ ប្រព័ន្ធប្រកាសអាសន្នប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព និងរៀបចំឱ្យមានភាពធន់តាមមូលដ្ឋាន។
កម្ពុជាត្រូវបានរំពឹងថានឹងត្រូវរួចផុតពីស្ថានភាពប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួច ឬជាប្រទេសមានចំណូលតិចតួច ទៅជាប្រទេសមានប្រាក់ចំណូលមធ្យម នៅត្រឹមឆ្នាំ២០២៧។
ក៏ប៉ុន្តែលោកស្រី Mami Mizutori រំឭកថា ប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចទាំងអស់ត្រូវតែចាប់ផ្តើមរៀបចំការការពារ និងទប់ស្កាត់គ្រោះមហន្តរាយចាប់ពីពេលនេះតទៅ ដោយមិនត្រូវរងចាំរហូតដល់ខ្លួនរួចផុតពីស្ថានភាពជាប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចនោះទេ។
លោកស្រីថ្លែងថា៖ «នេះគឺសំខាន់ណាស់។ ប៉ុន្តែកុំរង់ចាំរហូតដល់អ្នកចាកចេញពីស្ថានភាពប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួច ទើបអាចធ្វើរឿងទាំងនេះបាន។ អ្នកត្រូវចាប់ផ្តើមឥឡូវនេះ រដ្ឋាភិបាលត្រូវចាប់ផ្តើមឥឡូវនេះ»៕