ទស្សនកិច្ចរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសអូស្ត្រាលីមកកម្ពុជានឹងមិននាំមកនូវសម្ពាធណាមួយមកលើរដ្ឋាភិបាលទីក្រុងភ្នំពេញ តែជាការបន្តសហប្រតិបត្តិការរវាងប្រទេសទាំងពីរ។ នេះជាការប្រកាសរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃចន្ទនេះ។
តាមការប្រកាសរបស់ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាកាលពីសប្តាហ៍មុន រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអូស្ត្រាលីអ្នកស្រីMarise Payneចាប់ផ្តើមទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជាចាប់ពីថ្ងៃទី៧ ខែវិច្ឆិកា ដល់ថ្ងៃច័ន្ទទី៨ ខែវិច្ឆិកានេះ។
ថ្លែងមុនជំនួបជាមួយ អ្នកស្រី Marise Payneលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានប្រាប់ក្រុមមន្ត្រីអ្នកមុខអ្នកការកម្ពុជាក្នុងពិធីសម្ពោធឲ្យប្រើប្រាស់អគារទីស្តីការក្រសួងរៀបចំ ដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ក្នុងសង្កាត់ឃ្មួញ ខណ្ឌសែនសុខថា អូស្ត្រាលីគ្មានរបៀបវារៈនយោបាយមកដាក់សម្ពាធលើកម្ពុជាទេ ប៉ុន្តែប្រទេសនេះ នឹងពិភាក្សាលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគីជាមួយជាមួយកម្ពុជា និងបញ្ហាតំបន់ផ្សេងៗទៀត។
លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងដោយមានការផ្សាយបន្តផ្ទាល់លើទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់លោកយ៉ាងដូច្នេះ៖
«ខ្ញុំចេញពីហ្នឹង ខ្ញុំទៅជួបរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសរបស់អូស្ត្រាលី ដែលនឹងពិភាក្សាគ្នាយ៉ាងច្រើនទៅលើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ជាទ្វេភាគី ជាក្របខណ្ឌរវាងអាស៊ាន និងអូស្ត្រាលី និងជាក្របខណ្ឌហួសពីនេះទៅទៀត គឺទាក់ទងជាមួយឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកឯណោះ ដែលកំពុងតែមានបញ្ហា ជាពិសេសគឺការបារម្ភរបស់បណ្តាប្រទេសអាស៊ានមួយចំនួន ទៅលើបញ្ហាទាក់ទងជាមួយនឹងតំបន់គ្មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែ»។
លោក ហ៊ុន សែន បានរិះគន់ក្រុមជំទាស់នៅក្រៅប្រទេសកុំឲ្យយល់ថា អូស្ត្រាលីនឹងយកជំនួបការទូតជាមួយកម្ពុជាមកដាក់សម្ពាធណាមួយមកលើរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកនោះ។
លោកថ្លែងថា៖ «ហើយសុំអ្នកដទៃ នៅពីក្រៅគិតថារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអូស្ត្រាលីមកដល់ផ្ទះ មកគាបសង្កត់។សូមបញ្ជាក់ឲ្យហើយ សម្រាប់ហ៊ុន សែន អ្នកដែលចង់មកគាបសង្កត់ សុំមិនចាំបាច់មកទេ ព្រោះជាសិទ្ធិឲ្យវីសា ឬមិនឲ្យវីសា គឺជាសិទ្ធិរបស់កម្ពុជា»។
អ្នកស្រី Marise Payneបានផ្តើមទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជានៅព្រឹកថ្ងៃទី៨ខែវិច្ឆិកានេះ ដោយបានជួបជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកិច្ចការនារី អ្នកស្រី អ៊ឹង កន្ថាផាវីនៅមជ្ឈមណ្ឌលមួយនៃអង្គការកម្ពុជា ដើម្បីជួយស្ត្រីមានវិបត្តិ ដែលទទួលបានការគាំទ្រពីប្រទេសអូស្ត្រាលី។ នេះបើតាមប្រព័ន្ធ Twitter របស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអូស្ត្រាលីរូបនោះ។
កាលពីកន្លងទៅ មន្ត្រីស្ថានទូតអូស្ត្រាលីប្រចាំនៅកម្ពុជាក៏បានលើកឡើងអំពីក្តីព្រួយបារម្ភមួយចំនួនទាក់ទងនឹងសិទ្ធិសេរីភាពនយោបាយក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងនោះមានការកាត់ទោសសកម្មជនបរិស្ថានវ័យក្មេងផងដែរ។ អូស្ត្រាលីគឺជាប្រទេសហត្ថលេខីមួយនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដែលបានចុះហត្ថលេខាកាលពីឆ្នាំ១៩៩១ ដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាមនិងរៀបចំប្រទេសកម្ពុជាឲ្យដើរតាមគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ។
ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់អ្នកស្រី Marise Payne មកកាន់កម្ពុជា កើតមានឡើង ស្របពេលមានការអំពាវនាវពីអង្គការសិទ្ធិមនុស្សរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក (Human Rights Watch) ដែលបានស្នើសុំឲ្យប្រមុខការទូតអូស្ត្រាលីរូបនោះ យកបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សដាក់ឲ្យនៅចំកណ្តាលនៃការសន្ទនានានាជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
នាយករងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស Human Rights Watchប្រចាំតំបន់អាស៊ីលោកPhil Robertsonត្រូវបានស្រង់សម្តីក្នុងសេចក្តីប្រកាសមួយកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ និងត្រូវប្រែសម្រួលជាខេមរភាសាតាមន័យដើមថា៖
«ប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតនៅក្នុងចំណុចកណ្តាលនៃវិបត្តិសិទ្ធិមនុស្សដែលតម្រូវឲ្យមានវិធានការជាបន្ទាន់។ រដ្ឋាភិបាលបានឃុំខ្លួនអ្នកទោសនយោបាយជាង៩០នាក់ ក្នុងនោះក៏មានសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស បរិស្ថាន ព្រមទាំងសមាជិកគណបក្សជំទាស់ ចំពោះអ្វីដែលគ្រាន់តែជាការអនុវត្តសិទ្ធិស៊ីវិល និងនយោបាយរបស់ពួកគេតែប៉ុណ្ណោះ។ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យត្រូវបានយាយី និងបិទទ្វារ សវនាការទ្រង់ទ្រាយធំនៃសកម្មជននយោបាយត្រូវបានធ្វើឡើង ហើយលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យត្រូវបានធ្វើឲ្យខូចខាតជាមួយនឹងការរំលាយគណបក្សប្រឆាំងដ៏សំខាន់»។
បើតាមលោក Phil Robertson ការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ និងការបោះឆ្នោតជាតិគឺខិតជិតមកដល់នៅឆ្នាំ២០២២ និង២០២៣ ដូច្នេះរដ្ឋាភិបាលអូស្ត្រាលី គួរតែសង្កត់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឲ្យមានការតាំងចិត្តច្បាស់លាស់ចំពោះ សេរីភាពប្រជាធិបតេយ្យ ក្នុងនោះគឺការគោរពសេរីភាពប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងបញ្ឈប់ការធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តដែលមានចរិតនយោបាយឲ្យគណបក្សនយោបាយចុះឈ្មោះ និងការដាក់ឲ្យដំណើរការវិញនៃ ភាពស្របច្បាប់របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវរំលាយ។
លោកបន្ថែមថា ប្រទេសអូស្ត្រាលី ក៏គួរតែថ្លែងជាសាធារណៈថា ខ្លួននៅជាមួយ និងគាំទ្រសកម្មជនសហគមន៍ សកម្មជនដីធ្លី អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស អង្គការសិទ្ធិមនុស្ស សហជីពឯករាជ្យ និងអ្នកកាសែតឯករាជ្យ ហើយអំពាវនាវឲ្យមានការកែប្រែជាបន្ទាន់នៃស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សដែលធ្លាក់ដាបដុនខ្លាំង។
រដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌លោក ជិន ម៉ាលីន បានប្រតិកម្មតបទៅនឹងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សថា បានធ្វើសេចក្តីអត្ថាធិប្បាយដែលមានភ្ជាប់របៀបវារៈនយោបាយ ហើយថាទស្សនកិច្ចរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអូស្ត្រាលី គ្មានអីក្រៅពីកិច្ចការការទូតតែប៉ុណ្ណោះ និងគ្មានការដាក់សម្ពាធពីភ្ញៀវបរទេសណាមួយមកលើម្ចាស់ផ្ទះ ដែលជារដ្ឋអធិបតេយ្យនោះដែរ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានកត់សម្គាល់ថាអ្នកស្ថិតនៅក្រៅប្រទេសមួយចំនួន ដែលទំនងជាសំដៅដល់ក្រុមអ្នកនយោបាយជំទាស់ និងអ្នករិះគន់ផ្សេងទៀត ជារឿយៗច្រើនព្យាយាមបកស្រាយថា ប្រទេសដែលមាននិន្នាការសេរីនឹងយកឱកាសទសន្សកិច្ចមកកម្ពុជាដើម្បីដាក់សម្ពាធមកលើប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមួយនេះ តួយ៉ាងដូចករណីរការមកបំពេញទស្សនកិច្ចរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអង់គ្លេស ដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីថា ខិតខំរឹតចំណងពាណិជ្ជកម្មជាមួយកម្ពុជា និងដែលត្រូវការការគាំទ្រពីកម្ពុជាផងនោះដើម្បីឲ្យបានក្លាយជាដៃគូរបស់អាស៊ាន ។
បើតាមលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអូស្ត្រាលីនឹងផ្តល់ការពន្យល់អំពីការចងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អូស្ត្រាលី សហរដ្ឋអាមេរិក និងចក្រភពអស់គ្លេស ហៅថា Aukusដើម្បីត្រៀមឆ្លើយតបនឹងបញ្ហានានាក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក។
លោក ហ៊ុន សែន លើកឡើងក្នុងពិធីសម្ពោធដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់អគារទីស្តីការក្រសួងរៀបចំដែនដីថា៖
«ឯរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអូស្ត្រាលីមកទៀត ដែលបន្តិចទៀត ខ្ញុំនឹងចេញទៅជួប គឺមិនមែនមកជាការសង្កត់ទេប្រហែលជាការពន្យល់របស់គាត់ឲ្យយើងយល់អំពីអ្វីដែលហៅថាAukus ដែលជាសម្ព័ន្ធភាពរវាងអូស្ត្រាលី អាមេរិក និងអង់គ្លេសប្រហែលជារឿងហ្នឹង សំខាន់ជាងរឿងដទៃ។ នេះបើតាមការស្មានរបស់ខ្ញុំ។ ជាធម្មតាទេ អ្នកនយោបាយគឺតែងតែមានការប៉ាន់ស្មានថា មិត្តភ័ក្តិរបស់យើងនិយាយពីអី?»។
អ្នកវិភាគនយោបាយលោក សេង សារី យល់ថាអូស្ត្រាលីអាចនឹងផ្តល់សេចក្តីពន្យល់ដល់កម្ពុជា អំពីការចងសម្ព័ន្ធភាព Aukusព្រោះប្រទេសសមាជិកអាស៊ានក៏ចង់ដឹងអំពីការប្រព្រឹត្តទៅនៃសម្ព័ន្ធភាពនេះ ដែលមានការអនុញ្ញាតឲ្យអូស្ត្រាលីសាងសង់នាវាមុជទឹកដើរដោយថាមពលនុយក្លេអ៊ែ។ លោកកត់សម្គាល់ទៀតថា អាស៊ានមានកិច្ចព្រមព្រៀងរួមមួយដែលមិនតម្រូវឲ្យមានវត្តមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែក្នុងតំបន់។
លោកបានប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃច័ន្ទនេះថា៖
«អង់គ្លេសជាមួយនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក ជាពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិកហ្នឹង នឹងផ្តល់នូវការផលិតនាវាមុជទឹកដើរដោយថាមពលនុយក្លេអ៊ែ សម្រាប់ប្រទេសអូស្ត្រាលី។ ហើយប្រទេសអូស្ត្រាលីនឹងក្លាយជាប្រទេសទី៧ នៅក្នុងចំណោមប្រទេសដែលមាននាវាមុជទឹកដើរដោយថាមពលនុយក្លេអ៊ែ ហើយអាហ្នឹងហើយជាចំណុចរស៊ើបរបស់អាស៊ាន ព្រោះអាស៊ាន មានកិច្ចសន្យាមួយ គេហៅថា ជាកិច្ចសន្យា Free Nuclear Agreement [ជាកិច្ចសន្យាអាស៊ានគ្មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែ]»។
លោកបន្ថែមថា៖«សរុបមកវិញ គឺអូស្ត្រាលីចាំបាច់ណាស់ មុននឹងកម្ពុជាក្លាយទៅជាប្រធានអាស៊ាន គឺអូស្ត្រាលីត្រូវតែធ្វើម៉េចពន្យល់ច្បាស់ ឲ្យបានច្បាស់ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងសម្ព័ន្ធមិត្ត Aukusនេះ ពីផលប៉ះពាល់ ពីតួនាទីរបស់អូស្ត្រាលីនៅក្នុងតំបន់អាស៊ានហ្នឹង ជាជាងការធ្វើឲ្យវាមានបញ្ហា វាមានបញ្ហារវាងប្រទេសអូស្ត្រាលីជាមួយនឹងអាស៊ាន ហើយជាពិសេសហ្នឹងគឺជាមួយនឹងចិនហ្នឹង»។
គួររំឭកផងដែរថា កាលពីខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២១ មុនពេលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានសមាគមអាស៊ាន (ASEAN) រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន និងជាទីប្រឹក្សារដ្ឋ លោក Wang Yi ក៏បានមកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា ដោយមានការចុះហត្ថលេខាលើជំនួយឥតសំណងប្រមាណ២៧០លានដុល្លារអាមេរិក។
កម្ពុជាធ្លាប់រងការរិះគន់អំឡុងពេលធ្វើជាប្រធានឆ្លាស់វេនអាស៊ាននៅឆ្នាំ២០១២ ដែលកាលនោះ មានព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រដែលអាស៊ានមិនអាចចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមទៅលើបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលប៉ះពាល់ដល់ប្រទេសចិន៕