លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នាព្រឹកថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ បានច្រានចោលជាសាធារណៈអំពីព័ត៌មានដែលថា លោក ស៊ីនហ្ស៊ូ អាបេ (Shinzo Abe) នាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន បានស្តីបន្ទោសលោកទាក់ទងនឹងជំហរកម្ពុជាចំពោះសាលដីការបស់តុលាការអន្តរជាតិ ដែលកាត់សេចក្តីឲ្យប្រទេសហ្វីលីពីនឈ្នះក្តីលើប្រទេសចិន ពាក់ព័ន្ធនឹងជម្លោះដណ្តើមកម្មសិទ្ធិនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះនៅខេត្តបាត់ដំបង ក្រោយពេលដែលមានបណ្តាញព័ត៌មានចុះផ្សាយថា លោកត្រូវលោក Shinzo Abe នាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុនស្តីបន្ទោសក្នុងជំនួបទ្វេភាគីនៅក្នុងទីក្រុងអ៊ូឡង់បាទ័រ (Ulaan Baatar) ប្រទេសម៉ុងហ្គោលី ពេលដែលមេដឹកនាំទាំងពីរស្ថិតនៅឯកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីអឺរ៉ុប លើកទី១១ កាលពីសប្តាហ៍មុន។
«វាបែរជាមានសារព័ត៌មានមួយនៅភ្នំពេញ វាទៅជាថា Abe ស្តីបន្ទោសឲ្យហ៊ុន សែនណាទៅវិញ! នៅលើលោកនេះ អត់មានអ្នកណាហ៊ានស្តីបន្ទោសឲ្យ ហ៊ុន សែន ទេ។ សូម្បីតែប្រធានាធិបតីអាមេរិក អូប៉ាម៉ា មកខ្មែរ ក៏មិនមែនស្តីឲ្យនាយករដ្ឋមន្ត្រីខ្មែរទេ»។
អត្ថបទកាសែតក្នុងស្រុកមួយ កាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី១៩ ខែកក្កដានេះ បានចុះផ្សាយដោយសរសេរក្នុងន័យដើមថា៖ «លោក Shinzo Abe នាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុនហាក់រិះគន់ខ្លាំងៗចំពោះជំហររបស់កម្ពុជាលើជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងកាលពីចុងសប្ដាហ៍កន្លងទៅ ដោយលើកឡើងថា សេចក្ដីសម្រេចរបស់តុលាការអន្តរជាតិលើការអះអាងសិទ្ធិកាន់កាប់ទឹកដីដោយប្រទេសចិនគួរតែត្រូវបានគោរព»។
ថ្លែងក្នុងពិធីសម្ពោធគម្រោងពង្រីកប្រព័ន្ធផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត ដែលគាំទ្រហិរញ្ញវត្ថុដោយរដ្ឋាភិបាលជប៉ុននេះថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែនបានបង្វិលការបកស្រាយទៅឲ្យឯកអគ្គរាជទូតជប៉ុនដែលចូលរួមក្នុងពិធីនោះ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងអត្ថបទដែលលោកថា ខុសនោះ។
«ខ្ញុំមិនមាត់ មិនកអីទេ ទុកឲ្យជប៉ុនឆ្លើយតបចុះ ឆ្លើយតបថា អត្ថបទហ្នឹងត្រឹមត្រូវ ឬអត់។ ខ្ញុំធុញទ្រាន់នឹងអាការត្រូវគេមួរបង្កាច់ណាស់»។
លោក មឿន ឈានណារិទ្ធ ប្រធានវិទ្យាស្ថានកម្ពុជាសម្រាប់ការសិក្សាផ្នែកសារព័ត៌មាន បានឲ្យដឹងថា ជាទូទៅអ្នកសារព័ត៌មានវិជ្ជាជីវៈស្វាគមន៍ចំពោះការរិះគន់ស្ថាបនាដើម្បីកែលំអកំហុសខ្លួន។ ហើយលោកថា ការជ្រើសរើសយកយុទ្ធសាស្ត្រ«ឆ្លើយតបដោយការមិនឆ្លើយតប»របស់ថ្នាក់ដឹកនាំនេះ គឺដើម្បីចៀសវាងធ្វើឲ្យស្ថានការណ៍កាន់តែតានតឹងជាងមុន។
«កន្លងមកខ្ញុំតែងសង្កេតឃើញអ្នកនយោបាយនៅកម្ពុជាយើងមានវិធីសាស្ត្រច្រើនក្នុងការឆ្លើយតបទៅលើហេតុការណ៍ដែលកើតឡើងគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍នោះគឺ គាត់តែងតែឆ្លើយតបដោយការមិនឆ្លើយតប។ សង្គមប្រជាធិបតេយ្យយើងចង់បានអញ្ចឹង មិនចង់ឲ្យមានការគំរាមកំហែងទេ។ ការឆ្លើយតបបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ យើងស្វាគមន៍ជានិច្ច»។
រូបឯកសារ៖ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន (ស្តាំ) ចាប់ដៃគ្នាជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន Shinzo Abe (ឆ្វេង) នៅក្នុងវិមានសន្តិភាព នៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ ទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៣។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី កាលពីថ្ងៃអង្គារកន្លងទៅ លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី បានមានប្រតិកម្មភ្លាមៗចំពោះអត្ថបទផ្សាយជាសាធារណៈនេះ។ លោកអះអាងថា ការចុះផ្សាយនេះមានចេតនាបំពានការណ៍ពិត និងបំភាន់សាធារណមតិ ដែលថាកម្ពុជា«កាន់ជើងចិន»នោះ។
ក៏ប៉ុន្តែ លោក Naoaki Kamoshida ជាមន្ត្រីកុងស៊ុលប្រចាំស្ថានទូតជប៉ុន បានបញ្ជាក់ប្រាប់ VOA នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះថា នាយករដ្ឋមន្រ្តីជប៉ុនមិនមានបំណងធ្វើការរិះគន់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នោះទេ ក៏ប៉ុន្តែលោក Abe គ្រាន់តែបញ្ជាក់ពីគោលជំហររបស់ជប៉ុន ដែលថា សាលដីការបស់តុលាការអន្តរជាតិសម្រាប់បណ្តឹងរបស់ប្រទេសហ្វីលីពីន និងប្រទេសចិនទាក់ទងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះ គឺជាសេចក្តីសម្រេចចុងក្រោយ និងចាំបាច់ត្រូវតែគោរពតាម។ ការបញ្ជាក់ជំហរនេះគឺធ្វើឡើងក្នុងជំនួបជាមួយលោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី១៦កន្លងទៅ នៅឯប្រទេសម៉ុងហ្គោលីនោះ។
VOA បានព្យាយាមផ្ញើអេឡិចត្រូនិច ឬអ៊ីម៉ែលដើម្បីសុំការបកស្រាយពីស្ថាប័នកាសែត The Cambodia Daily តែមកដល់ត្រឹមល្ងាចថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ VOA ពុំទាន់ឃើញមានការឆ្លើយតបនោះទេ។
ប្រទេសកម្ពុជាបានបង្ហាញជំហរមិនគាំទ្រសាលដីកាតុលាការដូចប្រទេសចិន ដែលជាមិត្តជិតដិត និងជាប្រទេសផ្តល់ជំនួយដ៏ធំរបស់កម្ពុជា។ ហើយជារឿយៗ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានអះអាងថា បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះគួរតែដោះស្រាយរវាងប្រទេសចិន និងបណ្ដារដ្ឋជាភាគីជម្លោះ មិនមែនអាស៊ានទាំងមូលនោះទេ។
កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកក្កដាកន្លងទៅនេះ តុលាការអាជ្ញាកណ្តាលអន្តរជាតិនៅទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហូឡង់ បានចេញសាលដីកាឲ្យប្រទេសហ្វីលីពីនឈ្នះក្តីលើប្រទេសចិនពាក់ព័ន្ធទៅនឹងជម្លោះដណ្តើមកម្មសិទ្ធិនៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលប្រទេសហ្វីលីពីនបានប្តឹងប្រឆាំងនឹងចិនកាលពីឆ្នាំ២០១៣។
ក្រៅពីទំនាស់រវាងចិន និងហ្វីលីពីនក្នុងការដណ្តើមគ្នាកាន់កាប់ទឹកដីក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះ នៅមានប្រទេសចំនួនបួនផ្សេងទៀតក៏កំពុងប្រទាញប្រទង់គ្នាក្នុងការកាន់កាប់ប្រជុំកោះក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះដែរ។ ប្រទេសទាំងនោះ រួមមានប្រទេសប្រ៊ុយណេ ម៉ាឡេស៊ី កោះតៃវ៉ាន់ និងវៀតណាម។
ភាពចម្រូងចម្រាស់នៃជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងត្រូវគេដឹងថា បានបង្កភាពតានតឹងរវាងប្រទេសចិន និងបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ានទាក់ទងនឹងបញ្ហាសន្តិសុខ នយោបាយ ពាណិជ្ជកម្ម និងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិជាដើម។ ហើយប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ានទៀតសោត ហាក់ដូចជាគ្មានគោលជំហររួមតែមួយក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះឡើយនោះទេ៕