គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ហៅកាត់ថា (គ.ប.ម) បានបង្ហាញក្តីបារម្ភចំពោះភាពត្រឹមត្រូវនៃការរៀបចំការបោះឆ្នោតជាតិជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនីតិកាលទី៧ ក្នុងករណីមិនមានការសើរើឡើងវិញនូវរបៀបនៃការជ្រើសរើសសមាជិកគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប)។
ក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៣ មានការកែទម្រង់ សមាសភាពដឹកនាំស្ថាប័ន គ.ជ.ប ហើយតាមការកែទម្រង់នោះ ស្ថាប័ននេះ មានថ្នាក់ដឹកនាំ និងសមាជិក៩ រូប ដោយ៤រូបមកពីគណបក្សកាន់អំណាច ៤រូបទៀតមកពីគណបក្សប្រឆាំង គឺអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិហើយ១រូបទៀត គឺជាអ្នកធ្លាប់ធ្វើការនៅអង្គការសង្គមស៊ីវិល។ ចាប់ពីពេលនោះមក សមាសភាពគ.ជ.ប ត្រូវបានចែង និងកំណត់តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
បន្ទាប់ពីបានដាក់ញត្តិនៅរដ្ឋសភាប្រធានគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានលោកយ៉េង វីរៈ ប្រាប់អ្នកកាសែតថា ការស្នើសុំឲ្យមានការសម្រួលសមាជិកភាពរបស់គ.ជ.ប តាមរយៈការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ គឺដើម្បីឲ្យមានការបោះឆ្នោតប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ដែលអាចទទួលយកបានពីគ្រប់គណបក្សនយោបាយ និងពីម្ចាស់សន្លឹកឆ្នោត។
លោកថ្លែងថា៖ «ព្រោះថា សមាសភាពគ.ជ.ប សំខាន់ ដើម្បីធានាព្រោះគាត់ជាអ្នករៀបចំការបោះឆ្នោត គ្រប់គ្រងការបោះឆ្នោត ហើយធម្មនុញ្ញក៏កំណត់ដែរថា គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត មានតួនាទីដែលតម្រូវឲ្យរដ្ឋធម្មនុញ្ញហ្នឹង ធានាឲ្យការបោះឆ្នោតហ្នឹង សេរី និងយុត្តិធម៌ ត្រឹមត្រូវនិងយុត្តិធម៌ ហើយអព្យាក្រិត ជាស្ថាប័នមួយឯករាជ្យ អព្យាក្រឹត។ ហើយសមាសភាពរបស់គ.ជ.ប សំខាន់។ ហើយយើងជឿថា សភា នឹងពិចារណាលើចំណុចហ្នឹង»។
ប្រធានគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានលោកយ៉េង វីរៈ ដើរចេញពីរដ្ឋសភា នៅ រាជធានីភ្នំពេញ ថ្ងៃទី ១៦ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២៣។ (ហ៊ុល រស្មី/វីអូអេ)
លោកជឿថា គណៈកម្មាការទទួលផ្នែកនីតិកម្មនៅរដ្ឋសភានឹងមានលទ្ធភាពក្នុងការរកសមាសភាពថ្មីនិងឯករាជ្យជំនួសឲ្យសមាសភាពរបស់អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលលែងមែននៅក្នុងស្ថាប័នគ.ជ.ប នៅមុនការបោះឆ្នោតជាតិកន្លងទៅ។
លោកបន្ថែមថា៖ «ហើយបើមិនដឹងពីរបៀបរើសអ្នកឯករាជ្យឲ្យមកធ្វើធានាឲ្យគ.ជ.បឯករាជ្យទេ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានត្រៀមខ្លួននឹងផ្តល់គំនិតហ្នឹងថា តើធ្វើយ៉ាងម៉េចដើម្បីរើសមនុស្សឯករាជ្យ៤នាក់ ៥នាក់ទៀតនេះ។ ខាងគណបក្សកាន់អំណាចដាក់បួនដដែលចុះ ។ ប៉ុន្តែអ្នកបួននាក់ទៀត អ្នកទី៥ និងអ្នកទី៩នោះ គឺថា បើមិនដឹងរើសម៉េចឲ្យឯករាជ្យទេ គឺយើងអាចនឹងជូនយោបល់បានថា រើសរបៀបម៉េច កែយ៉ាងម៉េចនៅក្នុងវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហ្នឹង?»។
បើតាមញត្តិដែលបានដាក់ជូនប្រធានរដ្ឋសភាលោកហេង សំរិនកាលពីព្រឹកថ្ងៃចន្ទនេះ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានលើកឡើងថា សំណើឲ្យមានការកែប្រែសមាសភាពរបស់គ.ជ.បនេះ គឺដើម្បីធានាថាការបោះឆ្នោត នឹងត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយត្រឹមត្រូវ យុត្តិធម៌ និងស្របទៅតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ហើយដើម្បីបញ្ចៀសវិបត្តិនយោបាយក្រោយការបោះឆ្នោត។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភាជាតិលោកឡេង ប៉េងឡុង ប្រាប់វីអូអេថាលោកមិនទាន់បានឃើញញត្តិរបស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានទេ តែថា ការស្នើឲ្យមានវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាថ្មីជារឿងស្មុគស្មាញ និងត្រូវមានការស្នើពីសមាជិកសភា ដែលបច្ចុប្បន្នមាន១២៥រូប។
លោកថ្លែងថា៖ «ដើម្បីនឹងកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញ គឺថា មានការងារច្រើនណាស់ ការងារច្រើនដែលត្រូវធ្វើ គឺថាមិនមែនជាការងាយស្រួលទេ។ អ៊ីចឹងមិនមែនថាយើងស្នើសភាធ្វើកើតទេ។ ម៉្យាង ម៉្យាងទៀត សភា នៅសភាគឺថាគឺ១២៥នាក់ឥឡូវហ្នឹងហើយ។ មិនមែនថា សម្តេចប្រធានហ្នឹងលោកតំណាង លោកចេញសចក្តីសម្រេចតំណាងសភា នោះទៅជាសំណើរបស់សំឡេងរបស់សភានោះទេ គឺទាល់តែមានការអនុម័ត ១២៥ហ្នឹង បាន ហើយសភា។ អ៊ីចឹងបានថា ការងារហ្នឹងមិនអាចសម្រេចបានទេក្នុងពេលឥឡូវនេះ ហើយបើធ្វើសង្ឃឹមថានៅអាណត្តិក្រោយអី ខ្ញុំក៏អត់ដឹងដែរបាទ»។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការខុមហ្វ្រែលលោក កន សាវាង្ស យល់ថា សភាទំនងជានឹងមិនធ្វើទៅតាមសំណើរបស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានទេ ដោយសារសភាបច្ចុប្បន្នគឺជាសភា ឯកបក្ស។
លោកថ្លែងថា៖«ជាងនោះទៅទៀត យើងឃើញហើយថា ប្រព័ន្ធនីតិប្បញ្ញត្តិ នីតិប្រតិបត្តិហ្នឹងឯកបក្ស មានន័យថា រាល់អំណាចទាំងអស់ហ្នឹងគឺថាគ្រប់គ្រងដោយតែមួយគណបក្សនយោបាយទេ។ អត់មានចម្រុះបក្សទេ។ អ៊ីចឹង កន្លងមកយើងឃើញហើយថា សភាមានលក្ខណៈអសកម្ម ជាមួយនឹងសំណើរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ហើយនិងបញ្ហាដែលប្រជាពលរដ្ឋកើតមាននេះ គឺថា មានលក្ខណៈអសកម្ម គឺអសកម្មនៅក្នុងដំណើរការចូលរួមអន្តរាគមន៍ដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ រួមរាំងសំណើរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងគណបក្សនយោបាយ»។
គួររំឭកថា ប្រទេសកម្ពុជាគ្រោងនឹងធ្វើការរៀបចំការបោះឆ្នោតជាតិជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រអាណត្តិទី៧ នៅថ្ងៃទី២៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៣នេះ។
មុនពេលនៃការមកដល់នៃការបោះឆ្នោតជាតិលើកនេះ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន និងគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនទៀត បានខិតខំលើកសំណើមួយចំនួនពាក់ព័ន្ធនឹងការកែលម្អប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត ហើយសំណើទាំងនោះបានដាក់ទៅស្ថាប័ន គ.ជ.ប និងទៅសភាជាតិ តែគ្មានការឆ្លើយបតណាមួយជាវិជ្ជមាននោះឡើយ៕