ភ្លាមៗបន្ទាប់ពីក្រុមមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ(អ.ស.ប)រិះគន់ការបន្តរឹតត្បិតសិទ្ធិមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋកម្ពុជា តំណាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាប្រចាំនៅទីក្រុងហ្សឺណែវ បានប្រតិកម្មថាក្រុមអ្នកជំនាញវាយតម្លៃស្ថានការណ៍កម្ពុជា ដោយ«គ្មានព័ត៌មានច្បាស់លាស់»។
តំណាងរដ្ឋាភិបាលដែលជាស្ថានបេសកកម្មអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជា បានប្រាប់ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សអ.ស.បថា «ការវាយតម្លៃលើប្រទេសកម្ពុជាត្រូវផ្អែកលើមូលដ្ឋានច្បាប់និងហេតុការណ៍ពិត រួមជាមួយនឹងប្រភពព័ត៌មានផ្ទៀងផ្ទាត់ត្រឹមត្រូវ និងទស្សនៈវិស័យរួម»។
ស្ថានបេសកកម្មបានសំដៅចំៗទៅលោកស្រី Mary Lawlor អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីស្ថានភាពអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកជំនាញផ្សេងទៀត ដែលបានកត់សម្គាល់ការគំរាមកំហែង និងការចាប់ខ្លួនអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយចុះថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ស្ថានបេសកកម្មកម្ពុជា បានបង្ហាញ«ការខកចិត្ត និងសោកស្តាយ» ចំពោះទស្សនៈផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោកស្រីសាស្ត្រាចារ្យ Mary Lawlor ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងស្ថានភាពសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅប្រទេសកម្ពុជា។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍បញ្ជាក់ថា៖«បើពិនិត្យឲ្យកាន់តែច្បាស់ សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់លោកស្រីមានភាពលម្អៀង ជ្រើសរើសតែមួយជ្រុង និងធ្វើឲ្យមានការខូចខាត»។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះ ស្ថានបេសកកម្មកម្ពុជា បានរំឭកអ្នករាយការណ៍ពិសេសថា៖ «ការចូលរួមជាមួយគណបក្សនយោបាយ ឬអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលណាមួយ ពុំមែនជាការផ្តល់សិទ្ធិឲ្យបុគ្គលម្នាក់បំពានច្បាប់ ដោយនិទណ្ឌភាពឡើយ។ បទល្មើសដែលមានចែងក្នុងច្បាប់ គឺជាបទល្មើស ហើយគេមិនអាចប្រើប្រាស់សកម្មភាពខុសច្បាប់នោះ ជាទឡ្ហីករណ៍សម្រាប់បុព្វហេតុផ្សេងណាមួយនោះទេ»។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយដែលចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃច័ន្ទ ក្រុមអ្នកជំនាញរបស់អ.ស.ប ដែលមានទាំងអ្នករាយការណ៍ពិសេសប្រចាំប្រទេសកម្ពុជាផងនោះ បានទាមទារឲ្យ អាជ្ញាធរកម្ពុជា«បញ្ឈប់ជាបន្ទាន់»នូវការឃុំខ្លួន ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងការប្រើប្រាស់កម្លាំងជ្រុលហួសទៅលើក្រុមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
រូបឯកសារ៖ កងសន្ដិសុខរឹបអូសឧបករណ៍បំពងសំឡេងពីបាតុករម្នាក់ ក្នុងអំឡុងពេលនៃការធ្វើបាតុកម្មមួយដើម្បីប្រារព្ធខួបទី២៩ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្ដិភាពទីក្រុងប៉ារីសនៅមុខស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក រាជធានីភ្នំពេញ ថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២០។
អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីស្ថានភាពអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស គឺលោកស្រី Mary Lawlor មានប្រសាសន៍នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថា៖ «ខ្ញុំភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំងចំពោះរបាយការណ៍ ដែលគួរឲ្យជឿជាក់បានថា អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងតិច២១នាក់ បានរងការគំរាមកំហែង ការចាប់ខ្លួនតាមទំនើងចិត្ត និងការឃុំខ្លួនក្នុងរយៈពេល៣ខែកន្លងមកនេះ»។
លោកស្រីបន្ថែមទៀតថា លោកស្រីបានពិនិត្យមើលរូបភាពដែលអាចមើលបានជាសាធារណៈដែលបង្ហាញពីការប្រើប្រាស់កម្លាំងជ្រុលហួសហេតុរបស់កងសន្តិសុខក្នុងការរារាំងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សដែលមានច្រើនជាស្ត្រី មិនឲ្យអនុវត្តសិទ្ធិជួបជុំគ្នាដោយសន្តិវិធីរបស់ពួកគេ។
ចំណែកលោកស្រី Rhona Smith អ្នករាយការណ៍ពិសេស អ.ស.ប ទទួលបន្ទុកឃ្លាំមើលស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក៏បានថ្លែងក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះដែរថា លោកស្រីព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងចំពោះផលប៉ះពាល់យូរអង្វែងទៅលើអង្គការសង្គមស៊ីវិល ហើយបានជំរុញឲ្យអាជ្ញាធរបញ្ចប់វិធីសាស្ត្រដ៏គ្រោះថ្នាក់ទៅលើក្រុមអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស។
ការបង្ក្រាបលើក្រុមសកម្មជនវ័យក្មេងមួយចំនួន បានកក្រើកឡើង កាលពីខែសីហា ក្រោយសកម្មជនទាំងនោះ បាននាំគ្នាចេញដើរតាមដងផ្លូវ និងធ្វើការប្រមូលផ្តុំក្នុងទីតាំងនានានៅទីក្រុងភ្នំពេញ ដើម្បីប្រឆាំងនឹងការចាប់ខ្លួនលោក រ៉ុង ឈុន មេដឹកនាំសហភាពសហជីពកម្ពុជា។
ដំណាលគ្នានោះ មានក្រុមស្រ្តីមួយចំនួនទៀតបានបន្តចេញមកតវ៉ាជាហូរហែរៀងរាល់ថ្ងៃសុក្រ ដើម្បីទាមទារឲ្យតុលាការដោះលែងស្វាមី និងឪពុករបស់ពួកគេ ដែលជាអតីតសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ខេត្តរាជធានីខាងគណបក្សប្រឆាំង ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទឧក្រិដ្ឋ។ ស្ត្រីទាំងនោះ ក៏រងការអូសទាញ វាយដំ ទាត់ធាក់ពីកងកម្លាំងសន្តិសុខដែលចេញមកបង្ក្រាបការតវ៉ា។ នេះបើតាមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុកលីកាដូ។
បើតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ អ.ស.ប ចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃច័ន្ទ អ្នកចូលរួមតវ៉ាប្រឆាំងការឃុំខ្លួនរបស់លោក រ៉ុង ឈុន ក៏ត្រូវបានចាប់ខ្លួន។ អ្នកជំនាញអ.ស.ប លើកឡើងថា មានមនុស្ស១២នាក់ កំពុងត្រូវបានឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្ន និងប្រឈមមុខនឹងការចោទប្រកាន់ដែលអាចឲ្យពួកគេជាប់ពន្ធនាគារហូតដល់២ឆ្នាំ បើត្រូវបានរកឃើញថាមានទោស។
លោក ជិន ម៉ាលីន ដែលជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ និងជាអនុប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ប្រាប់វីអូអេថា ក្រុមជំនាញសិទ្ធិមនុស្សរបស់អ.ស.ប ធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ដោយផ្អែកលើប្រភពមិនគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។
«យើងឃើញថា ប្រភពព័ត៌មានដែលគាត់លើកហ្នឹង គឺជាប្រភពព័ត៌មានតែមួយជ្រុង ហើយជាពិសេសគឺចេញពីក្រុមនិងអង្គការដែលមាននិន្នាការប្រឆាំងទៅនឹងរដ្ឋាភិបាលទេ...មិនបានចេញពីប្រភពគ្រប់ជ្រុងជ្រោយនិងគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធនោះទេ»។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះ ចាត់ទុកអ្នកចេញមុខតវ៉ា ហើយត្រូវបានបង្រ្កាបដោយអាជ្ញាធរ ថាជាក្រុមដែលមាន«ចេតនាបង្កចលាចល ប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខសង្គម សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ»។
ការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅកម្ពុជា មិនឆ្លើយតបសំណួររបស់វីអូអេដែលបានផ្ញើតាមសារអ៊ីមែលនៅថ្ងៃអង្គារនេះ។
លោក អំ សំអាត នាយករងទទួលបន្ទុកឃ្លាំមើលនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ មានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាជារឿយៗ បានច្រានចោលរបាយការណ៍របស់ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិដែលបានផ្អែកលើច្បាប់សិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ ដើម្បីវាយតម្លៃពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
លោកបន្ថែមថា បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅតែជារឿងចម្រូងចម្រាស បន្ទាប់ពីសហភាពអឺរ៉ុបសម្រេចដកប្រព័ន្ធឋានៈអនុគ្រោះពន្ធមួយផ្នែកលើការនាំទំនិញចេញពីកម្ពុជា។
«យើងមើលទៅលើការចាប់ផ្តើមនៃការផ្តាច់អនុគ្រោះពន្ធ EBA(Everything But Arms ឬ«គ្រប់មុខទំនិញលើកលែងសព្វាវុធ») ២០ភាគរយ ដែលក្នុងសហគមន៍អឺរ៉ុបគេតម្រូវឲ្យកម្ពុជាយើងសា្តឡើងវិញនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ហើយនៅក្នុងរបាយការណ៍របស់គេហ្នឹង គេបានលើកឡើងអំពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សហ្នឹងវាក្លាយទៅជាការរំលោភជាប្រព័ន្ធ។ អ៊ីចឹងហើយ បានជាយើងមើលឃើញថា អាបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅតែជាបញ្ហាចម្រូងចម្រាស»។
ប្រតិកម្មរបស់ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សរបស់ អ.ស.ប កើតមានឡើង ក្រោយពីអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សម្នាក់ គឺលោក រ៉ុង ឈុន ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនកាលពីចុងខែកក្កដា ពាក់ព័ន្ធនឹងការអត្ថាធិប្បាយដែលអះអាងថា មានការបាត់ដីរបស់អ្នកស្រុកនៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ ដោយសារការបោះបង្គោលព្រំដែនរវាងប្រទេសកម្ពុជានិងវៀតណាម។
ក្នុងការតវ៉ាប្រឆាំងការឃុំខ្លួនលោក រ៉ុង ឈុន នោះ ព្រះសង្ឃមួយអង្គ ក៏ត្រូវបានចាប់ផ្សឹកនិងបញ្ជូនទៅឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារផងដែរ។ សកម្មជនភាគច្រើន ដែលត្រូវចាប់ខ្លួនចំពោះការចូលរួមតវ៉ាប្រឆាំងការចាប់ខ្លួនលោក រ៉ុង ឈុន ត្រូវបានចោទពីបទបង្កឲ្យមានភាពវឹកវរដល់សន្តិសុខសង្គម។ បទចោទញុះញង់បង្កភាពវឹកវរក្នុងសង្គមនេះ ត្រូវបានរិះគន់ថាដើម្បីបំបិទសំឡេងតវ៉ារបស់ប្រជាពលរដ្ឋ៕