គិតត្រឹមថ្ងៃអង្គារទី៨ ខែវិច្ឆិកានេះ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយរូបនៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត និងមន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្ស៤រូបផ្សេងទៀតនៃសមាគមសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ត្រូវបានឃុំខ្លួនអស់រយៈពេលចំនួន១៩៤ថ្ងៃគត់។
ក្រោយការឃុំខ្លួនរបស់លោក នី ចរិយា អគ្គលេខាធិការរងគ.ជ.ប និងមន្ត្រីសមាគមអាដហុកបួនរូបផ្សេងទៀតរួមមានលោក នី សុខា លោក ណៃ វ៉ង់ដា លោក យី សុខសាន្ត និងលោកស្រី លឹម មុន្នី ក្រុមគ្រួសាររបស់អ្នកទាំង៥ និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលឲ្យដឹងថា សុខភាពរបស់អ្នកដែលកំពុងជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារ មានស្ថានភាពដុនដាបជាងមុន ហើយនីតិវិធីតុលាការទៀតសោតហាក់មានភាពយឺតយ៉ាវ។
អ្នកស្រី យ៉ែម ចន្ថា ភរិយារបស់លោក នី ចរិយា ដែលកំពុងត្រូវបានឃុំខ្លួននៅឯស្នងការដ្ឋាននគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ ឲ្យដឹងថា ស្ថានភាពសុខភាពស្វាមីរបស់លោកស្រីមានភាពទ្រុឌទ្រោមជាងមុន ជាពិសេសរយៈពេលចុងក្រោយនេះ។
«ប្តីខ្ញុំគាត់ឈឺ ក្រហល់ក្រហាយដៃជើង។ យប់ឡើងគេងអត់លក់ទេ បានតែមួយម៉ោង២ម៉ោង ប្រហែលជាជាង២ខែហើយ។ គាត់ឡើងជាតិអាស៊ីដ និងជាតិខ្លាញ់ច្រើន។ គាត់មានពេទ្យគាត់ គាត់លេបថ្នាំជាប្រចាំ។ ដល់ពេលគាត់ទៅហ្នឹង គាត់អត់បានលេបថ្នាំអីចឹងទៅ។ កាលនៅនេះគាត់បានធ្វើការព្រលប់ ជំងឺហ្នឹងកាលណាស្ត្រេសមក វាទៅជាមួយគ្នា»។
អ្នកស្រី យ៉ែម ចន្ថា រំពឹងថា តុលាការនឹងពិចារណាអនុញ្ញាតឲ្យស្វាមីលោកស្រី និងមន្ត្រីសិទ្ធិផ្សេងទៀតឲ្យនៅក្រៅឃុំ។
«បងបន់រាល់តែថ្ងៃថាឲ្យគាត់បាននៅក្រៅឃុំទៅ គ្រាន់បានព្យាបាលជំងឺ ហើយបានជួបជុំកូនចៅ។ ចង់ឲ្យគាត់នៅក្រៅឃុំទៅគាត់គ្មានរត់ទៅណាទៅណីទេ។ គាត់មិនដែលល្មើសនឹងតុលាការម្ដងណាទេ។ គេហៅចូល គាត់ចូល គេហៅទៅណាគាត់ទៅតាមពេលវេលាកំណត់របស់គេ»។
ស្របគ្នានោះលោកស្រី ខៀវ ម៉ី ជាភរិយារបស់លោក ណៃ វ៉ង់ដា ជាមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការអាដហុក ដែលកំពុងត្រូវបានឃុំខ្លួននៅឯពន្ធនាគារព្រៃស ថ្លែងថា ដោយសារតែពន្ធនាគារជាបន្ទប់តូច ហើយមិនមានទឹកគ្រប់គ្រាន់ផង ធ្វើឲ្យស្វាមីលោកស្រី និងអ្នកនៅឃុំខ្លួនដទៃទៀត ងាយចម្លងជំងឺ និងមេរោគគ្នាទៅវិញទៅមក។
«នៅក្នុងហ្នឹង ចេះតែមានបញ្ហា ផ្ដាសាយ ក្អក ជំងឺហ្នឹងឆ្លងគ្នាពីមួយទៅមួយៗ អត់ចេះជា។ មនុស្សច្រើន នៅបន្ទប់ហប់ បិទជិតចឹង ហើយណាមួយទឹកប្រើអត់គ្រប់គ្រាន់ទេ។ អញ្ចឹង ធ្វើឲ្យប្រភពជំងឺមូលនៅហ្នឹងហ្មង។ កាលមិនទាន់ឃុំ វាមិនមានបញ្ហាអីប៉ុន្មានទេ តែដល់ទៅដល់ក្នុងហ្នឹង អត់មានធ្វើចលនា ដូចសកម្មភាពយើងនៅខាងក្រៅ ចឹងជាតិអាស៊ីដក៏ឡើង ខ្លាញ់ក៏ឡើង ហើយឧស្សាហ៍ ឈឺ»។
លោកស្រីបន្តថា ការឃុំឃាំងនេះបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ផ្លូវចិត្តរបស់ស្វាមីលោកស្រី ដែលធ្លាប់ជាមនុស្សសកម្មក្នុងការបំពេញកិច្ចការងារសង្គមនោះ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកស្រីហាក់មានសង្ឃឹមតិចតួចដែលថា ស្វាមីលោកស្រីនឹងត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យនៅក្រៅឃុំនោះ។
លោក នី ចរិយា អគ្គលេខាធិការរងគ.ជ.ប និងមន្ត្រីសមាគមអាដហុកបួនរូបផ្សេងទៀតរួមមានលោក នី សុខា លោក ណៃ វ៉ង់ដា លោក យី សុខសាន្ត និងលោកស្រី លឹម មុន្នី ត្រូវបានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយឃាត់ខ្លួន និងនាំទៅសាកសួរកាលពីចុងខែមេសា ពាក់ព័ន្ធការចោទប្រកាន់ទាក់ទងនឹងសំណុំរឿងអាស្រូវស្នេហារបស់លោក កឹម សុខា ប្រធានស្ដីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយបានបញ្ជូនអ្នកទាំង៥ ទៅតុលាការនាថ្ងៃបន្ទាប់ពីបទសូកប៉ាន់ និងការផ្សំគំនិតសូកប៉ាន់សាក្សី គឺនាងខុម ចាន់តារ៉ាទី ឬស្រីមុំ ដែលអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ធ្លាប់បានផ្ដល់សេវាផ្លូវច្បាប់ជូន។
រូបភាពឯកសារ៖ លោក យី សុខសាន្ត (ឆ្វេង) លោក ណៃ វ៉ង់ដា (កណ្តាល) លោក នី សុខា (ស្តាំ) មន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការអាដហុក នៅឯតុលាការកំពូល ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦។ (ហ៊ាន សុជាតា/ VOA)
កញ្ញា គន្ធ ប៊ុនណារី វ័យ២៣ឆ្នាំ ជាកូនស្រីរបស់លោកស្រី លឹម មុន្នី ដែលជាមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សមួយរូបទៀតនៃអង្គការអាដហុក ដែលត្រូវបានឃុំឃាំងនៅឯពន្ធនាគារព្រៃសប្រាប់ VOA ថា បើទោះជាលោកស្រី លឹម មុន្នី គឺជាបុគ្គលរឹងមាំម្នាក់យ៉ាងណាក្ដី ក៏ប៉ុន្តែកញ្ញាថា ម្ដាយរបស់ខ្លួននៅតែរងផលប៉ះពាល់ដោយសារការឃុំឃាំងនេះ ជាពិសេសគឺការប៉ះទង្គិចដល់ផ្លូវអារម្មណ៍របស់លោកស្រី។
«ពីដំបូងឡើយដែលគេបានបញ្ជូនគាត់ទៅពន្ធនាគារ គាត់តក់ស្លុត។ គាត់មើលទៅសោកសៅ ហើយសុខភាពគាត់បាក់។ គាត់ចាស់ហើយ។ គាត់ប្រឈមនឹងបញ្ហាដែលគាត់សម្រាន្តអត់សូវបាន ព្រោះនៅហ្នឹងគាត់ត្រូវសម្រាន្តចង្អៀត ហើយក្ដៅ ហើយចូលជាមួយគេច្រើន។ ក្នុងបន្ទប់ហ្នឹង មានមនុស្សប្រហែលជិត៤០នាក់។ គាត់ឈឺដៃ ឈឺជើង ឈឺចង្កេះ ហើយគាត់មានជំងឺប្រចាំកាយដូចជាជំងឺលើសឈាម»។
លោក អំ សំអាត ប្រធានការិយាល័យបច្ចេកទេសស៊ើបអង្កេតនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ កត់សម្គាល់ឃើញថា អ្នកដែលជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារ ជារឿយៗ មានសុខភាពទ្រុឌទ្រោមជាងមុន។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោកបញ្ជាក់ប្រាប់ VOA ថា ការអូសបន្លាយពេលយូរហួសហេតុនៃសវនាការ ក៏ជាផ្នែកមួយនៃការរំលោភបំពានសិទ្ធិ និងសេរីភាពរបស់បុគ្គល ដែលបានកំណត់ក្នុងច្បាប់អន្តរជាតិផងដែរ។
លោកបន្តថា ការណ៍នេះអាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារ និងចំណូលរដ្ឋចំពោះពន្ធលើប្រាក់ខែរបស់អ្នកជាប់ឃុំទាំងនោះផង។
«ការអូសបន្លាយការឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្ន ក៏ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ច្រើន ទាំងសុខភាពផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្តរបស់ជនជាប់ឃុំហ្នឹង។ ហើយការឃុំខ្លួនយូរ ហើយមិនមានអ្វីដែលជឿនលឿន ហើយគ្មានភាពស្មុគស្មាញទេ។ ខ្ញុំគិតថា មិនគួរមានការឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្នយូរពេកទេ»។
នៅក្នុងបទសម្ភាសដាច់ដោយឡែកមួយជាមួយ VOA កាលពីខែតុលាកន្លងទៅលោកស្រី រ៉ូណា ស្មីត ( Rhona Smith) អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា បានលើកឡើងថា តុលាការគួរតែបង្ហាញភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីគាំទ្រការចោទប្រកាន់ និងកំណត់ថាបុគ្គលនោះ មានទោសទណ្ឌឬយ៉ាងណា។
លោកស្រី Rhona Smith បញ្ជាក់ពីការព្រួយបារម្ភផងដែរថា វាជាបញ្ហាមួយ នៅពេលដែលមានការឃុំខ្លួនបុគ្គលទាំងនោះក្នុងរយៈពេលវែងមួយសម្រាប់នីតិវិធីតុលាការនោះ៕