បន្ទាប់ពីរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃកែសម្រួលប្រការចំនួនពីរក្នុងប្រកាសថ្មី ពាក់ព័ន្ធនឹងការបន្ថែមនីតិវិធីនៃការសុំបញ្ជាក់ទីលំនៅសម្រាប់ការបោះឆ្នោតពីលើប្រកាសចាស់ គណបក្សប្រឆាំង និងអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជាលើកឡើងថា ប្រកាសថ្មីនោះធ្វើឡើងដោយមិនសមហេតុផល និងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ចំនួននៃការទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខ។
នៅថ្ងៃអង្គារនេះ គណបក្សប្រឆាំង និងអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា បានសម្តែងការមិនពេញចិត្តចំពោះ ការកែសម្រួលប្រកាសពាក់ព័ន្ធនឹងនីតិវិធីបញ្ជាក់លំនៅសម្រាប់ការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ដែលធ្វើឡើងដោយក្រសួងមហាផ្ទៃ។ ពួកគេថាការកែសម្រួលថ្មីនេះ មិនមានភាពចាំបាច់ និងអាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ចំនួនអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតសម្រាប់ការបោះឆ្នោត ឆ្នាំ២០១៨ ខាងមុខ។
លោក ស ខេង រដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧ កន្លងទៅ បានចេញប្រកាសថ្មី ដើម្បីកែប្រែប្រការចំនួនពីររបស់សេចក្តីប្រកាសស្តីពី «នីតិវិធី និងបែបបទនៃការចេញលិខិតបញ្ជាក់ទីលំនៅក្នុងឃុំសង្កាត់ ដោយអាជ្ញាធរឃុំ សង្កាត់ ជូនប្រជាពលរដ្ឋ សម្រាប់គោលដៅនៃការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត» ដែលបានចេញកាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៥។
រូបឯកសារ៖ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង (ហ៊ុល រស្មី/VOA)
ការកែសម្រួលប្រកាសនោះត្រូវបានរងការរិះគន់ខ្លាំងៗពីសំណាក់គណបក្សប្រឆាំង និងអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ហើយថាការកែសម្រួលថ្មីនេះធ្វើឡើងដោយមិនមានហេតុផល។
លោក សុន ឆ័យ ប្រធានក្រុមតំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប្រាប់ VOA នារសៀលថ្ងៃអង្គារនេះថា ជាទូទៅ ការកែសម្រួលប្រការ លិខិតច្បាប់ណាមួយ លុះត្រាតែប្រការ ឬមាត្រាក្នុងលិខិតច្បាប់ទាំងនោះមានបញ្ហា ឬមិនគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការអនុវត្ត ប៉ុន្តែលោកថា ប្រកាសស្តីពីនីតិវិធីនៃការបញ្ជាក់លំនៅសម្រាប់ការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនេះ មិនមានចំណុចណាមួយដែលគួរកែលម្អនោះទេ។ លោកបន្ថែមថា ការកែសម្រួលប្រការទាំងពីរនេះ អាចបណ្តាលមកពីចំនួនក្រុមប្រឹក្សា និងចំនួនមេឃុំ ចៅសង្កាត់ របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិមានការកើនឡើងច្រើន។
លោក សុន ឆ័យ បញ្ជាក់ថា៖
«ប្រកាសចាស់ដូចជាមិនមានបញ្ហាអីសោះ ហេតុអ្វីបានជាប្តូរផ្លាស់ នេះជាបញ្ហាដែលទាំងអស់គ្នាចង់ដឹង ចង់សួរ។ វាហាក់ដូចជាពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះ ប្រហែលជាច្បាស់លាស់ ហើយផលប្រយោជន៍យ៉ាងណាៗនោះជាបញ្ហាមួយដែលយើងចង់ដឹងដែរ។ ជាគោលការណ៍ ការធ្វើសេចក្តីប្រកាសបែបនេះ វាទាល់តែការអនុវត្តន៍ប្រកាសចាស់ហ្នឹងវាមានជួបឧបសគ្គអ្វីមួយ»។
រូបឯកសារ៖ ឯកឧត្តម សុន ឆ័យ ប្រធានក្រុមតំណាងរាស្រ្តគណបក្សជំទាស់ កំពុងថ្លែងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំពេញអង្គពិភាក្សានិងអនុម័តលើសេចក្តីស្នើច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភាកាលពីថ្ងៃអង្គារ ទី២០ មិថុនា ២០១៧ វិមានរដ្ឋសភា ទីក្រុងភ្នំពេញ។ (កាន់ វិច្ឆិកា/VOA)
តំណាងរាស្ត្រគណបក្សជំទាស់រូបនេះបន្ថែមថា លោកគ្រោងនឹងសរសេរលិខិតដាក់ទៅក្រសួងមហាផ្ទៃ ដើម្បីសួរពាក់ព័ន្ធនឹងការកែសម្រួលប្រការទាំងពីរនៃប្រកាសនេះ។
ក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ជាផ្លូវការកាលពីខែមិថុនាកន្លងទៅ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទទួលបាន ១,៥៩២ ឃុំ-សង្កាត់ ថយចុះចំនួន៤៣៦ ឃុំ-សង្កាត់ បើធៀបនឹងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១២។ ចំណែកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទទួលបានជិត៥០០ឃុំ-សង្កាត់ បើធៀបនឹងការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២០១២ ដែលនៅពេលនោះ គណបក្សប្រឆាំងនេះ ទទួលបានត្រឹមតែចំនួន៤០ឃុំ-សង្កាត់ ប៉ុណ្ណោះ ដោយបូកបញ្ចូលគ្នារវាងគណបក្ស សម រង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស។
យោងតាមប្រការ២នៃប្រកាសដែលបានចេញកាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៥ ដែលជាប្រកាសចាស់ ចែងថា «លំនៅឋាន គឺជាកន្លែងដែលជាទីតាំងនៃជីវភាពរស់នៅ របស់បុគ្គលម្នាក់ ក្នុងករណីដែលកន្លែងដែលជាទីតាំងនៃជីវភាពរស់នៅមិនច្បាស់លាស់ទេ ទីសំណាក់ត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាលំនៅឋាន។ ទីសំណាក់សំដៅលើទីស្ថាន ដែលបុគ្គលម្នាក់ស្នាក់អាស្រ័យនៅ ឬអាស្រ័យនៅជាក់ស្ដែង ក្នុងរយៈពេលជាកំណត់ណាមួយ»។ ចំណែកប្រការ២ថ្មី នៃប្រកាស ដែលទើបចេញកាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៧ បានរក្សាន័យដើមនៃប្រការនោះ ប៉ុន្តែបានបន្ថែមន័យថា «ការស្នាក់អាស្រ័យនៅ ឬអាស្រ័យនៅ ស្ថិតនៅក្រោមលក្ខខណ្ឌនៃប្រកាសនេះ ត្រូវបានកំណត់រយៈពេលយ៉ាងតិច ៣០ថ្ងៃ ត្រូវចុះបញ្ជីស្នាក់នៅបណ្ដោះអាសន្ន (ក៨) និងមានលិខិតអនុញ្ញាតឲ្យស្នាក់នៅបណ្ដោះអាសន្ន (ក៩) ចេញដោយប៉ុស្ដិ៍នគរបាលរដ្ឋបាលឃុំសង្កាត់»។
សម្រាប់ប្រការ៦ចាស់ បានចែងថា «ក្នុងពេលទៅបង្ហាញខ្លួនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ត្រូវនាំទៅជាមួយនូវអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណរបស់សាម៉ីខ្លួន និងសាក្សីមួយរូបដែលមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត ដែលនៅក្នុងឃុំសង្កាត់ជាមួយ»។ ចំណែកប្រការ៦ថ្មីចែងថា «ក្នុងពេលទៅបង្ហាញខ្លួនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ត្រូវនាំទៅជាមួយនូវអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណរបស់សាម៉ីខ្លួន, លិខិតអនុញ្ញាតឲ្យស្នាក់នៅបណ្ដោះអាសន្ន (ក៩) ចេញដោយប៉ុស្ដិ៍នគរបាលរដ្ឋបាលនៃឃុំសង្កាត់របស់សាម៉ីខ្លួន និងសាក្សីមួយរូប ដែលមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតនៅឃុំសង្កាត់ជាមួយ»។
កម្ពុជានឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតដ៏សំខាន់មួយ នៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ខាងមុខ ដើម្បីជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ និងគណបក្សគ្រប់គ្រងប្រទេស។
គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) នាពេលថ្មីៗនេះ បានប្រកាសឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់ដែលគ្រប់អាយុបោះឆ្នោត តែមិនទាន់បានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត កាលពីឆ្នាំ២០១៦ និងអ្នកដែលបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតហើយ ប៉ុន្តែបានផ្លាស់ប្ដូរទីលំនៅ ឬទីសំណាក់ថ្មី ត្រូវត្រៀមខ្លួនទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតឲ្យបានគ្រប់ៗគ្នា ជាមួយអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណសញ្ជាតិខ្មែរ ឬឯកសារបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណ បម្រើឲ្យការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ដើម្បីទទួលបានសិទ្ធិស្របច្បាប់ក្នុងការចូលរួមបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្រ្ត នីតិកាលទី៦ នៃរដ្ឋសភា ឆ្នាំ២០១៨ខាងមុខ។
លោក កន សាវាង្ស មន្ត្រីសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេតនៃអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត ហៅកាត់ថាខុមហ្វ្រែល (Comfrel) លើកឡើងថា ការចេញប្រកាសថ្មី កែសម្រួលប្រការចំនួនពីរដោយបន្ថែមខ្លឹមសារពាក់ព័ន្ធនឹងនីតិវិធីបញ្ជាក់លំនៅសម្រាប់ការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនេះ នឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាពិសេសសម្រាប់កម្មករ និងពលករដែលធ្វើចំណាកស្រុកទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេស។ លោកបន្ថែមថា ប្រកាសចាស់ដែលចេញកាលពីឆ្នាំ២០១៥ មាន ភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការសម្រួលដល់ប្រជាពលរដ្ឋឲ្យបានទៅចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតបានច្រើន។
លោក កន សាវាង្ស មានប្រសាសន៍ថា៖
«លើកមុនយើងឃើញបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋ ពលករអីចំណាកស្រុកមួយចំនួន លោកអាចត្រឡប់មក ហើយធ្វើកិច្ចការងារចុះឈ្មោះនៅតាមព្រំដែន ហើយមានប្រជាការពារសុវត្ថិភាពអីមួយចំនួនហ្នឹង គឺលោកអញ្ជើញចង់មានគោលដៅទៅក្នុងឃុំស្រុកណា អញ្ចឹង លោកអាចមានលទ្ធភាពចុះឈ្មោះនៅឃុំនោះបាន។ ហើយប្រសិនជាលក្ខខណ្ឌបែបនេះ ប្រហែលជាមិនអាចដូចមុនទៀតបានទេ ដោយសារតែវាតម្រូវទាល់តែស្នាក់នៅទីកន្លែងហ្នឹង៣០ថ្ងៃ ហើយមានការបញ្ជាក់អីផ្សេងៗទៀត»។
លោក កន សាវាង្ស បន្ថែមថា លោកមានការបារម្ភខ្លាំងលើប្រកាសថ្មីនេះ ប្រសិនបើនគរបាលឃុំសង្កាត់ដែលទទួលបានអំណាចអនុវត្តលើការងារនេះ អនុវត្តដោយមិនស្មើភាពសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ។
លោក ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ បដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយ ដោយអះអាងថា លោកមិនបានចូលរួមប្រជុំពាក់ព័ន្ធនឹងការកែសម្រួលប្រកាសថ្មីនោះ។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកបានបង្វែរឲ្យទៅសួរខាងអគ្គនាយកដ្ឋានអត្តសញ្ញាណកម្មនៃក្រសួងមហាផ្ទៃជំនួសវិញ។
ក៏ប៉ុន្តែអ្នកនាំពាក្យពីររូបនៃអគ្គនាយកដ្ឋានអត្តសញ្ញាណកម្ម គឺលោក ប្រ៉ុក ម៉ៃឧត្តម និងលោក សុខ ណេត មិនអាចទាក់ទងសុំការអធិប្បាយបានទេនាល្ងាចថ្ងៃអង្គារនេះ៕