ខណៈដែលការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតកាន់តែខិតចូលមកដល់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប.) អះអាងថានឹងមានការយកចិត្តទុកដាក់ជាពិសេសជួយសម្រួលដល់ជនពិការក្នុងការចុះឈ្មោះ និងការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខ។ ក៏ប៉ុន្តែក្រុមមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល យល់ថាក្រុមជនពិការនៅតែប្រឈមនឹងការពិបាក និងមិនមែនជាក្រុមអាទិភាពសម្រាប់ការបោះឆ្នោត។
លោក ងិន សៅរ័ត្ន នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការជនពិការកម្ពុជា ឲ្យដឹងថា កង្វះការផ្សព្វផ្សាយជាស្លាកសញ្ញាដល់ជនពិការ កង្វះជម្រាលសម្រាប់ជនពិការជិះរទេះ គោលនយោបាយគណបក្សដែលមើលរំលងជនពិការ និងករណីរើសអើង គឺជាបញ្ហាចម្បងៗដែលជនពិការកំពុងប្រឈមចំពោះការចុះឈ្មោះ និងបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា។
«ការរើសអើងដោយបងប្អូនជនពិការដោយមេភូមិ មេឃុំ គាត់ប្រើពាក្យថា ពិការដៃ ពិការជើង ពិការភ្នែកចឹងមិនបាច់ទៅបោះឆ្នោតទេ នាំតែទើសគេទើសឯង។ ចឹងបានយើងស្នើសុំកុំឲ្យមានការរើសអើង ដោយសារសន្លឹកឆ្នោតរបស់បងប្អូនជនពិការ មានតម្លៃស្មើសន្លឹកឆ្នោតអ្នកមិនពិការដែរ»។
លោកបន្ថែមថា គ.ជ.ប បានសម្រេចបដិសេធសំណើសុំបន្ថែមក្រឡោនបញ្ជាក់ពីជនពិការនៅក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតហើយគ.ជ.ប អះអាងថា ព័ត៌មានក្នុងប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រត្រូវបានចងក្រងរួចហើយ។ លោកថាអង្គការរបស់លោក កំពុងបន្តស្វែងរកយន្តការ និងបទពិសោធន៍ល្អៗពីបណ្តាប្រទេសដទៃ ដើម្បីលើកជាអនុសាសន៍ដាក់ទៅគជបបន្ថែមទៀត។ ជាក់ស្តែង លោកបានស្នើសុំឲ្យអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានជួយជំរុញបន្ថែមទៀត ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យជនពិការនៅកម្ពុជាបានចូលរួមចុះឈ្មោះទាំងអស់គ្នា។
«យើងព្យាយាម ជួបជាមួយ ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់នានា ដើម្បីពន្យល់អំពីអត្ថប្រយោជន៍ក្នុងការដាក់បញ្ចូល[ជនពិការក្នុងតារាង]។ ទី១ បើយើងដឹងថាក្នុងស្ថានីយមួយមានជនពិការភ្នែកប៉ុន្មាននាក់ ជនពិការជិះរទេះប៉ុន្មាននាក់ ចឹងទៅវាអាចងាយស្រួលដល់ពួកគាត់ក្នុងការសម្របសម្រួលដល់ពួកគាត់។ បើអត់មានទិន្នន័យក្នុងដៃ វាពិបាកទាំងគជប ពិបាកទាំងជនពិការ មានការលំបាកពេលគាត់ទៅ មិនដឹងអ្នកណាជាអ្នកជួយគាត់»។
បើតាមលោក ងិន សៅរ័ត្ន ជនពិការកម្ពុជារំពឹងថា គណបក្សនយោបាយនីមួយៗ នឹងអាចយកបញ្ហាជនពិការដាក់ចូលក្នុងគោលនយោបាយបក្សរបស់ពួកគេ។ ហើយពួកគេក៏សង្ឃឹមផងដែរថា រដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោត នឹងលើកកម្ពស់ការអនុវត្តច្បាប់ និងអនុសញ្ញានានាដែលលើកកម្ពស់សុខុមាលភាពរបស់ជនពិការនោះ។
លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតនៅក្នុងពិភាក្សាទាក់ទងនឹងនីតិវិធីចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៦។ (ហ៊ាន សុជាតា/VOA)
លោក ហង្ស ពុទ្ធា អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតបញ្ជាក់ប្រាប់ VOA ថា គជប បានណែនាំដល់ការិយាល័យចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតទាំងអស់ឲ្យយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះជនពិការរួចហើយ។
«ទី១ផ្តល់អាទិភាព ឲ្យគាត់បានចូលមុន។ ទី២ ផ្តល់អន្តរាគមន៍បើសិនជា មានការចាំបាច់។ ទី៣ រៀបចំជម្រាល តាមដែលអាចធ្វើបានឲ្យគាត់ងាយជិះរទេះឡើងចុះ។ ទី៤ គជប ក៏បានបង្កើតចន្លោះ សម្រាប់ការបោះឆ្នោតអ្នកពិការនឹងអាចស្ទាប ហើយគូសគាំទ្រគណបក្សដែលខ្លួនពេញចិត្តបាន»។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក គល់ បញ្ញា នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការខុមហ្រែ្វល ដែលឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ឲ្យដឹងថា កន្លងមករដ្ឋាភិបាល និងគជប អះអាងថានៅមានការខ្វះខាតធនធាន ថវិកា សម្ភារៈនានាដើម្បីរៀបចំការចុះឈ្មោះនិងបោះឆ្នោតជូនជនពិការ។ ក៏ប៉ុន្តែលោក គល់ បញ្ញាយល់ថា រដ្ឋាភិបាល និងគជប ទំនងជាខ្វះឆន្ទៈ និងខ្វះការទទួលស្គាល់សារៈសំខាន់នៃការចូលរួមជនពិការច្រើនជាង។
«ការបោះឆ្នោតភាគច្រើន គេគិតគូរតែអ្នកភាគច្រើន ខ្វះការគោរពក្រុមភាគតិច គិតថាក្រុមភាគតិច គិតថាសំឡេងមិនគ្រប់គ្រាន់ មិនមានឥទ្ធិពលអ្វីលើលទ្ធផលបោះឆ្នោត គេទុកគាត់ចោល។ តាមពិតគិតចឹង យើងខ្វះមនុស្សធម៌ខាងនយោបាយ»។
លោក គល់ បញ្ញា បញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលមានកាតព្វកិច្ចធានាថាក្រុមភាគតិច ទាំងជនពិការ និងជនជាតិភាគតិចជាដើម អាចចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោតឲ្យបានពេញលេញ។
បើតាមទិន្នន័យរបស់ក្រសួងសង្គមកិច្ច ឲ្យដឹងថា ជនពិការនៅកម្ពុជាមានជាង ៥០ម៉ឺននាក់គិតត្រឹមចុងនៅឆ្នាំ ២០១៥។ រីឯរបាយការណ៍របស់ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី ADB ជនពិការនៅប្រទេសកម្ពុជា ទាំងជនពិការកាយសម្បទា និងពិការផ្នែកស្មារតីមានប្រមាណជា១០ ទៅ១៥ភាគរយនៃចំនួនប្រជាជនសរុប៕