ការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់នៅប្រទេសកម្ពុជាឆ្នាំ២០១៧នេះ មានចំនួនអ្នកចេញទៅបោះឆ្នោតច្រើនដូចការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្ររៀបចំដោយអ.ស.ប.នៅឆ្នាំ១៩៩៣ដែរ គឺជិត៩០ភាគរយនៃអ្នកចុះឈ្មោះ។ មជ្ឈមណ្ឌល Stimson នៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន បានរៀបចំកិច្ចពិភាក្សាមួយអំពីការបោះឆ្នោតនេះ និងសន្ទុះនៃការគាំទ្ររបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
កិច្ចពិភាក្សាដែលមានអ្នកវិភាគឈានមុខអំពីសភាពការណ៍នយោបាយរបស់ប្រទេសកម្ពុជានេះ មានអ្នកចូលរួមជិត១០០នាក់ ផ្តោតសំខាន់ទៅលើមូលហេតុដែលនាំឲ្យតួលេខ អ្នកចេញទៅបោះឆ្នោតមានភាគរយច្រើនជាងការបោះឆ្នោតមុនៗរៀបចំដោយគ.ជ.ប. (គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត) និងសន្ទុះនៃការគាំទ្ររបស់គណបក្សប្រឆាំងឈ្នះឃុំសង្កាត់ ពី៤០ទៅជិត៥០០ឃុំសង្កាត់នៃឃុំសង្កាត់ចំនួន១៦៤៦ ទូទាំងប្រទេស។
អ្នកចូលរួមបោះឆ្នោតរកមើលឈ្មោះរបស់ខ្លួនក្នុងបញ្ចីឈ្មោះ មុនពេលបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ នៅក្នុងការិយាល័យបោះឆ្នោតមួយក្នុងសង្កាត់ស្ទឹងមានជ័យក្រុងភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧។ (នៅ វណ្ណារិន/VOA)
លោក Brian Eyler ជាអ្នកសម្របសម្រួល និងជានាយកកម្មវិធីអាស៊ីអាគ្នេយ៍នៃមជ្ឈមណ្ឌល Stimson Center និយាយថា តួលេខមានភាគរយខ្ពស់បែបនេះ កម្រមាននៅក្នុងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ហើយវាបង្ហាញថា ពលរដ្ឋកម្ពុជាត្រៀមខ្លួនជាស្រេចសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រនៅ២០១៨។
«ខ្ញុំគិតថា លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់នេះបង្ហាញថា ការផ្លាស់ប្តូរអាចនឹងកើតមានក្នុងឆ្នាំ២០១៨ គឺអាចជាការផ្លាស់ប្តូរគោនយោបាយរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដើម្បីធ្វើការអភិវឌ្ឍមានសន្ទុះប្រសើរឡើង ឬការផ្លាស់ប្តូររបបគ្រប់គ្រង»។
លោក អ៊ា សុផល សាស្ត្រាចារ្យរងនៅមហាវិទ្យាល័យ Occidental College នៅរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា ស.រ.អា.ក៏បានចូលរួមជាវាគ្មិនតាមរយៈ skype ផងដែរ។ លោកនិយាយថា បរិយាកាសបោះឆ្នោតនេះមិនមានលក្ខណៈសេរី និងយុត្តិធម៌ដូចការបោះឆ្នោតកាលពីឆ្នាំ១៩៩៣ រៀបចំដោយអ.ស.ប.ដោយលោកលើកអំពីការគាបសង្កត់លើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងការចាប់ខ្លួនមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស។
លោក Sebastian Strangio ជាវាគ្មិនដែលបានសរសេរសៀវភៅឈ្មោះ Hun Sen’s Cambodia (ប្រទេសកម្ពុជារបស់លោកហ៊ុន សែន) សន្និដ្ឋានថា បញ្ហាកន្លងមក ដូចជាអំពើពុករលួយ ការរឹបអូសដីធ្លី បញ្ហាបរិស្ថាន ដូចជាការកាប់ឈើ ភាពអត់ការធ្វើរបស់ពលរដ្ឋវ័យក្មេង និងបញ្ហាជាច្រើនទៀត គឺជាមូលហេតុដែលធ្វើឲ្យភាគច្រើនអ្នកបោះឆ្នោតមានជិត៩០% នៃអ្នកចុះឈ្មោះ។
អ្នកនិពន្ធ និងជាអតីតអ្នកសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជារូបនិយាយថា ទោះជាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មានសន្ទុះប្រជាប្រិយភាពយ៉ាងណាក្តី លោក ហ៊ុន សែន ដែលទើបក្លាយជាប្រធានគណបក្សកាន់អំណាច និងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីដែរនោះ នឹងព្យាយាមធ្វើអ្វីគ្រប់យ៉ាងដើម្បីបន្តកាន់អំណាចតទៅទៀត ដូចដែលលោកធ្លាប់បានគំរាមកន្លងមកនេះ ទោះជាត្រូវចំណាយអ្វីក៏ដោយ។
«ឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ចុះចេញពីអំណាចត្រូវចំណាយច្រើនណាស់។ គាត់បានបង្ហាញ ហើយបាននិយាយដោយផ្ទាល់ថា គាត់នឹងធ្វើអ្វីគ្រប់យ៉ាង ដើម្បីបន្តកាន់អំណាច ពីព្រោះគាត់មើលឃើញថា បើគាត់ធ្លាក់ពីអំណាច ប្រទេសនឹងមានសង្គ្រាមនិងចលាចល។ ហើយគាត់យល់ថា គាត់ជាមេដឹកនាំមិនអាចអត់បាន និងជាក្តីសង្ឃឹមតែមួយគាត់សម្រាប់កម្ពុជា»។
លោក Strangio និយាយថា ដោយសារលោក ហ៊ុន សែន យល់ឃើញបែបនេះ ដូច្នេះលោកជាអ្នកនយោបាយស្លាប់រស់។ គាត់មើលអ្វីៗ គឺខ្មៅនិងស។ ហើយគាត់យល់ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាផ្តល់ជីវិតទីពីរឲ្យប្រទេសកម្ពុជា ហើយបើគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាធ្លាក់ពីអំណាចកម្ពុជា នឹងវិលទៅរកជ្រោះមរណៈ ចលាចល សង្គ្រាមស៊ីវិល។
លោក ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃប្រទេសកម្ពុជា (ឆ្វេង) លើកសន្លឹកឆ្នោតបង្ហាញទៅអ្នកសារព័ត៌មានជាតិ និងអន្តរជាតិបញ្ជាក់ពីការចូលរួមបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ នៅខេត្តកណ្តាលនៅថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧។
កិច្ចពិភាក្សាបានលើកឡើងអំពីព័ត៌មានដែលថា រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន នឹងផ្តល់លុយទៅមន្ត្រីឃុំសង្កាត់ តាមរយៈគណបក្សជាជាងតាមរយៈរដ្ឋាភិបាលដែលធ្វើឲ្យមន្ត្រីឃុំសង្កាត់របស់គណបក្សសង្គ្រោះចាញ់ប្រៀបមន្ត្រីគណបក្សកាន់អំណាចខាងផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ។ ប៉ុន្តែការធ្វើបែបនេះក៏អាចនឹងមានផលអាក្រក់សម្រាប់សន្លឹកឆ្នោតរបស់គណបក្សកាន់អំណាចក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨។
អ្នកស្រី Courtney Weatherby ជាអ្នកវិភាគការស្រាវជ្រាវនៅមជ្ឈមណ្ឌល Stimson Center គឺវាគ្មិនផ្តោតសំខាន់លើបរិស្ថាន បញ្ហាព្រៃឈើ ជលផលជាដើម ។ អ្នកស្រីបានលើកឡើងថា ការអភិវឌ្ឍប៉ះពាល់ជីវភាពពលរដ្ឋក្នុងតំបន់ អំពីការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីស្ទឹងអារ៉ែងដែលប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់ជីវចម្រុះ។ បញ្ហាទាំងនេះផ្តល់សំឡេងឆ្នោតឲ្យគណបក្សប្រឆាំង។
«ដូច្នេះគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានលេចមុខក្នុងពេលពីរបីឆ្នាំមកនេះក្នុងការចង្អុលបញ្ហា ដែលធ្វើឲ្យគណបក្សនេះមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះប្រសើរជាង ហើយគេរិះគន់ចំៗគម្រោងដែលងាយស្រួលបំផុត»។
អ្នកចូលរួមខ្លះ ដូចជានាង Saowaluk Srimungkla ដែលជាពលរដ្ឋថៃមកសិក្សានៅស.រ.អា.បង្ហាញចំណាប់អារម្មណ៍អំពីបញ្ហាបរិស្ថាន ជាពិសេសទំនប់វារីអគ្គិសនីនៅដងទន្លេមេគង្គ។
«លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជានេះ នឹងឥទ្ធិពលលើបញ្ហាទាំងនោះ ជាពិសេសទំនប់វារីអគ្គិសនីដងទន្លេមេគង្គផ្នែកខាងក្រោម»។
វាគ្មិនលើកឡើងថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាដែលផុយស្រួយនេះអាចឈានដល់ចំណុចគ្រោះថ្នាក់ និងផ្លាស់ប្តូរខ្លាំងនៅក្រោយការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រ និងការតែងតាំងរដ្ឋាភិបាលនៅឆ្នាំ២០១៨៕