អង្គការ​ជាតិ​និង​អន្តរជាតិ​រិះគន់​អនុសញ្ញា​ស្តី​ពី​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​តាម​អ៊ីនធឺណិត​ថា​បង្ក​ផល​ប៉ះពាល់​សិទ្ធិ​មនុស្ស

រូបឯកសារ៖ បុរសម្នាក់​កំពុង​ចុច​ទូរស័ព្ទដៃ​ នៅ​រាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៩។

សេចក្តី​ព្រាង​អនុសញ្ញាស្តី​ពី​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​តាម​អ៊ីនធឺណិតនឹង​ត្រូវ​ដាក់​ឲ្យពិភាក្សា​នៅ​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ​នាបុរី​ញូវយ៉ក ​នា​ពេល​ខាង​មុខ​នេះ។ ​អនុសញ្ញា​នេះ​ក៏​កំពុង​បង្ក​ក្តី​បារម្ភ​ដល់​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​មួយ​ចំនួន ​ក្នុង​នោះ​មាន​អង្គការ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ផង​ដែរ​ ជុំវិញ​ផល​ប៉ះពាល់​ខាង​សិទ្ធិ​មនុស្ស ​ប្រសិន​បើ​សេចក្តី​ព្រាង​នេះ​ត្រូវ​បាន​អនុម័ត​ដោយ​មិន​មាន​ការ​កែ​សម្រួល​ឲ្យ​បាន​ត្រឹម​ត្រូវ​ជា​មុន។​

សេចក្តី​ព្រាងដែល​មាន​កម្រាស់​ ៤១​ទំព័រ​ ​ត្រូវ​បាន​ដាក់​ទៅ​កាន់​អង្គ​សន្និបាត​អង្គការ​សហ​ប្រជា​ជាតិ​កាល​ពី​ខែវិច្ឆិកា ​ឆ្នាំ​ ២០២៣ ​ហើយ​នឹង​ត្រូវឆ្លង​កាត់​ការ​ជជែក​ដេញ​ដោល​នៅ​ក្នុង​គណៈ​កម្មការ​ពិសេស​មួយ​ទទួល​បន្ទុក​ការ​ទប់​ស្កាត់​ការ​ប្រើប្រាស់​ព័ត៌មាន និង​បច្ចេកវិទ្យា​ទំនាក់​ទំនង​សម្រាប់​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ឧក្រិដ្ឋ​កម្ម។ ​ការ​ជជែក​គ្នា​នោះ​នឹង​ធ្វើ​ឡើង​នៅ​ក្នុង​សម័យ​ប្រជុំ​បូក​សរុប​របស់​គណៈ​កម្មការ​នេះ ​ចាប់​ពី​ថ្ងៃ​ទី​ ២៩ ​ខែ​មករា ​ដល់​ថ្ងៃទី​ ៩​ ខែកុម្ភៈ ​ឆ្នាំ​ ២០២៤។​

ក្នុង​សេចក្តី​ថ្លែង​ការណ៍​មួយ​ដែល​វីអូអេ​បាន​ទទួល​នៅ​ថ្ងៃ​ពុធ​នេះ​ អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​អន្តរ​ជាតិ​សំខាន់ៗ​ចំនួន​ ១៩​ បាន​លើក​ឡើង​ថា៖​ «យើង​ជា​អង្គការ​ដែល​បាន​ចុះ​ហត្ថលេខា​រួម​គ្នា​ និង​អ្នក​ជំនាញ​ផ្សេង​ទៀត​ សូម​អំពាវនាវ​ឲ្យ​ប្រតិភូ​នៃ​រដ្ឋ​ដែល​ចូលរួម​ក្នុង​សម័យ​ប្រជុំ​បូក​សរុប​របស់​គណៈ​កម្មការ​ពិសេស​របស់​អង្គការ​សហ​ប្រជា​ជាតិ​ ផ្តល់​ការ​ធានា​ឲ្យ​បាន​ថា​ អនុសញ្ញា​ដែល​បាន​តាក់​តែង​ឡើង​នេះ​ ត្រូវ​បាន​ប្រើ​យ៉ាង​ចង្អៀត​បំផុត​លើ​ការ​ដោះ​ស្រាយ​ឧក្រិដ្ឋ​កម្ម​តាម​អ៊ីនធឺណិត ​ដោយ​មិន​ត្រូវ​ប្រើ​វា​ជា​ឧបករណ៍​មក​បង្ក​ផល​ប៉ះពាល់​លើ​សិទ្ធិ​មនុស្ស។ ​បើ​គ្មាន​ការ​កែប្រែ​អត្ថន័យ​សម្រាប់​ដោះស្រាយ​ភាព​ខ្វះ​ចន្លោះ​ទាំង​នេះ​ទេ​ អនុសញ្ញា​នេះ​គួរ​តែ​ត្រូវ​បាន​ច្រាន​ចោល»។​

សេចក្តី​ថ្លែង​ការណ៍​បាន​លើក​ឡើង​ពី​ចំណុច​សំខាន់ៗ​ដែល​បង្ក​ក្តី​បារម្ភ​មួយ​ចំនួន​ដែល​មាន​ទៅ​លើ​ការ​ប្រើប្រាស់​សិទ្ធិ​របស់​ពល​រដ្ឋ ​ប្រសិន​បើ​អនុសញ្ញា​នេះ​បាន​ទទួល​ការ​យល់​ព្រម​ពី​រដ្ឋ​ជា​សមាជិក​អង្គការ​សហ​ប្រជាជាតិ ​ដែល​ក្នុង​នោះ​មាន​ប្រទេស​កម្ពុជា​ផង​ដែរ។ ​ចំណុច​ទាំង​នោះ​ រួម​មាន​ខ្លឹមសារ​របស់​អនុញ្ញា​នៅ​មាន​លក្ខណៈ​ធំ​ទូលាយ​នៅ​ឡើយ ​ទាក់​ទិន​ការ​កំណត់​ប្រភេទ​នៃ​បទល្មើ​ស​លើ​អ៊ីនធឺណិត​ និង​មាតិកា​ដែល​ជាប់​ពាក់​ព័ន្ធ​នឹង​ឧក្រិដ្ឋ​កម្ម​ ហើយ​វា​ក៏​បាន​បង្កើត​នូវ​ភាព​មិន​ច្បាស់​លាស់​ពាក់​ព័ន្ធ​នឹង​ផ្លូវ​ច្បាប់​ផង​ដែរ។​ នេះ​មាន​ន័យ​ថា​ អនុសញ្ញា​នេះ​មិន​ទាន់​មាន​ការ​កំណត់​ភាសា​ជាក់​លាក់ ​ដើម្បី​ការពារ​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ខាង​សន្តិសុខ ​អ្នក​រាយ​ការណ៍​អំពី​ការ​ប្រព្រឹត្ត​អំពើ​ពុក​រលួយ​ សកម្ម​ជន​ និង​អ្នក​កាសែត ​ពី​ការ​ធ្លាក់​ចូល​ទៅ​ក្នុង​ការ​ចោទ​ប្រកាន់​បទ​ព្រហ្មទណ្ឌ​យ៉ាង​ច្រើន​លើស​លប់​នោះ​ទេ។​

សេចក្តី​ថ្លែង​ការណ៍​បញ្ជាក់​ថា៖​ «វិសាល​ភាព​ធំធេង​នេះ​នាំ​ឲ្យ​មាន​ការ​កើន​ឡើង​នូវ​គ្រោះ​ថា្នក់​ដែល​អនុសញ្ញា​នេះ​នឹង​ត្រូវ​បាន​គេ​ប្រើ​ដើម្បី​ធ្វើ​ឲ្យ​មាន​បទ​ឧក្រិដ្ឋ​លើ​ការ​បញ្ចេញ​មតិ​ស្រប​ច្បាប់​តាម​អ៊ីនធឺណិត​ ដែល​ទំនង​នឹង​អាច​បង្ក​ឲ្យ​មាន​ផល​ប៉ះពាល់​នៃ​ការ​រើស​អើង​ និង​វិសម​ភាព​យេនឌ័រ​ជា​ខ្លាំង»។​

សេចក្តី​ថ្លែង​ការណ៍​របស់​អង្គការ​មិនមែន​រដ្ឋាភិបាល​ខាងលើ​មាន​ការ​គាំទ្រ​ពី​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ចម្រុះ​ជាតិ​សាសន៍​ផ្សេង​ទៀត​ ក្នុង​នោះ​ក៏មាន​មជ្ឈមណ្ឌល​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កម្ពុជា​(CCHR)។​

នាយក​ផ្នែក​តស៊ូ​មតិ​នៃ​មជ្ឈមណ្ឌល​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កម្ពុជា លោក ​សួន យុធ្យា យល់​ស្រប​នឹង​ការ​លើក​ឡើង​របស់​អង្គការ​ក្រៅ​រដ្ឋាភិបាល​ខាង​លើ ព្រោះ​ថា​ វិសាល​ភាព​នៃ​អនុសញ្ញា​នេះ​មាន​លក្ខណៈ​ទូលាយ​ ដែល​អាច​បើក​ផ្លូវ​ឲ្យ​អាជ្ញាធរ​រដ្ឋ​អាច​ធ្វើ​អ្វីៗ​បាន​តាម​តែ​ទំនើង​ចិត្ត​ ជុំវិញ​ការ​ស្តាប់​ ការ​តាម​ដាន​សកម្មភាព​ផ្សេងៗ លើ​បុគ្គល​ណា​ម្នាក់​ ដែល​រដ្ឋ​យល់​ អាច​នឹង​ប្រព្រឹត្ត​បទ​ល្មើស​តាម​ប្រព័ន្ធ​អនឡាញ។ ការ​កំណត់​ផ្សេងៗ​ដែល​មាន​លក្ខណៈ​មិន​ទាន់​ជាក់​លាក់​ក្នុង​សេចក្តី​ព្រាង​អនុសញ្ញា នេះ ​អាច​ប៉ះពាល់​លើ​ឯកជន​ភាព​របស់​បុគ្គល​នីមួយៗ ​និង​បញ្ហា​ជា​ច្រើន​ទៀត ទាក់ទិន​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​បណ្តាញ​អ៊ីនធឺណិត។

លោក​ថ្លែង​ថា៖ «ហើយ​នឹង​មាន​រឿង​បញ្ហា​ជាច្រើន​ទៀត​ ដែល​ជា​ ការ​ព្រួយ​បារម្ភ​មែន​ទែន​ ទាក់​ទង​ដូច​ជា​ការ​រិះគន់​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​តាម​ វិស័យ​បច្ចេកវិទ្យា​ហ្នឹង​ក៏​អាច​ថា​ ជា​បទ​ល្មើស​បាន​ដែរ​ បើ​សិន​ជា​យើង​មើល​ទៅ​ក្នុង​សេចក្តី​ព្រាង​នៃ​សន្ធិ​សញ្ញា​ហ្នឹង។​ អ៊ីចឹង​វា​ជា​បញ្ហា​ធំៗ​ ដែល​មាន​ការ​ព្រួយ​បារម្ភ​ដែល​យើង​ត្រូវ​ឲ្យ​មាន​ការ​ផ្លាស់​ប្តូរ​ កែប្រែ​សន្ធិ​សញ្ញា​ហ្នឹង​វិញ ​ដោយ​ធ្វើ​ម៉េចកម្រិត​ឲ្យ​បាន​ ឲ្យ​បាន​ចង្អៀត​បំផុត​អំពី​ន័យ​នៃ​បទ​ល្មើស​បច្ចេកវិទ្យា​ហ្នឹង​ គឺ​ធ្វើ​ម៉េច​ឲ្យ​វា​ទាក់​ទង​តែ​ ជា​បទ​ល្មើស​ដែល​កើត​ឡើង​តាម​ឌីជីថល​ មិន​អាច​ជា​បទល្មើស​កើត​នៅ​ឌីជីថល​ហើយ​យក​វា​មក​ពាក់​ព័ន្ធ​នឹង​បទ​លើ្មស​ដែល​មិន​កើត​ឡើង​តាម​ឌីជីថល​ផង។​ វា​កើត​ឡើង​នៅ​ក្រៅ​ផ្សេង​ បាន​ន័យ​ថា ​offline ​[ក្រៅ​បណ្តាញ]»។​

វីអូអេ​មិន​ទាន់​អាច​សុំ​ការ​អត្ថាធិប្បាយ​ពី​អ្នក​នាំពាក្យ​ក្រសួង​ការ​បរទេស​លោក​ អាន សុខខឿន​ បាន​នៅ​ឡើយ​ទេ​នា​ថ្ងៃ​ពុធ​នេះ។​

លោក​ សួន យុធ្យា ​នាយក​ផ្នែក​តស៊ូ​មតិ​នៃ​មជ្ឈមណ្ឌល​សិទ្ធិ​មនុស្ស​កម្ពុជា​ បន្ថែម​ថា​ រដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា​គួរ​មាន​ជំហរ​ច្បាស់​លាស់​ ក្នុង​ការ​ទាម​ទារ​ឲ្យ​មាន​ការ​កែប្រែ​សន្ធិ​សញ្ញា​នេះ​ ដើម្បី​ធានា​ថា​ សិទ្ធិ​របស់​ពលរដ្ឋ​មិន​ត្រូវ​បាន​បំពាន​ តាម​រយៈ​ការ​ធ្វើ​សកម្ម​ភាព​តាម​បណ្តាញ​អ៊ីនធឺណិត។​

លោក​ថ្លែង​ថា៖​ «រាជ​រដ្ឋាភិបាល​ត្រូវ​មាន​ជំហរ​ច្បាស់​លាស់​ ទាក់ទង​ទៅ​នឹង​សេចក្តី​ព្រាង​នៃ​សន្ធិ​សញ្ញា​ហ្នឹង​ ពីព្រោះ​ បើ​សិន​ជា​សេចក្តី​ព្រាង​នៃ​សនិ្ធ​សញ្ញា​ហ្នឹង​ចូល​ជា​ធរមាន​ទាំង​បច្ចុប្បន្ន​ភាព​អ៊ីចឹង​ ​ដូច្នេះ​គឺ​វា​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ការ​រំលោភ​សិទ្ធិ​មនុស្ស​ ជា​ជាង​ការ​ការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស។​ ដូច្នេះ​រាជ​រដ្ឋាភិបាល​ប្រទេស​កម្ពុជា​គួរ​តែ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ឲ្យ​មែន​ទែន​កុំ​បណ្តោយ​ឲ្យ​សន្ធិ​សញ្ញា​ហ្នឹង​បាន​ចូល​ជា​ធរមាន​ ទាំង​ដូច​មាន​នៅ​ក្នុង​សេចក្តី​ព្រាង​បច្ចុប្បន្ន​នេះ»។​

នៅ​ប្រទេស​កម្ពុជា ​រដ្ឋាភិបាល​ក៏​កំពុង​ធ្វើ​សេចក្តី​ព្រាង​ច្បាប់​អំពី​ឧក្រិដ្ឋ​កម្ម​តាម​អ៊ីនធឺណិត​ (Cybercrime Law)​ ឬ​ហៅ​ម្យ៉ាង​ទៀត​ថា​ សេចក្តី​ព្រាង​ច្បាប់​ស្តីពី​ឧក្រិដ្ឋ​កម្ម​បច្ចេក​វិទ្យា​ព័ត៌មាន​ដែល​មក​ដល់​ពេលនេះ​ មិន​ទាន់​បាន​ក្លាយ​ជា​ច្បាប់​នៅ​ឡើយ។ ​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល​ខ្លះ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​បាន​រិះគន់​សេចក្តី​ព្រាង​ច្បាប់​នេះ​ថាវា​ត្រូវ​បាន​តាក់​តែង​ឡើង​ដោយ​ខ្វះ​ការ​ពិគ្រោះ​យោបល់។​

យ៉ាងណាក៏​ដោយ ​សេចក្តី​ព្រាង​ច្បាប់​ស្តីពី​បទ​ល្មើស​បច្ចេកវិទ្យា​ព័ត៌មាន​នេះ​ មាន​បទ​បញ្ញត្តិ​ស្តីពី​បទ​ល្មើស​បច្ចេក​វិទ្យា​ព័ត៌មាន​ផ្សេង​ទៀត​ ដូចជា​ការ​លួច​អត្ត​សញ្ញាណ​ ការ​ក្លែង​បន្លំ​ និង​ការ​លួច​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​កុំព្យូទ័រ បទ​ល្មើស​កម្ម​សិទ្ធិ​បញ្ញា​ និង​បទ​ល្មើស​ទាក់ទង​នឹង​រូប​ភាព​អាសអាភាស​ជាដើម៕