អង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលផ្តល់ព័ត៌មានឲ្យបានជាក់លាក់ និងមានការប្រឹក្សាយោបល់ជាមួយប្រជាពលរដ្ឋ មុនសម្រេចផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗបន្ថែមទៀត ឲ្យទៅក្រុមហ៊ុន ដើម្បីបញ្ចៀសផលប៉ះពាល់ខាងសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម ឬវិវាទដីធ្លី។
កាលពីខែមីនា ឆ្នាំ ២០២២ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានសម្រេចធ្វើសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចថ្មីមួយទំហំ ៩,៧៨៨ហិកតា នៅក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង ឲ្យទៅក្រុមហ៊ុន T.S.M.W. នៅក្នុងការជួលរយៈពេល ៥០ ឆ្នាំ ដោយផ្ទេរពីក្រុមហ៊ុនឈ្មោះ Horizon Development Agriculture Development Co., Ltd។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូស្តីពី៖ «ការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចថ្មីនាំឲ្យមានជម្លោះ និងចោទជាសំណួរ»។
អ្នកតស៊ូមតិក្នុងការស្វែងរកការដោះស្រាយវិវាទដីធ្លីបានបង្ហាញក្តីបារម្ភចំពោះកង្វះតម្លាភាព និងការសិក្សាពីផលប៉ះពាល់លើស្ថានភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសហគមន៍ ទាក់ទិននឹងការចាប់ផ្តើមផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចសាជាថ្មីនេះ។
អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងកែទម្រង់ដីធ្លីរបស់មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក វ៉ាន់ សុផាតប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃចន្ទនេះថា រាល់ការផ្តល់សម្បទានដី ក៏ដូចជាគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នានា ត្រូវតែមានការសិក្សាពីផលប៉ះពាល់ទៅលើបរិស្ថាន ប្រជាពលរដ្ឋ និងផលប៉ះពាល់ផ្សេងៗទៀត។
បើតាមអ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងរូបនេះ ការខកខានបំពេញនូវតម្រូវការទាំងនេះជាការអនុវត្តមិនស្របតាមនីតិវិធី ខណៈថា ការផ្តល់សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ចថ្មីមិនគួរកើតមានទៀតឡើយ ដោយលើកហេតុផលថា វានាំឱ្យមានផលវិបាកដល់ប្រជាពលរដ្ឋច្រើនជាងផលចំណេញ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «អ៊ីចឹងសរុបសេចក្តីមក ការ[ផ្តល់ដី]សម្បទានសេដ្ឋកិច្ចនេះត្រូវតែ មានការផ្តល់ដំណឹងជូនប្រជាពលរដ្ឋ ហើយនឹងការមិនប្រឹក្សាជាមួយប្រជាពលរដ្ឋគឺជាការផ្តល់សម្បទានមួយដែលខុសពីនីតិវិធីការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ក៏ដូចជាខុសនីតិវិធីក្នុងការវាយតម្លៃហេតុផលប៉ះពាល់បរិស្ថាននិងសេដ្ឋកិច្ចជាមុន»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃសមាគមសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ លោក អំ សំអាត លើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលបានផ្អាកផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច កាលពីឆ្នាំ ២០១២ ដោយសារតែមានផ្ទុះការតវ៉ាពីប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើន ហើយបង្កជាក្តីបារម្ភដល់រដ្ឋាភិបាលថា ខ្លាចមានបដិវត្តន៍ដីធ្លី។
ទោះជាយ៉ាងណាក្តី លោកមានការភ្ញាក់ផ្អើល ពីព្រោះថា កាលពីឆ្នាំ ២០២២ រដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចផ្តល់សម្បទានសេដ្ឋកិច្ចថ្មីមួយសាជាថ្មីចំនួនជាង ៩ ពាន់ហិកតា នៅក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង។
បើតាមលោក អំ សំអាត ក្តីបារម្ភនៅតែមានចំពោះការអនុវត្តមិនបានត្រឹមត្រូវរបស់រដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសការផ្តល់ដីសម្បទានថ្មីនេះ បានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ៤០០ គ្រួសាររួចទៅហើយ ដោយការស្ថាបនាផ្លូវមួយខ្សែឆ្ពោះទៅកាន់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចនោះ។
លោកប្រាប់វីអូអេនៅថ្ងៃចន្ទនេះថា៖ «យើងមានបទពិសោធន៍ច្រើនហើយ ទាក់ទងនឹងសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចនេះ គឺប្រជាពលរដ្ឋ ក្រៅតែពីរងគ្រោះដោយសារបាត់បង់ដីធ្លីហ្នឹង ក៏ប្រឈមមុខនឹងផ្លូវច្បាប់ ប្រឈមមុខនឹងអំពើហិង្សាផ្សេងៗនិងការចាប់ខ្លួន។ យើងសូមឲ្យអាជ្ញាធរ និងរដ្ឋាភិបាលពិនិត្យនិងដោះស្រាយជូនប្រជាពលរដ្ឋដោយសន្តិវិធីជាងមុន»។
បើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់អង្គការលីកាដូ អ្នកភូមិពុំបានទទួលព័ត៌អ្វីសោះឡើយ មុនពេលដែលក្រុមហ៊ុន T.S.M.W. ចាប់ផ្តើមប្រតិបត្តិការគម្រោងរបស់ខ្លួន ខណៈគិតត្រឹមថ្ងៃទី ៤ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២៣ ប្រជាពលរដ្ឋនៅតំបន់នោះបានធ្វើការតវ៉ាប្រឆាំងចំនួន ៥ លើកមកហើយ។
នាយករងរដ្ឋបាលសាលាខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ម៉ែន គុង ប្រាប់វីអូអេថា រដ្ឋាភិបាលសម្រេចប្រគល់ដីឲ្យក្រុមហ៊ុននោះជាការដោះដូរជាមួយដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងខេត្តក្រចេះ ដែលរដ្ឋាភិបាលសម្រេចផ្តល់ឲ្យ ហើយថា ការដោះដូរដីសម្បទាននេះមិនមានផលប៉ះពាល់អ្វីឡើយដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ក៏ដូចជាបរិស្ថាន។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «នេះជាក្រុមហ៊ុនរបស់កូរ៉េមួយ ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលចេញ ស.ជ.ណ. ប្រគល់ដីដែលប៉ះប៉ូវសងគាត់វិញ ហើយគាត់អាចដូរទីតាំងពីខាងខេត្តក្រចេះមកស្ទឹងត្រែងវិញ។ ហើយមិនមានផលប៉ះពាល់អីជាមួយប្រជាជនទេ ព្រោះថា ដីដែលប្រគល់ជូនគាត់ហ្នឹង គឺជាដីដែលបានកាត់ចេញពីដីក្រុមហ៊ុនសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចផ្សេងៗ ដែលគាត់ពុំទាន់អនុវត្តផែនការមេរបស់គាត់»។
គួរបញ្ជាក់ថា ក្រុមហ៊ុន Horizon Development ធ្លាប់ទទួលបានដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចក្នុងខេត្តក្រចេះ កាលពីឆ្នាំ ២០១០ ដោយក្រុមហ៊ុននេះបានជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងជម្លោះដីធ្លីជាមួយប្រជាពលរដ្ឋរាប់រយគ្រួសារនៅទីនោះ។ អាជ្ញាធរបានសម្រេចលុបចោលដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចវិញ កាលពីឆ្នាំ ២០១៤ ក្រោយក្រុមហ៊ុនបរាជ័យនៅក្នុងការដាំដុះនៅលើដីនោះ។ នេះបើយោងតាមអង្គការលីកាដូ៕