អ្នកចិញ្ចឹមសត្វក្នុងស្រុកស្នើទៅស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធឱ្យរឹតបន្តឹងការនាំចូលសាច់បង្កកឱ្យបានតឹងរ៉ឹង ដោយពួកគេថា កសិករមួយចំនួនបានបោះបង់មុខរបរចិញ្ចឹមសត្វ ដោយសារសត្វក្នុងស្រុកលក់ចេញតម្លៃថោក និងមិនអាចប្រកួតប្រជែងស្មើភាពគ្នាជាមួយសាច់បង្កកនាំចូលពីក្រៅប្រទេស។
អ្នកចិញ្ចឹមសត្វគោ ក្នុងខេត្តត្បូងឃ្មុំ លោក ហ៊ត លាង លើកឡើងថា បច្ចុប្បន្ននេះ លោកពិបាកលក់សត្វគោចេញ ខណៈតម្លៃថោក។ លោកបន្តថា មូលហេតុនេះធ្វើឱ្យកសិករខាតបង់ប្រាក់ និងបោះបង់ការចិញ្ចឹមសត្វ។ បន្ថែមពីនេះ លោកថា កសិករស្ទើរតែទាំងអស់បានខ្ចីបុលធនាគារដើម្បីយកមកប្រកបរបរមួយនេះ និងបានប្រឈមបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច។
បើតាមលោក ហ៊ត លាង កាលពីឆ្នាំ ២០២២ គោមួយក្បាលលក់បានតម្លៃជាង ៦លានរៀល ដោយចិញ្ចឹមរយៈពេលតែ ៤ ទៅ៥ខែប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ ២០២៣ នេះ គោមួយក្បាលលក់បានតែជាង ៤លានរៀល ឬ ៥លានរៀលតែប៉ុណ្ណោះ ដោយប្រើរយៈពេលជិត ១ឆ្នាំ ទើបលក់ចេញបាន។
បើតាមអ្នកចិញ្ចឹមសត្វគោរូបនេះ មូលហេតុចម្បងដែលធ្វើឱ្យតម្លៃសត្វគោរស់ចុះថោក និងពិបាកលក់ ដោយសារការនាំចូលសាច់បង្កកពីក្រៅប្រទេស ដែលមានតម្លៃថោកជាង ហើយអាជីវករដែលធ្លាប់ទិញគោ យកទៅកាប់សាច់លក់លើទីផ្សារ ក៏កាត់បន្ថយការទិញគោពីកសិដ្ឋានរបស់លោក ដោយងាកទៅយកសាច់បង្កកលក់ជំនួសវិញ។
លោកស្នើឱ្យស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចរឹតបន្តឹង និងដំឡើងពន្ធនាំចូលសាច់បង្កកដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឱ្យតម្លៃសាច់បង្កកដែលនាំចូលមានតម្លៃប្រហាក់ប្រហែលទៅនឹងតម្លៃសត្វដែលចិញ្ចឹមក្នុងស្រុក ទើបអាចជួយដល់កសិករបាន។
លោកប្រាប់វីអូអេថា៖ «បាទ! មកពីសាច់បង្កកហ្នឹងហ្មង។ បើម៉ូយខ្ញុំនៅភ្នំពេញ គាត់ធ្លាប់យករបស់ខ្ញុំ គាត់ធ្លាប់កាប់ ៦ក្បាល ដល់ឥឡូវកាប់ ៣ក្បាល លក់អត់អស់ផងហ្នឹង។ ម៉ូយធ្លាប់យក ៥០គីឡូក្រាម យកតែ ២០គីឡូក្រាមយកសាច់កេស ៣០ ឬ៥០កេស។ [មូយ] ដែលធ្លាប់យក ១០០គីឡូក្រាម មកយក ៣០គីឡូក្រាម ហើយយកសាច់កេស ២០០កេសទៅលាយ។ ដល់អ៊ីចឹងសាច់គោស្រស់យើង វាលក់បានតិច សាច់កេសគេលក់បានច្រើន ហើយថ្លៃចំណេញច្រើន។ គេយក[ទិញ]តែ ១៦.០០០រៀល គេយកលក់ ២ម៉ឺន ៥ពាន់ ទៅ ៣ម៉ឺនរៀលដែរ។ គេបន្លំ[ជាសាច់]គោយើង»។
រូបឯកសារ៖ ស្ត្រីម្នាក់កំពុងលក់មាន់នៅក្នុងផ្សារមួយនៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២។
លោក ហ៊ត លាង ដែលជាអ្នកចិញ្ចឹមគោអស់រយៈពេល ១១ឆ្នាំមកហើយ អះអាងថា លោកមិនដែលចិញ្ចឹមគោខាតខ្លាំងដូចឆ្នាំនេះទេ ដោយក្នុងមួយថ្ងៃលោកខាតប្រាក់ប្រមាណ ៣០០ដុល្លារអាមេរិក ក្នុងការចិញ្ចឹមគោប្រមាណ ១ពាន់ក្បាល។ លោកបន្តថា ប្រសិនបើនៅឆ្នាំ ២០២៤ សត្វគោរស់ នៅតែមានតម្លៃថោកបែបនេះ នោះលោកប្រហែលជាបោះបង់មុខរបរនេះ។
លោក ហ៊ត លាង បន្តថា ប្រសិនបើតម្លៃគោរស់ចុះថោក សមណាស់តែតម្លៃសាច់គោលើទីផ្សារចុះថោកដូចគ្នា ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ន តម្លៃសាច់គោដែលលក់លើទីផ្សារមានតម្លៃខ្ពស់ដដែល ដែលអាជីវករខ្លះលក់រាយក្នុងមួយគីឡូក្រាមតម្លៃជាង ៣ម៉ឺនរៀល និងកន្លែងខ្លះលក់រាយតម្លៃ ៤ម៉ឺនរៀល។
លោកថ្លែងថា៖ «និយាយថា ទប់កុំឱ្យទីផ្សារឡើង។ ឥឡូវរាល់ថ្ងៃ គោ[មានតម្លៃ]ថោក តែគោរស់ទេ បើសាច់តាមទីផ្សារ អត់ថោកទេ ហើយនៅថ្លៃដដែល។ បើគោរស់វាថោក សាច់តាមទីផ្សារថោក អ៊ីចឹងយើងទទួលយកបាន។ អាហ្នឹងថា មកពីសេដ្ឋកិច្ច មកពីអី។ ចុះបើគោរស់ថោក ហើយសាច់នៅដដែលហ្នឹង មានអីទៅចំណេញ អ្នកចិញ្ចឹម ចំណេញអ្នកហូប? អ្នកហូបនៅតែថ្លៃដដែល ហើយគោអ្នកចិញ្ចឹមថោក ចេះតែថោកទៅៗ»។
លោក ម៉ុង ឫទ្ធី អ្នកជំនួញកសិកម្មល្បីឈ្មោះម្នាក់ និងជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ប្រាប់វីអូអេថា ការនាំចូលសាច់បង្កកនេះពិតជាប៉ះពាល់ដល់កសិករដែលចិញ្ចឹមសត្វដែលមិនមានលុយទប់ខាត ហើយប្រឈមនឹងការបោះបង់មុខរបរមួយនេះ។ ប៉ុន្តែលោក ម៉ុង ឫទ្ធី ដែលចិញ្ចឹមសត្វជ្រូក រំពឹងថា ក្រសួងកសិកម្ម និងអាជ្ញាធរគយនឹងដោះស្រាយបញ្ហានេះបានដោយរលូន នាពេលខាងមុខ។
លោកថ្លែងថា៖ «វាខុសគ្នា ឆ្ងាយគួរសមដែរ។ វាធ្វើឱ្យខាតបង់។ តម្លៃផលិតយើងវាខ្ពស់ ហើយដល់ការនាំចូលវាទាប ធ្វើឱ្យខាតបង់ អ៊ីចឹងដែរ»។
លោក ស្រ៊ុន ពៅ ប្រធានសមាគមអ្នកចិញ្ចឹមសត្វនៅកម្ពុជា ប្រាប់វីអូអេថា នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ សាច់បង្កកដែលនាំចូលពីប្រទេសជិតខាងបានវាយលុកខ្លាំងក្នុងទីផ្សារ ដែលធ្វើឱ្យអ្នកចិញ្ចឹមសត្វក្នុងស្រុកប្រឈមនឹងការខាតបង់។ លោកស្នើឱ្យក្រសួងពាក់ព័ន្ធមានវិធានការបន្ទាន់ដើម្បីជួយដល់អ្នកចិញ្ចឹមសត្វក្នុងស្រុក។
បើតាមលោក ស្រ៊ុន ពៅ ថ្លៃដើមចិញ្ចឹមជ្រូក រហូតដល់ប្រមូលផល គិតក្នុង ១គីឡូក្រាម ចំណាយអស់ប្រាក់ ៩០០០រៀល ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននេះ ជ្រូករស់លក់ចេញបានត្រឹមតែ ៥០០០ទៅ ៦០០០រៀលប៉ុណ្ណោះ ក្នុងមួយគីឡូក្រាមដែលពីមុនធ្លាប់ លក់ចេញបានជាង ១ម៉ឺនរៀលក្នុង ១គីឡូក្រាមនៃសត្វជ្រូករស់។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «មិនត្រឹមកសិករទេ កសិដ្ឋាន ក្រុមហ៊ុនខ្លះ ក៏ត្រូវបះជើង ទប់មិនរួច ដោយសារអី ដោយសារតម្លៃនៅគេថោក។ តម្លៃនៅគេថោកណាស់ ១គីឡូក្រាមតម្លៃតែ ១ដុល្លារ ២កាក់ អីទេ ហើយយកមកប្រកួតប្រជែងជាមួយយើង។ យើងដើមផលិតយើង ២ដុល្លារលើសទៅហើយនោះ។ អ៊ីចឹងបើសិនណាជាគ្មានរនាំងពន្ធ ឬក៏រនាំងបច្ចេកទេស អ៊ីចឹងវិស័យចិញ្ចឹមសត្វក្នុងស្រុកមិនអាចប្រកួតប្រជែងបាន ហើយក៏មិនអាចចិញ្ចឹមបានបន្តទៀត»។
បើតាមលោក ស្រ៊ុន ពៅ មូលហេតុដែលអ្នកចិញ្ចឹមសត្វក្នុងស្រុកពិបាកប្រកួតប្រជែងជាមួយសាច់នាំចូល ដោយសារថ្លៃដើមផលិតខ្ពស់ ដូចជាភ្លើង ទឹក ដឹកជញ្ជូន និងចំណីជាដើម។
លោកបន្ថែមថា៖ «ប្រកួតប្រជែងអត់ឈ្នះគេទេ! ប្រកួតប្រជែងអត់ឈ្នះគេទេ!ដោយសារអី ដោយសារប្រទេសគេ ដើមផលិតនៅនោះ។ ឧទាហរណ៍ថា យើងត្រូវការសណ្តែកសៀង ត្រូវការអីទាំងអស់ ពោតសណ្តែក កាកសៀង កាកសណ្តែកសៀង កាកអីទាំងអស់ហ្នឹង គឺសុទ្ធតែនាំចូល ហើយវត្ថុធាតុដើមមួយចំនួន ផលិតនៅក្នុងស្រុក ប៉ុន្តែក្នុងស្រុកក៏អត់ថោកដែរ ដូចពោតមួយតោនឡើង ៣០០[ដុល្លារ]ជាង។ អ៊ីចឹងអត់ថោកទេ។ អ៊ីចឹងបើបូកសរុបចំណីទៅ ចំណីនៅតែថ្លៃ។ អ៊ីចឹងដើម្បីឱ្យប្រកួតប្រជែងគេបាន [គឺ]ភ្លើង ទឹក ដឹកជញ្ជូន ចំណី គឺសុំឱ្យដូចគេ។ កម្ពុជាយើងធ្វើបាន ប៉ុន្តែបើសិនណាជាមិនគិតគូរពីរឿងដើមផលិតចំណី នៅតែថ្លៃ យើងត្រូវតែភិតភ័យនឹងក្ស័យធន់»។
រូបឯកសារ៖ អាជីវករម្នាក់កំពុងលក់សាច់គោដល់អតិថិជននៅផ្សារមួយក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៩។
ទាក់ទងនឹងសាច់បង្កកនេះ លោក គុណ ញឹម រដ្ឋមន្ត្រីប្រតិភូអមនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជាអគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជា បានថ្លែងថា កាលពីកន្លងទៅការនាំចូលសាច់បង្កកមិនតម្រូវឱ្យសុំលិខិតអនុញ្ញាតពីក្រសួងកសិកម្មនោះទេ ដោយតម្រូវឱ្យមានតែវិញ្ញាបនបត្រសុខភាពសត្វ ឬសាច់ដែលចេញដោយប្រទេសនាំចេញតែប៉ុណ្ណោះ។
ក្នុងវេទិកាផ្សព្វផ្សាយវិធានការសម្រួលពាណិជ្ជកម្ម ក្រោមដែនសមត្ថកិច្ចគយ ដែលធ្វើនៅសាលាជាតិគយ កាលពីថ្ងៃទី ២៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២៣ លោក គុណ ញឹម ថ្លែងថា៖ «អនុក្រឹត្យ១៧ ចែងច្បាស់ សាច់បង្កកនាំចូល គឺតម្រូវឱ្យមានវិញ្ញាបនបត្រសុខភាពសត្វ ឬសាច់ ដែលចេញដោយប្រទេសនាំចេញ អ៊ីចឹងហើយយើងអនុញ្ញាតឱ្យបង់ពន្ធអាករ ប្រសិនជាអ្នកនាំចូលនោះមានឯកសារគ្រប់គ្រាន់ ស្របតាមអនុក្រឹត្យ ១៧។ អ៊ីចឹងហើយយើងឱ្យនាំចូល ឱ្យនាំចូលច្រើន តាមតម្រូវការរបស់ទីផ្សារ»។
បើតាមលោក គុណ ញឹម សាច់បង្កកទាំងនោះនាំចូលមកពីប្រទេសអូស្ត្រាលី អាមេរិក រុស្ស៊ីឥណ្ឌា ប្រេស៊ីល ជប៉ុន ជាដើម ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ទៅតាមតម្រូវការទីផ្សារក្នុងស្រុក និងតាមសណ្ឋាគារដែលជនបរទេសស្នាក់នៅ។ លោកបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលបានគិតគូរទាំងអ្នកចិញ្ចឹមសត្វ និងអ្នកប្រើប្រាស់ ដើម្បីកុំឱ្យតម្លៃសាច់លើទីផ្សារឡើងថ្លៃ។
លោកថ្លែងថា៖ «បើចិញ្ចឹមសត្វមិនគ្រប់ វាត្រូវតែនាំចូល ដើម្បីមកបង្គ្រប់ទីផ្សារ កុំឱ្យអតិផរណាសាច់ ឬថាសាច់ឡើងថ្លៃ។ បើសិនជាការផ្គត់ផ្គង់មិនគ្រប់គ្រាន់ ហើយមិនមានការនាំចូលមកបំពេញទីផ្សារដែលខ្វះខាត អាហ្នឹងអ្នកចិញ្ចឹមសត្វក្នុងស្រុក គាត់ពិតជាសប្បាយចិត្ត ព្រោះគាត់ឡើងថ្លៃ ហើយវាប៉ះពាល់ដល់អ្នកហូប សាច់ហ្នឹងជាង ១០ លាននាក់ទៅ»។
លោក គុណ ញឹម បានឱ្យដឹងដែរថា កន្លងមក សាច់បង្កកខូចគុណភាពត្រូវបានជនខិលខូចនាំចូលតាមច្រករបៀង ហើយអាជ្ញាធរបង្រ្កាបបានជាច្រើនករណី។
លោក មាស សុខសេនសាន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ ប្រាប់វីអូអេថា ក្នុងរយៈពេល ១១ខែ ឆ្នាំ ២០២៣ អគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជា បង្រ្កាបការនាំចូលសាច់ខូចគុណភាពចំនួន៧ករណី ដែលស្មើ ១៧,៧តោន និងត្រូវបានដុតកម្ទេចចោល។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះឱ្យដឹងទៀតថា តាមរយៈលទ្ធលនៃវេទិការរាជរដ្ឋាភិបាល-ផ្នែក ឯកជនលើកទី ១៩ កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២៣ រដ្ឋាភិបាលកំពុងរៀបចំកែសម្រួលអនុក្រឹត្យលេខ ១៧ ដោយតម្រូវឱ្យការនាំចូលសាច់សត្វគ្រប់ប្រភេទ ទាំងសាច់បង្កក ស្រស់ ក្លាស្សេ ឬប្រឡាក់អំបិល ត្រូវមានលិខិតអនុញ្ញាតនាំចូលពីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ដោយរដ្ឋាភិបាលនឹងទុករយៈពេល ៣ ទៅ ៤ខែសម្រាប់ផ្សព្វផ្សាយដល់គ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ជាពិសេសដើម្បីឱ្យធុរជន អាចមានពេលគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីរៀបចំទិសដៅអាជីវកម្ម និងដើម្បីធានាប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្ត។
លោកបន្តថា ការនាំចូលសាច់បង្កកក៏ត្រូវបំពេញលក្ខខណ្ឌបន្ថែមមួយចំនួនទៀត ដូចជាអ្នកនាំចូលត្រូវមានឃ្លាំងត្រជាក់ដើម្បីរក្សាសាច់ត្រឹមត្រូវ និងនាំចូលបានតែតាមច្រកកំណត់មួយចំនួនប៉ុណ្ណោះ។
បើតាមលោក មាស សុខសេនសាន អគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជាសង្ឃឹមថា វិធានការថ្មីនេះនឹងរឹតត្បិតបន្ថែមនូវការនាំចូលសាច់បង្កកពីបរទេស។
ការនាំចូលសាច់បង្កកក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ តាមរយៈក្រុមហ៊ុនចុះបញ្ជីពាណិជ្ជកម្មស្របច្បាប់ មានចំនួនសរុបប្រមាណ ៤៥.០០០ តោន ដោយក្នុងនោះ មានសាច់គោប្រមាណ ១.៦៦០ តោន សាច់ក្របីជាង ១០.០០០ តោន សាច់ជ្រូកប្រមាណ ១.៧០០ តោន សាច់បសុបក្សីប្រមាណ ១៦.០០០ តោន និងសាច់ផ្សេងៗទៀត ប្រមាណ ១៥.០០០ តោន។ នេះបើតាមលោក មាស សុខសេនសាន។
ប្រធានសមាគមអ្នកចិញ្ចឹមសត្វនៅកម្ពុជា លោក ស្រ៊ុន ពៅ នៅតែយល់ថា ប្រសិនបើការកែតម្រូវអនុក្រឹត្យលេខ ១៧ យូរខែទៀត នោះអ្នកចិញ្ចឹម ពិតជាប្រឈមនឹងការខាតបង់ និងបោះបង់ការចិញ្ចឹម។
លោកថ្លែងថា៖ «សមាគមយើងសុំឱ្យអនុក្រឹត្យលេខ ១៧ ហ្នឹងមក ក្រសួងកសិកម្មជាអ្នកគ្រប់គ្រង ក៏ប៉ុន្តែឥឡូវ រាជរដ្ឋាភិបាលបានអនុញ្ញាតឱ្យកែតម្រូវហើយ ក៏ប៉ុន្តែខែ ៥ បានកែអនុក្រឹត្យនេះជាស្ថាពរ។ អ៊ីចឹងពីឥឡូវទៅដល់ខែ ៥ យើងនៅតែបារម្ភថា សាច់បង្កកក៏ដូចជាស្អីផ្សេងៗ ដែលថោកនៅប្រទេសគេគឺនាំចាក់ចូលស្រុកខ្មែរយើងធម្មតា។ ត្រង់ហ្នឹងហើយដែលបារម្ភ»។
កញ្ញា អ៊ឹម រចនា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្ម ប្រាប់វីអូអេថា ក្រសួងកសិកម្ម និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនឹងកែសម្រួលអនុក្រឹត្យនេះ ឱ្យបានឆាប់តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន៕